İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 19
Birinci Bölüm
MEDENİ HUKUKUN TEMEL KAVRAMLARI VE
TÜRK MEDENİ KANUNU’NUN BAŞLANGIÇ HÜKÜMLERİ
§ 1. MEDENİ HUKUKA GİRİŞ 21
I. Medeni Hukukun Anlam ve Önemi 21
A. Hukuk Kavramı 21
1. Hukukun Çeşitli Anlamları 22
2. Kamu Hukuku – Özel Hukuk Ayırımı 22
B. Medeni Hukuk Kavramı 23
II. Medeni Hukukun Konusu 24
III. Medeni Hukukun Düzenleniş Tarzı Bakımından Çeşitli Sistemler 24
IV. Türkiye'de Medeni Hukuk Alanında Kanunlaştırma Hareketleri 26
V. Türk Medeni Kanunu’nun Sistematiği ve Özellikleri 27
A. Türk Medeni Kanunu’nun Sistematiği 27
B. Türk Medeni Kanunu ile Türk Borçlar Kanunu’nun Özellikleri 28
§ 2. MEDENİ HUKUKUN KAYNAKLARI VE UYGULANMASI 28
I. Medeni Hukukun Yürürlük Kaynakları 28
A. Genel Olarak 28
B. Medeni Hukukun Yazılı Kaynağı: Kanunlar (Yazılı Hukuk Kuralları) 30
C. Kanunların Uygulanması 31
1. Uygulanacak Hükmün Bulunması 31
a. Kanunların Yer Bakımından Uygulanması 31
b. Kanunların Zaman Bakımından Uygulanması 32
c. Kanunların Anlam Bakımından Uygulanması 34
aa. Genel Olarak 34
bb. Kanunların Yorumlanması 34
d. Kanunların Nitelik Bakımından Uygulanması 36
2. Bulunan Kanun Hükmünün Somut Olaya Uygulanması ve Hâkimin Takdir Yetkisini Kullanması 38
3. Kanunda Somut Olaya Uygulanabilir Hüküm Bulunmaması: Kanun Boşluğu 39
D. Medeni Hukukun Yazılı Olmayan Kaynağı: Örf ve Âdet Hukuku 42
1. Örf ve Âdet Hukukunun Rolü 43
2. Örf ve Âdet Hukuku Kurallarının Türleri 43
E. Hâkim Tarafından Yaratılan Hukuk 44
II. Medeni Hukukun Yaratıcı Kaynakları 46
III. Medeni Hukukun Bilgi Kaynakları 47
§ 3. HAK KAVRAMI VE ÇEŞİTLERİYLE HAKLARIN KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ 47
I. Hak Kavramı 47
II. Hak Çeşitleri 48
A. Dayandığı Hukuk Alanı Yönünden Haklar: Özel Hukuk Hakları – Kamu Hukuku Hakları 49
B. Parayla Ölçülebilir Değeri Bulunup Bulunmaması Yönünden Haklar: Malvarlığı Hakları – Kişivarlığı Hakları 49
1. Malvarlığı Hakları 49
a. Alacak Hakları 49
b. Ayni Haklar 50
c. Maddi Değeri Olan Yenilik Doğuran Haklar 54
d. Mali Yönleri İtibariyle Fikri Haklar 54
2. Kişivarlığı Hakları 55
C. İleri Sürülebilecekleri Çevre Yönünden Haklar: Mutlak Haklar – Nisbi Haklar 55
D. Kullanılmasının Etkisi Yönünden Haklar: Yenilik Doğuran Haklar – Alelade Haklar 56
E. Kullanma Yetkisi Yönünden Haklar: Kişiye Sıkı Sıkıya Bağlı Haklar – Başkası Tarafından da Kullanılabilen Haklar 57
F. Bağımsızlık Yönünden Haklar: Bağımsız Haklar – Bağlı Haklar 57
