İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Onuncu Basıya Önsöz 5
Kısaltmalar 15
I. GİRİŞ 19
II. İNSAN HAKLARI KAVRAMI, ÖNEMİ, FELSEFİ TEMELLERİ VE ULUSLAR ARASI BOYUTLARI 28
A. İnsan Hakları Kavramı 28
1. Tanım 28
2. Nitelikleri 30
B. İnsan Haklarının Kısa Tarihi Gelişimi 32
1. Uluslararası Hukuktaki Tarihi Gelişim 34
2. Ulusal Hukuktaki Tarihi Gelişim 43
C. İnsan Haklarının Korunmasının Önemi 45
D. İnsan Hak ve Özgürlüklerin Felsefi Temelleri 49
1. Doğal Hukuk Anlayışı 50
2. Pozitif Hukuk Anlayışı 52
E. İnsan Haklarının Yakın Kavramlarla İlişkisi ve İnsancıl Hukuk 52
F. Temel Hakların Yatay ve Dikey Etkisi 54
G. Uluslararası Düzeyde İnsan Haklarının Korumayı Amaçlayan Başlıca Kurum ve Kuruluşlar ve Metinler 55
1. İnsan Haklarının Uluslararası Düzeyde Korumayı Amaçlayan Başlıca Kurum ve Kuruluşlar 55
a. Uluslararası Örgüt: Birleşmiş Milletler (BM) 55
b. Bölgesel Kuruluşlar 57
aa. Avrupa Konseyi 57
bb. Amerikan Devletleri Örgütü 58
cc. Afrika Birliği Örgütü 58
c. Uluslararası Gönüllü Kuruluşlar 59
2. İnsan Hakları ile İlgili Bazı Uluslararası Metinler 59
III. İNSAN HAKLARININ TÜRLERİ 63
A. Koruyucu Haklar, İsteme Hakları ve Katılma Hakları Ayırımı 63
B. Birinci, İkinci ve Üçüncü Kuşak Haklar Ayırımı 65
C. Kişisel, Sosyal, Ekonomik, Siyasal ve Kültürel Haklar Ayırımı 66
D. Bireysel Haklar–Kolektif Haklar Ayırımı 67
E. Şekli Haklar–Gerçek Haklar Ayırımı 67
F. İnsan Hakları–Yurttaş Hakları Ayırımı 68
IV. İNSAN HAKLARI HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ İLE BAŞLICA HAK VE ÖZGÜRLÜK KONULARI 69
A. İnsan Hakları Sözleşmelerinin Uygulanmasında Temel İlkeler, Yer ve Zaman Bakımından Uygulama Kuralları 69
1. Temel İlkeler 69
2. Yer Bakımından Uygulanma Alanı 75
3. Zaman Bakımından Uygulanma Alanı 88
4. Uluslararası Örgütler Çerçevesinde İşlenen Fiillerden Ötürü Sorumluluk 88
B. Başlıca Hak ve Özgürlük Konuları 95
1. Yaşama Hakkı (AY m.15/2, 17/1, AİHS m.2, İHEB m.3, KvSHS m.6, ABTHŞ m. 2) 97
a. Uygulama Alanı 97
b. Yaşamın Başlangıcı ve Sonu 107
c. Ölüm Cezası Sorunu 109
d. Yaşam Hakkını Koruma Yükümlülüğünün Kapsamı 112
e. Orantısız Güç Kullanılmasından Kaynaklanan Ölüm Olayları 153
2. İşkence Yasağı (AY m.17/3, AİHS m. 3, İHEB m.5, KvSHS m.7, ABTHŞ m.4) 168
a. Kavram ve Tanım 168
b. İşkence Yasağının Niteliği 178
c. Yükümlülüğün Kapsamı 180
d. İhlal Kategorileri 194
3. Kölelik, Angarya ve Zorla Çalıştırma Yasağı (AİHS m. 4, AY m. 18, ABA m. II–5) 246
a. Uygulama Alanı 246
b. Yükümlülüğün Kapsamı 249
c. İstisnalar 252
4. Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği Hakkı (AİHS m. 5, AY m.19, AİHS’e Ek 4. Protokol m. 3, ABA m. II–6) 258
a. Koruma Alanı: Kişi Özgürlüğü ve Güvenliği 258
b. Kişi Özgürlüğüne Müdahale 261
aa. Kişi Özgürlüğü 261
bb. Müdahale 266
cc. Müdahalenin Yasaya Dayanması 269
c. Özgürlükten Yoksun Kılmanın Hukuka Uygun Sayıldığı Durumlar 271
