İÇİNDEKİLER
 İçindekiler 
3. Baskıya Önsöz  7 
2. Baskıya Önsöz  9 
Önsöz  11 
Teşekkür  13 
Giriş  25 
1. BÖLÜM 
TARİHİ PERSPEKTİFTE AVRUPA 
1.1. TARİH BİLİNCİ  27 
1.2. AVRUPA’NIN KISA TARİHİ ve BİRLEŞİK AVRUPA DÜŞÜNCESİ  29 
1.2.1. Orta Çağ’da Avrupa ve Avrupalılık  32 
1.2.2. İstanbul’un Fethi ve Yeniçağ’da Avrupa  38 
1.2.3. Aydınlanma Çağı ve Aydınlanma Felsefesi  44 
1.3. YAKIN ÇAĞ VE SANAYİ DEVRİMİ  50 
1.3.1. Sanayi Devriminin İdeolojileri  50 
1.3.2. Sanayi Devrimi ve Avrupa Bütünleşme Hareketleri  55 
1.4. BİRİNCİ DÜNYA SAVAŞI  58 
2. BÖLÜM 
TOPLULUK FİKRİ 
2.1. II. DÜNYA SAVAŞI’NDAN SONRA AVRUPA  61 
2.1.1. Yalta ve Potsdam Konferansları  61 
2.1.2. Monnet Planı  64 
2.1.3. Truman Doktrini ve Marshall Planı  65 
2.1.4. Schuman Deklarasyonu 9 Mayıs 1950  66 
3. BÖLÜM 
AVRUPA TOPLULUKLARI 
3.1. AVRUPA KÖMÜR ÇELİK TOPLULUĞU  71 
3.1.1. Roma Antlaşması  73 
3.1.1.1. İlkeler  75 
3.1.1.2. Topluluğun Temelleri  77 
3.1.1.2.1. Malların Serbest Dolaşımı  77 
3.1.1.2.2. Tarım  78 
3.1.1.2.3. Kişilerin Hizmetlerin ve Sermayenin Serbest Dolaşımı  81 
3.1.1.2.4. Taşımacılık  83 
3.1.1.3. Topluluğun Politikası  83 
3.1.1.3.1. Ortak Kurallar  83 
3.1.1.3.1.1. Rekabet Kuralları  83 
3.1.1.3.1.2. Vergi Hükümleri  87 
3.1.1.3.1.3. Mevzuatın Yakınlaştırılması  87 
3.1.1.3.2. Ekonomi Politikası  87 
3.1.1.3.3. Sosyal Politika  89 
3.1.1.3.4. Araştırma ve Teknolojik Gelişme  92 
3.1.1.3.5. Çevre  93 
3.1.1.4. Topluluğun Kurumları  94 
3.1.1.5. Genel ve Nihai Hükümler  95 
3.2. AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU  96 
3.3. AVRUPA ATOM ENERJİSİ TOPLULUĞU (AVRUPA ATOM AJANSI)  98 
3.4. TOPLULUKLARIN BİRLEŞMESİ–FÜZYON ANTLAŞMASI  99 
3.5. AVRUPA SERBEST TİCARET BÖLGESİ  99 
4. BÖLÜM 
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN İŞLEYİŞ MEKANİZMASI 
4.1. BEYAZ KİTAP “DELORS RAPORU” – İÇ PAZARIN TAMAMLANMASI  102 
4.1.1. Fiziki Engellerin Kaldırılması  103 
4.1.2. Teknik Engellerin Kaldırılması  104 
4.1.3. Mâli Engellerin Kaldırılması  104 
4.2. AVRUPA TEK SENEDİ  105 
4.3. MAASTRICHT ANTLAŞMASI  106 
4.3.1. Bütünleşme Yöntemi  106 
4.3.2. Birliğin Yapısı  107 
4.3.3. Maastricht Antlaşması Hükümleri  109 
4.3.3.1. Ortak Hükümler ve Birliğin Genel İşleyişi  109 
4.3.3.2. Ortak Dışişleri ve Güvenlik Politikası  113 
4.3.4. Maastricht Kriterleri  115 
4.4. KOPENHAG KRİTERLERİ – KOPENHAG ZİRVESİ  116 
4.4.1. Siyasi Kriterler  117 
4.4.1.1. İstikrarlı Bir Demokratik Sistem  117 
4.4.1.2. İnsan Haklarına Saygı  117 
4.4.1.3. Hukukun Üstünlüğü  118 
4.4.1.4. Azınlık Haklarına Saygı  119 
4.4.1.5. Bölgesel Konular  119 