G. Mevcudiyet Yönünden Haklar: Mevcut Haklar – Beklenen Haklar 58
III. Hakların Kazanılması ve Kaybedilmesi 58
A. Hukuki Olay, Hukuki Fiil ve Hukuki İşlem Kavramları 59
B. Hukuki İşlemler 61
1. Hukuki İşlemin Unsurları 61
a. Hukuki İşlemin Kurucu Unsurları 61
aa. İrade Açıklaması (İrade Beyanı) 61
aaa. İrade Açıklamasının Çeşitleri 62
bb. Hukuk Düzeninin İrade Açıklamasının Yöneldiği Sonucu Tanıması 64
b. Hukuki İşlemin Geçerlilik Unsurları 64
c. Bazı Hukuki İşlemlerin Hüküm İfade Edebilmesi İçin Aranan Tamamlayıcı Unsurlar 65
2. Hukuki İşlem Çeşitleri 65
a. Gerekli İrade Açıklamasının Sayısı Yönünden 66
b. Etki Doğurduğu Alan Yönünden 67
c. Malvarlığına Etkisi Yönünden 67
d. Hüküm İfade Edeceği An Yönünden 68
3. Hukuki İşlemlerin Hükümsüzlüğü 68
a. Yokluk 69
b. Kesin Hükümsüzlük 69
c. İptal Edilebilirlik 71
d. Noksanlık (Askıda Hükümsüzlük) 71
e. Nisbi Etkisizlik 72
C. Hakların Kazanılma Şekilleri 72
D. Hakların Kaybedilme Şekilleri 73
§ 4. İYİNİYET 75
I. Kavram Olarak İyiniyet 75
II. İyiniyetin Rolü 75
III. İyiniyetin Korunmasının Sebepleri 76
IV. İyiniyetin Aranacağı Kişi 76
V. İyiniyetin Aranacağı An 77
VI. İyiniyetin İspatı 77
§ 5. DÜRÜSTLÜK KURALI VE HAKKIN KÖTÜYE KULLANILMASI YASAĞI 78
I. Dürüstlük Kuralı 78
II. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı 79
A. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Anlamı 79
B. Hakkın Kötüye Kullanıldığını Gösteren Bazı Hâller 79
C. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Yaptırımı 80
III. Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağının Uygulama Alanı 81
§ 6. HAKLARIN KORUNMASI 83
I. Talep 83
II. Dava 84
A. Dava Çeşitleri 84
B. Davaya Karşı Savunma Yolları 86
C. İspat ve İspat Yükü 89
III. Cebri İcra 94
IV. Hakkın Bizzat Hak Sahibi Tarafından Korunması 94
A. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa) 95
B. Zorunluluk (Iztırar) Hâli 96
C. Hakkını Korumak İçin Kuvvet Kullanma 96
V. Tazminat 97
İkinci Bölüm
KİŞİLER HUKUKU
§ 7. KİŞİLER HUKUKUNA GİRİŞ 99
I. Kişiler Hukukunun Konusu 99
II. Kişi ve Kişilik Kavramları 99
III. Kişiler Hukukuna Hâkim Olan İlkeler 100
§ 8. GERÇEK KİŞİLER 100
I. Kişiliğin Başlangıcı ve Sona Ermesi 100
A. Kişiliğin Başlangıcı 100
B. Kişiliğin Sona Ermesi 102
1. Ölüm 102
2. Ölüm Karinesi 102
3. Gaiplik 103
a. Gaiplik Kararı İstenebilmesinin Koşulları 103
b. Gaiplik Kararı İstemeye Yetkili Olanlar 104
c. Yetkili ve Görevli Mahkeme 104
d. Mahkemece Uygulanacak Usul 105