aa. Yetkili Mahkeme Tarafından Mahkum Edilmesi Üzerine Bir Kimsenin Usulüne Uygun Olarak Hapsedilmesi (m.5/1 a). 271
bb. Bir Mahkeme Tarafından Yasaya Uygun Olarak Verilen Bir Karara Riayetsizlikten Dolayı veya Yasanın Koyduğu Bir Yükümlülüğün Yerine Getirilmesini Sağlamak İçin Bir Kimsenin Usulüne Uygun Olarak Yakalanması veya Tutulması (m.5/1 b) 273
cc. Suç İşlediği Hakkında Geçerli Şüphe Bulunan veya Suç İşlemesine ya da Suçu İşledikten Sonra Kaçmasına Engel Olmak Zorunluluğu İnancını Doğuran Makul Nedenlerin Bulunması Dolayısıyla, Bir Kimsenin Yetkili Merci Önüne Çıkarılmak Üzere Yakalanması ve Tutulması (m.5/1 c). 277
dd. Bir Küçüğün Gözetim Altında Eğitimi İçin Usulüne Uygun Olarak Verilmiş Bir Karar Gereği Tutulması veya Yetkili Merci Önüne Çıkarılmak Üzere Usulüne Uygun Olarak Tutulması (m.5/1–d) 298
ee. Bulaşıcı Hastalık Yayabilecek Bir Kimsenin, Bir Akıl Hastasının, Bir Alkoliğin, Uyuşturucu Madde Bağımlısı Bir Kişinin veya Bir Serserinin Usulüne Uygun Olarak Tutulması (m.5/1–e) 300
ff. Bir Kişinin Usulüne Aykırı Surette Ülkeye Girmekten Alıkonması veya Kendisi Hakkında Sınır Dışı Etme Ya Da Geri Verme İşleminin Yürütülmekte Olması Nedeniyle Usulüne Uygun Olarak Yakalanması veya Tutulması (m.5/1–f). 303
d. Özgürlüğünden Yoksun Bırakılan Kişiye Tanınan Haklar 305
aa. Yakalama ve Tutuklama Nedenlerinin ve İsnadın Sanığa En Kısa Zamanda Bildirilmesi (m. 5/2) 306
bb. Sanığın Hemen Bir Hakim veya Adli Görev Yapmaya Kanunun Yetkili Kıldığı Bir Memur Huzuruna Çıkarılması ve Tutukluluğun Makul Süre Devam Etmesi 309
cc. Sanığın Yakalama ve Tutuklamanın Kanuna Uygunluğunun Denetimini Sağlamak İçin Yargı Yoluna Başvurma Hakkı (m. 5/4) 325
dd. Yakınlarına Haber Verme Hakkı 338
ee. Sözleşmeye Aykırı Olarak Yakalanan ve Tutuklananlara Tazminat Ödenmesi 339
5. Adil Yargılanma Hakkı (AİHS m.6, AY m. 36–38, ABA m. II– 47, 48) 345
a. Hakkın Kapsamı 345
b. AİHS m. 6’nın Sistematiği ve Yapısı 360
c. Adil Yargılanma Hakkı Kapsamına Giren Bazı Alt Haklar 362
ca. Bir Yargı Yerine Başvurma Hakkı 362
cb. Davanın Hakkaniyete Uygun Dinlenmesini İstemek Hakkı 373
cc. Duruşmanın Halka Açıklığı 402
cd. Makul Sürede Yargılanma Hakkı 403
ce. Yasayla Kurulan, Tarafsız ve Bağımsız Bir Mahkeme Önünde Yargılanma Hakkı 407
d. Ceza Muhakemesinde Şüpheliye/Sanığa Tanınan Haklar 415
da. Masumiyet Karinesi 415
db. Şüpheli/Sanığın Kendisine Yönelik Suçlamanın Niteliği ve Nedeninden En Kısa Zamanda, Anladığı Bir Dilde ve Ayrıntılı Olarak Haberdar Edilme Hakkı (AİHS m. 6/3–a) 432
dc. Savunmasını Hazırlamak İçin Gerekli Zamana ve Kolaylıklara Sahip Olmak Hakkı (AİHS m. 6/3–b) 436
dd. Sanığın Kendisini Bizzat veya Seçeceği Bir Müdafi Yardımıyla Savunması (AİHS m. 6/3–c) 440
de. İddia Tanıklarına Soru Sorma Hakkı (AİHS m. 6/3–d) 448
df. Tercümandan Yararlanma Hakkı (AİHS m. 6/3–e) 455
6. Suçta ve Cezada Kanunilik (AİHS m. 7, AY. m. 38, ABA m. II–49) 456