4.4.2. Ekonomik Kriterler  119 
4.4.2.1. İşleyen Bir Piyasa Ekonomisinin Varlığı  119 
4.4.2.2. Rekabet Baskısı ve Piyasa Güçleri ile Baş Edebilme Kapasitesi  121 
4.4.3. Müktesebat Kriteri  122 
4.5. AMSTERDAM VE NICE ANTLAŞMALARI  123 
4.6. AVRUPA BİRLİĞİ’NİN İŞLEYİŞİ HAKKINDAKİ ANTLAŞMA – LİZBON ANTLAŞMASI – LİZBON KRİTERLERİ  123 
4.6.1. Birliğin Yetki Alanları  124 
4.6.2. Birliğin Hedefleri – Genel Uygulama Hükümleri  128 
4.6.3. Ayrımcılık Yapmama ve Birlik Vatandaşlığı  128 
4.6.4. İç Pazar  129 
4.4.4.1. Malların Serbest Dolaşımı Madde 28 – 29  130 
4.6.4.2. Kişilerin, Hizmetlerin ve Sermayenin Serbest Dolaşımı  131 
4.6.5. Özgürlük Güvenlik ve Adalet  133 
4.6.6. Rekabet Vergilendirme ve Mevzuatların Yakınlaştırılması  134 
4.6.7. Ekonomi ve Para Politikaları  137 
4.8. AVRUPA BİRLİĞİNİN SOSYAL POLİTİKALARI  138 
4.9. TOPLULUK HUKUKU  142 
4.9.1. Yazılı Kaynaklar  145 
4.9.1.1. Mevzuat  145 
4.9.1.2. Uluslararası Antlaşmalar  146 
4.9.2. Yazılı Olmayan Kaynaklar  147 
5. BÖLÜM 
BİRLİĞE YENİ ÜYE KABULÜ VE BİRLİĞİN GENİŞLEMESİ 
5.1. BİRLİĞE YENİ ÜYE KABUL ŞARTLARI  150 
5.1.1. Maastricht Kriterleri  150 
5.1.2. Kopenhag Kriterleri  150 
5.2. KOŞULSALLIKLAR VE HAZMETME KAPASİTESİ  151 
5.3. GENİŞLEME SÜRECİ  153 
6. BÖLÜM 
AVRUPALI KİMLİĞİ 
6.1. KÜLTÜR VE KİMLİK KAVRAMI  155 
6.1.1. Avrupa Birliği Vatandaşlığı  157 
6.1.1.1. Kültürel Özcü Yaklaşım  158 
6.1.1.2. Konstrüktivizm  159 
6.2. AVRUPA MERKEZCİ TARİH ANLAYIŞI  160 
6.3. TARİHSEL PERSPEKTİFTE AVRUPALI KİMLİĞİ  161 
6.4. II. DÜNYA SAVAŞI SONRASI DÖNEM  166 
6.4.1. Üye Ülkeler Açısından Birlik  167 
6.4.2. Dünya Açısından Birlik  168 
6.4.3. Birleşik Avrupa Düşüncesi  168 
6.5. AVRUPALININ AVRUPALILIK ALGISI  171 
6.5.1. Avrupalı Kimliğini Oluşturan Dinamikler  174 
6.5.2. Avrupalı Kimliğinin Oluşmasına Karşıt Dinamikler  175 
7. BÖLÜM 
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN KURUMLARI 
7.1. AVRUPA BİRLİĞİ ZİRVESİ  181 
7.2. AVRUPA PARLAMENTOSU  182 
7.3. AVRUPA BİRLİĞİ KONSEYİ  184 
7.4. AVRUPA BİRLİĞİ KOMİSYONU  186 
7.5. AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI  187 
7.5.1. Adalet Divanı  188 
7.5.2. Genel Mahkeme  189 
7.4.3. Özel Mahkemeler  190 
7.6. AVRUPA MERKEZ BANKASI  190 
7.7. AVRUPA SAYIŞTAYI  192 
7.8. AVRUPA EKONOMİK VE SOSYAL KOMİTESİ  193 
7.9. BÖLGELER KOMİTESİ  194 
7.10. AVRUPA OMBUDSMANI  194 
7.11. AVRUPA YATIRIM BANKASI  195 
8. BÖLÜM 
AVRUPA PARASAL BİRLİĞİ 
8.1. PARASAL BİRLİK SÜRECİ  198 
8.2. EKONOMİK VE PARASAL BİRLİĞİN ETKİLERİ  203 
8.3. PARASAL BİRLİK VE ÜLKE BAĞIMSIZLIĞI  205 
BÖLÜME EK  206 