e. Gaiplik Kararı ve Sonuçları 105
f. Gaiplik Kararının Hükümsüzleşmesi 106
g. Hazinenin İstemi Üzerine Gaipliğe Karar Verilmesi 106
C. Sağlığın ve Ölümün İspatı 107
II. Hak Ehliyeti 107
A. Hak Ehliyetine İlişkin Temel İlkeler 107
B. Hak Ehliyetini Sınırlayan Sebepler 108
III. Fiil Ehliyeti 109
A. Tam Fiil Ehliyetine Sahip Olmanın Koşuları 109
1. Ayırt Etme Gücüne Sahip Olma 109
2. Ergin Olma 110
a. Normal Erginlik 111
b. Evlenme Yoluyla Ergin Olma 111
c. Mahkeme Kararıyla Ergin Olma 111
3. Kısıtlı Olmama 112
B. Ehliyet Yönünden Kişilerin Sınıflandırılması 113
1. Tam Ehliyetliler 113
2. Tam Ehliyetsizler 113
a. İşlem Ehliyeti Yönünden Tam Ehliyetsizlerin Durumu 114
b. Sorumluluk Ehliyeti Yönünden Tam Ehliyetsizlerin Hukuki Durumu 116
3. Sınırlı Ehliyetsizler 117
a. Hukuki İşlem Ehliyeti Yönünden Sınırlı Ehliyetsizlerin Durumu 117
aa. Yasal Temsilcinin Rızasına Bağlı İşlemler 117
bb. Yasal Temsilcinin Rızasına Bağlı Olmadan Yapılabilen İşlemler 120
cc. Sınırlı Ehliyetsizin Hiç Yapamayacağı İşlemler 121
b. Sınırlı Ehliyetsizlerin Temsili 121
c. Sınırlı Ehliyetsizlerin Hukuka Aykırı Fiillerinden Sorumluluğu 121
d. Dava Ehliyeti Yönünden Sınırlı Ehliyetsizlerin Durumu 121
4. Sınırlı Ehliyetliler 122
IV. Kişisel Durum 122
A. Kişinin Adı 123
1. Adın Kazanılması 124
a. Öz Adın Kazanılması 124
b. Soyadının Kazanılması 124
c. Müstear Adın Kazanılması 126
d. Lakabın Kazanılması 126
2. Adın Değiştirilmesi 126
3. Ad Üzerindeki Hakkın Korunması 128
B. Hısımlık 129
1. Kan Hısımlığı 129
2. Kayın Hısımlığı 131
3. Yapay Hısımlık 132
C. Yerleşim Yeri 132
1. İsteğe Bağlı Yerleşim Yeri 133
2. İtibari Yerleşim Yeri 134
3. Kanuni Yerleşim Yeri 135
D. Kişisel Durum Sicili 135
V. Kişiliğin Korunması 139
A. Kişilik Hakkı ve Kişilik Hakkının Nitelikleri 140
B. Kişilik Hakkının Kapsamına Giren Değerler 140
C. Kişilik Hakkının Korunması 142
1. Kişiliğin Hukuki İşlem Yoluyla Gerçekleşen Saldırılara Karşı Korunması 142
2. Kişiliğin Hukuka Aykırı Eylemlerle Gerçekleşen Saldırılara Karşı Korunması 144
a. Hukuka Aykırılığı Ortadan Kaldıran Sebepler (Hukuka Uygunluk Sebepleri) 144
aa. Kişilik Hakkı Zedelenen Kimsenin (Mağdurun) Rızası 144
bb. Üstün Nitelikte Özel Yarar 146
cc. Üstün Nitelikte Kamu Yararı 147
dd. Kanunun Verdiği Yetkinin Kullanılması 148
b. Kişilik Hakkına Saldırılan Kişinin TMK m. 25 Uyarınca Açabileceği Davalar 148
aa. Genel Olarak 148
bb. Koruyucu Davalar 150
cc. Tazminat Davaları 151