7. Özel Hayatın ve Aile Hayatının Korunması (AY m. 17, 20 vd., AİHS m. 8, ABA m. II–7, 8, 9, 11) 470
a. Özel Hayata Saygı Hakkı 477
b. Aile Hayatına Saygı Hakkı 515
8. Konut Dokunulmazlığı Hakkı (AY m. 21, AİHS m. 8, ABA m. II–7) 527
9. Vicdan ve Din/İnanç Özgürlüğü (AY m. 24, 25, AİHS m. 9, ABA m. II–10, 22) 534
10. İfade Özgürlüğü (AY m. 25, 26, AİHS m. 10, İHEB m. 19) 568
a. Kavram ve Önemi 568
b. Uluslararası ve Ulusal Belgelerde Düzenlenişi 571
c. AİHM ve AYM İçtihatlarında İfade Özgürlüğü 572
d. Genel Değerlendirme 652
11. Haberleşme Özgürlüğü (AY m. 22, AİHS m. 8, ABA m. II–11) 665
12. Basın ve Kitle İletişim Özgürlüğü (AY m. 28 vd., AİHS m. 10, ABA m. II–11) 681
13. Örgütlenme Özgürlüğü (Dernek Kurma Özgürlüğü, Sendika Hakkı) (AY m. 33, 52, AİHS m.11, ABA m. II–12, 28) 724
a. Dernek Kurma Özgürlüğü 726
b. Sendika Özgürlüğü 730
14. Toplantı ve Gösteri Yürüyüşü Düzenleme Hakkı (AİHS m. 11, AY m. 34) 739
15. Evlenme ve Aile Kurma Hakkı (AİHS m. 12, İHEB m.16, MvSHS m. 23) 755
16. Etkili Başvuru Hakkı/Hak Arama Özgürlüğü (AİHS m.13, AY m. 36 ve 40, ABA m. II–47) 760
17. Dilekçe Hakkı (AY m. 74, ABA m. II–44) 763
18. Ayrımcılık Yasağı (AİHS m.14, AİHS’e Ek 12. Protokol m.1, ABA m. II–21, AY m. 10) 765
19. Mülkiyet Hakkı (AİHS Ek 1. Protokol m. 1, AY m. 35, ABA m. II–17) 779
a. Genel Olarak 779
b. Kapsamı 780
c. AİHM ve Anayasa Mahkemesi İçtihatlarında Mülkiyet Hakkı 782
d. Türkiye Açısından Sorunlu Alanlar 790
e. Mülkiyet Hakkının İhlali Durumunda Kesinleşen Maddi ve Manevi Tazminat Talepleri ile İlgili “İnsan Hakları Tazminat Komisyonuna Başvurulması” Zorunluluğu 806
20. Eğitim ve Öğrenim Hakkı (AİHS Ek 1. Protokol m. 2, AY m. 42, ABA m. II–14) 807
21. Seçme, Seçilme ve Siyasi Faaliyette Bulunma Hakkı (AY m. 67, AİHS Ek 1. Protokol m. 3, ABA m. II–39, 40) 827
22. Yerleşme ve Seyahat Özgürlüğü (AY m. 23, AİHS Ek 4. Protokol m. 2, 3, ABA m. II– 4/1) 839
23. Bilim ve Sanat Özgürlüğü (AY m. 27, ABA m. II–13) 841
24. Çalışma ve Sözleşme Özgürlüğü (AY m. 48 vd, Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Sözleşmeleri, ABA m. II–15, 16, 27 vd.) 843
25. Sağlık Hakkı ve Hasta Hakları (AY m. 56, ABA m. II–35) 845
26. Çevre Hakkı (AY m. 56, ABA m. II–37) 867
27. Sosyal Güvenlik Hakkı (AY m. 60, ABA m. II–34) 874
28. Kadın Hakları 876
29. Engelli Hakları 885
30. Özgürlüğünden Mahrum Bırakılan Grupların Hakları 890
31. Yabancıların Sınır Dışı Edilmesine Karşı Usuli Güvenceler (AİHS’e Ek 7 no.lu Protokol m. 1) 896
32. Ceza İşlerinde Kanun Yollarına Başvuru Hakkı (AİHS’e Ek 7 no.lu Protokol m. 2) 897
33. Hatalı Kararlardan Dolayı Tazminat Hakkı (AİHS’e Ek 7 no.lu Protokol m. 3) 900
34. Çifte Yargılanma ve Cezalandırma Yasağı (AİHS’e Ek 7 no.lu Protokol m. 4, KvSHS m. 14/1, ATHŞ m. 50). 901
V. TEMEL HAK VE ÖZGÜRLÜKLERİN NİTELİĞİ VE SINIRLANMASI REJİMİ 903
A. Temel Hak ve Özgürlüklerin Niteliği 903
B. Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanması veya Durdurulması 903
C. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesine Göre Olağanüstü Hal Uygulamaları 905
1. Genel Sınırlama Rejimi 905
2. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 15. Maddesi Hükmü ve Değerlendirmesi 908
a. Savaş Hali–Kamusal Tehlike Şartı 909
b. Ölçülülük İlkesi 911
c. Uluslararası Hukuktan Doğan Yükümlülüklere Ters Düşmeme 913
d. Dokunulmaz Haklar 913
e. Usule İlişkin Koşul 914
3. Olağanüstü Halde İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi 915
4. AİHM Kararlarından Örnekler 915
D. Temel Hak ve Özgürlüklerin Sınırlanmasının Sınırları 920
1. Hakkın Özüne Dokunmama 920
2. Ölçülülük İlkesi 921
3. Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Uygun Olma 922
4. Sınırlamanın Kanunla Olması 923
VI. İNSAN HAKLARI İLE İLGİLİ ULUSAL VE ULUSLARARASI KORUMA VE DENETİM MEKANİZMALARI 925
A. Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru/Anayasa Şikayeti 925
1. Anayasa Şikayeti Kavramı 925
2. Anayasa Şikayetinin Nitelikleri 928
3. Anayasa Şikayetinin Konusu 931
4. Anayasa Şikayetinde Başvurucuya İlişkin Şartlar 933
5. Bireysel Başvuruların Kabul Edilebilirlik Şartları 935
6. Anayasa Şikâyetinde Hukuki Yarar Şartı 945
7. Başvurunun Yapılış Şekli (Başvuru Formunun Doldurulması ve Postalanması) 958
8. Esas İnceleme Sonucu Verilen Kararlar 960
B. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Mahkemeye Başvuru Koşulları 972
1. Genel Olarak 972
2. Mağdur Sıfatı 987
3. Başvurunun Reddi Nedenleri 992
a. Başvurunun İmzasız (Anonim) Olması 992
b. Başvurunun Mahkeme Tarafından Daha Önce İncelenmiş Başvuru Konusu ile Aynı Olması 993
c. Başvurunun Uluslararası Çözüm Organına Sunulmuş Olması 994
d. Başvurunun Sözleşme ve Ek Protokollerle Bağdaşmaması 996
e. Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olması 996
f. Başvurunun Kötüye Kullanılmış Olması 997
g. İç Başvuru Yollarının Tüketilmemiş Olması 1001
h. Süre koşulu 1009
i. Başvurucunun Önemli Zarar Görmemiş Olması 1015
4. AİHM’in İşleyişinin Genel Esasları 1019
5. AİHM’de Bireysel Başvuru Koşullarının Sıkılaştırılması 1027
C. Birleşmiş Milletler Kişisel ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme ile Kurulan İnsan Hakları Komitesi 1029
D. Ulusal Diğer Bazı Organlar 1034
1. İl ve İlçe İnsan Hakları Kurulları 1034
2. Kamu Denetçisi (Ombudsman) 1038
3. Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması Hakkında Kanun Gereğince Oluşturulan Zarar Tespit Komisyonları 1041
4. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesine Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümü ile İlgili Komisyon 1045
5. Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu 1046
AİHM İçtihatları Dizini 1049
Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Kararları Dizini 1067
Kavramlar Dizini 1073 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