E.8.1. OPTİMAL PARA ALANI TEORİSİ  206 
E.8.1.1. Parasal Birlik (Optimum Para Alanı)  207 
E.8.1.1.1. Parasal Birlikten Kaynaklanan Maliyetler  211 
E.8.1.1.2. Parasal Birliğin Yarattığı Kazançlar  212 
9. BÖLÜM 
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN GENEL OLARAK 
DEĞERLENDİRİLMESİ 
9.1. AVRUPA BİRLİĞİ’NİN VAR OLMA NEDENLERİ  215 
9.1.1. Katılımcı Demokrasi  217 
9.1.2. Dayanışma Politikaları  218 
9.1.3. Sürdürülebilir Büyüme  218 
9.1.4. Birlik Bütçesi  219 
9.1.5. Ekonomik ve Parasal Birlik  219 
9.1.6. Avrupa Vatandaşlığı  220 
9.2. BİRLİĞİN ÖNYARGILI POLİTİKALARI  221 
10. BÖLÜM 
TARİHSEL PERSPEKTİFTE 
TÜRKİYE – AVRUPA İLİŞKİLERİ 
10.1. ORTA ASYA STEPLERİNDEN ANADOLU BOZKIRLARINA  224 
10.1.1. Osmanlı İmparatorluğu  225 
10.1.1.1. Osmanlı İmparatorluğu’nun Yönetişim Yapısı  225 
10.1.1.2. Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik Yapısı  227 
10.1.1.2.1. Müdahaleci Ekonomik Sistem  228 
10.1.1.2.2. Ekonominin Bağımlı Hale Gelmesi  232 
10.1.1.2.3. Osmanlı Ekonomisi’nin Çöküş Nedenleri  237 
10.1.2. Osmanlı – Batı İlişkileri  240 
10.1.3. Batılılaşma Meselesi  243 
10.2. GENÇ TÜRKİYE CUMHURİYETİ  246 
10.2.1. I. Dünya Savaşı ve Sonrası – İzmir İktisat Kongresi  247 
10.2.2. Genç Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Ekonomisi  250 
10.2.3. II. Dünya Savaşı  252 
10.2.4. Truman Doktrini ve Marshall Yardımları  254 
10.2.4.1. NATO Üyeliği  256 
10.2.4.2. Marshall Yardımları  258 
11. BÖLÜM 
TÜRKİYE – AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ – 
RESMİ BAŞVURUDAN ADAYLIK SÜRECİNE 
11.1. AVRUPA HEDEFİ  262 
11.1.1. Modernleşmek ve Batılılaşmak  262 
11.1.2. Komünizm Tehdidinden Korunmak  262 
11.1.3. Siyasi ve Demokratik İstikrar Kazanmak  263 
11.1.4. Siyasi Nüfuz Alanını Korumak  263 
11.1.5. Ekonomik Kaynak Elde Etmek  264 
11.1.6. İşleyen Piyasa Ekonomisi Kurmak  264 
11.1.7. İç Politikada Oy Potansiyelini Arttırmak  264 
11.2. AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU’NA BAŞVURU – 
31 TEMMUZ 1959  265 
11.3. ANKARA ANTLAŞMASI  269 
11.3.1. Ankara Antlaşması’nın Genel Özellikleri  270 
11.3.2. Ortaklığın Dönemleri  271 
11.3.3. Ortaklık İlişkisi  272 
11.3.4. Ankara Antlaşması–Hükümler ve İçerik  273 
11.4. KATMA PROTOKOLE DOĞRU  276 
11.4.1. Katma Protokol  278 
11.5. LİBARALLEŞME SÜRECİ  280 
11.5.1. 24 Ocak 1980 Kararları ve Askeri İhtilal  281 
11.5.1.1. 24 Ocak 1980 Kararları’nın Ekonomik Yönü  282 
11.5.1.2. 24 Ocak 1980 Kararları’nın Siyasi Yönü ve İhtilal  283 
11.6. ÜYELİK BAŞVURUSU  284 
11.6.1. Üyelik Başvurusunun Nedenleri  285 