dd. Saldırı Dolayısıyla Elde Edilen Kazancın Verilmesi Davası 152
ee. Yetkili Mahkeme 152
c. Kişilik Hakkını Koruyan Diğer Bazı Kanunlar 153
§ 9. TÜZEL KİŞİLER 153
I. Tüzel Kişi Kavramı 153
II. Tüzel Kişi Türleri 155
III. Tüzel Kişilere İlişkin Genel Kurallar (TMK m. 47–55) 156
A. Tüzel Kişilerin Kuruluşu 156
B. Tüzel Kişilerin Hak Ehliyeti 157
C. Tüzel Kişilerin Fiil Ehliyet 159
1. Genel Olarak 159
2. Organ Kavramı ve Türleri 160
3. Organın Fiilinin Tüzel Kişiye İzafesi 162
a. Hukuki İşlemler Yönünden 162
b. Hukuka Aykırı Fiiller Yönünden 163
D. Tüzel Kişilerin Yerleşim Yeri 164
E. Tüzel Kişilerin Sona Ermesi 164
IV. Dernekler 165
A. Dernek Kavramı 165
B. Derneğin Unsurları 165
1. Üye Unsuru 165
a. Derneğe Üye Olmanın Koşulları 166
b. Dernek Üyeliğinin Kazanılması 167
c. Dernek Üyeliğine Bağlı Haklar 168
d. Dernek Üyeliğine Bağlı Yükümlülükler 170
e. Dernek Üyeliğinin Sona Ermesi 170
2. Amaç Unsuru 171
3. Derneğin Tüzel Kişiliği 173
a. Derneğin Kuruluşu 173
b. Derneğin Organları 175
aa. Genel Kurul 176
bb. Yönetim Kurulu 178
cc. Denetim Kurulu 178
c. Derneğin Faaliyetleri 179
d. Şube, Temsilcilik ve Plâtformlar 180
e. Federasyon ve Konfederasyonlar 181
f. Derneğin Gelirleri 181
g. Derneğin Sona Ermesi 182
V. Vakıflar 184
A. Vakıf Kavramı ve Türleri 184
B. Vakfın Unsurları 186
1. Malvarlığı Değerleri Unsuru 186
2. Malvarlığı Değerlerinin Usulüne Göre Amaca Tahsisi 187
a. Amaç 187
b. Tahsis 188
c. Vakıf Kurma İşlemi 188
3. Vakfın Tüzel Kişiliği 190
a. Tüzel Kişiliğin Kazanılması 190
b. Vakfın Yönetimi ve Örgütü 192
4. Vakıf Senedinin Değiştirilmesi 194
5. Vakfın Faaliyetleri 195
6. Vakfın Denetimi 195
7. Vakfın Sona Ermesi 196
Üçüncü Bölüm
AİLE HUKUKU
§ 10. AİLE HUKUKUNA GİRİŞ 199
I. Aile Hukukunun Konusu 199
II. Aile Kavramı 199
III. Ailenin Önemi 199
IV. Aile Hukukuna Hâkim Olan İlkeler 200
§ 11. EVLİLİK BİRLİĞİNİN KURULMASI 201
I. Nişanlanma 201
A. Nişanlanmanın Kurucu Unsurları 201
B. Nişanlanmanın Geçerlilik Koşulları 202
C. Nişanlanmanın Hukuki Niteliği 203
D. Nişanlanmanın Hükümleri 204
E. Nişanlılığın Sona Ermesi 205
1. Nişanlılığı Sona Erdiren Sebepler 205
a. Evlenme 205
b. Evlenmenin İmkânsızlaşması 205
c. Bozucu Koşulun Gerçekleşmesi 206
c. Tarafların Anlaşması 206
d. Bir Tarafın Nişanı Bozması 206
2. Nişanlılığın Sona Ermesinin Sonuçları 206
a. Maddi Tazminat (TMK m. 120) 207
b. Manevi Tazminat (TMK m. 121) 207
c. Hediyelerin İadesi (TMK m. 122) 207
II. Evlenme 208
A. Evlenmenin Hukuki Niteliği 208
B. Evlenme Koşulları 208