11.6.1.1. Ekonomik Nedenler  285 
11.6.1.2. Siyasi Nedenler  286 
11.6.1.3. Hukuki Nedenler  286 
11.6.2. Başvuru Süreci  287 
11.6.2.1. Başvurunun Önündeki Engeller  288 
11.6.2.2. Başvuru Mektubu ve Topluluğun Cevabi Görüşü  289 
11.7. GÜMRÜK BİRLİĞİ SÜRECİ  292 
11.7.1. Lizbon ve Kopenhag Zirveleri  293 
11.7.2. Genel Olarak Gümrük Birliği  294 
11.7.3. I/95 Sayılı Ortaklık Konseyi Kararı  298 
11.7.3.1. Malların Serbest Dolaşımı ve Ticaret Politikası (KISIM I)  299 
11.7.3.2. Tarım Ürünleri (KISIM II)  300 
11.7.3.3. Gümrük Hükümleri (KISIM III)  301 
11.7.3.4. Yasaların Yakınlaştırılması (KISIM IV)  301 
11.7.3.5. Kurumsal Hükümler (KISIM V)  305 
11.8. KARDAK KRİZİ VE LÜKSEMBURG ZİRVESİ  307 
12. BÖLÜM 
TÜRKİYE – AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ 
ADAYLIK SONRASI DÖNEM 
12.1. HELSİNKİ ZİRVESİ  311 
12.2. KATILIM ORTAKLIĞI BELGESİ VE ULUSAL PROGRAM  314 
12.2.1. Türk Ekonomisi’nin En Büyük Krizi  316 
12.2.2. Katılım Ortaklığı Belgesi  318 
12.2.3. Ulusal Program  321 
12.2.3.1. Siyasi Kriterler  322 
12.2.3.2. Ekonomik Kriterler  323 
12.2.3.3. Üyelik Yükümlülüklerini Üstlenebilme Kapasitesi  326 
12.2.2.3.1. Serbest Dolaşım  326 
12.2.3.3.2. Ortak Politika Uygulamaları  327 
12.3. MÜZAKERE “UYUM” SÜRECİ  328 
12.3.1. Müzakere Sürecine Başlangıç ve Değişen Siyasi Dengeler  329 
12.3.2. Müzakere Çerçeve Belgesi  332 
12.3.2.1. Müzakerelere İlişkin İlkeler  333 
12.3.2.2. Müzakere Usulleri  334 
12.3.2.3. Müzakere Başlıkları  334 
12.3.2.4. Müzakerelerin Çerçevesi  335 
12.3. MÜZAKERE AŞAMALARI  336 
12.3.1. Tarama Süreci  337 
12.3.2. Müzakereler  337 
13. BÖLÜM 
TÜRKİYE – AVRUPA BİRLİĞİ İLİŞKİLERİ’NİN 
GENEL DEĞERLENDİRMESİ 
13.1. AVRUPA BİRLİĞİ VE TÜRKİYE ARASINDAKİ TEMEL SORUNLAR  342 
13.1.1. 2001 Sonrası Dönem  346 
13.1.2. Üyelik Açsından Kısa ve Uzun Dönem Kavramı  349 
13.1.3. Avrupa Birliği’nde Eksen Kayması – Batı’nın Korkuları  352 
13.2. KAMUOYUNDA AVRUPA BİRLİĞİ ALGISI  352 
13.3. KAZAN KAZAN ANLAYIŞI KAPSAMINDA İLİŞKİLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ  355 
13.3.1. Üyelik Durumunda Beklenen Nicel Değişiklikler  355 
13.3.2. Üyelik Durumunda Beklenen Nitel Değişiklikler  356 
13.3.3. Üyeliğin Türkiye’ye Muhtemel Etkileri  361 
13.3.3.1. Avrupa Birliği Yolunda Yapılan Temel Düzenlemeler  362 
13.3.1.1.1. Ekonomik Alan  363 
13.3.1.1.2. Hukuki Alan  365 
13.3.1.1.3. Siyasi Alan  365 
13.3.1.1.4. Sosyal Alan  366 
14. BÖLÜM 
BREXIT SÜRECİ 
14.1. BREXIT’İN HUKUKİ YÖNÜ  370 
14.2. BREXIT’İN SİYASİ YÖNÜ  372 
14.3. BREXIT’İN EKONOMİK YÖNÜ  374 
Kaynakça  376 
Kavramlar Dizini  383  |