1. Evlenmenin Maddi Koşulları 208
a. Evlenme Ehliyeti 209
b. Evlenme Engelleri 210
aa. Kesin Evlenme Engelleri 211
aaa. Hısımlık 211
bbb. Mevcut Evlilik 211
ccc. Akıl Hastalığı 211
bb. Kesin Olmayan Evlenme Engelleri 212
aaa. Kadın İçin Bekleme (İddet) Süresi 212
bbb. Bazı Bulaşıcı Hastalıklar 213
2. Evlenmenin Şekli Koşulları 213
a. Evlenme Töreninden Önceki Şekli Koşullar 214
b. Evlenme Töreni Sırasındaki Şekli Koşullar 215
c. Evlenme Töreninden Sonraki Şekli Koşullar 215
§ 12. EVLİLİĞİN GENEL HÜKÜMLERİ 216
I. Eşlerin Hak ve Yükümlülükleri 216
A. Evlilik Birliğini Yönetme Hak ve Yükümlülüğü 216
B. Evlilik Birliğinin Mutluluğunu Sağlama Yükümlülüğü 216
C. Çocukların Bakım, Eğitim ve Gözetimine Özen Gösterme Yükümlülüğü 217
D. Sadakat Yükümlülüğü 217
E. Yardım Yükümlülüğü 217
F. Birlikte Yaşama Yükümlülüğü 217
G. Evlilik Birliğinin Giderlerine Katılma Yükümlülüğü 218
II. Kadının Soyadı 218
III. Evlilik Birliğinin Temsili 219
IV. Eşlerin Meslek ve İşi 221
V. Eşlerin Hukuki İşlemleri 221
VI. Evlilik Birliğinin Korunması 222
A. TMK’ya Göre Alınabilecek Önlemler 222
B. Ailenin Korunması ve Kadına Karşı Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun’a Göre Alınabilecek Önlemler 224
§ 13. EVLİLİKTE MAL REJİMLERİ 227
I. Mal Rejimi Kavramı ve Türleri 227
II. Mal Rejimi Sözleşmesi 230
III. Mal Rejimlerine İlişkin Ortak Esaslar 230
IV. Yasal Mal Rejimi: Edinilmiş Mallara Katılma Rejimi 231
A. Genel Olarak 231
B. Edinilmiş Mallara Katılma Rejiminin Sona Ermesi ve Tasfiyesi 233
V. Mal Ayrılığı Rejimi 237
VI. Paylaşmalı Mal Ayrılığı Rejimi 237
VII. Mal Ortaklığı Rejimi 239
§ 14. EVLİLİK BİRLİĞİNİN SONA ERMESİ 244
I. Evlilik Birliğinin Kendiliğinden Sona Erdiği Hâller 244
A. Ölüm 244
B. Ölüm Karinesi 244
C. Cinsiyet Değiştirme 245
II. Evlilik Birliğinin Mahkeme Kararıyla Sona Erdiği Hâller 245
A. Gaiplik 245
B. Butlan 246
1. Mutlak Butlan – Nisbi Butlan Ayırımı 246
a. Mutlak Butlan 247
aa. Mevcut Evlilik 248
bb. Akıl Hastalığı 248
cc. Yasak Derecede Hısımlık 248
dd. Ayırt Etme Gücünden Sürekli Yoksunluk 248
b. Nisbi Butlan 249
aa. Ayırt Etme Gücünden Geçici Yoksunluk 249
bb. İrade Sakatlığı 249
cc. Yasal Temsilcinin İzni Olmadan Evlenme 249
2. İptal Kararı ve Sonuçları 250
C. Boşanma 251
1. Boşanma Sebepleri 251
a. Özel Boşanma Sebepleri 252
b. Genel Boşanma Sebebi 254
2. Boşanma Davası 256
3. Boşanmanın Yarattığı Sonuçlar 258
§ 15. SOYBAĞI 260
I. Kan Bağına Dayanan Soybağının Kurulması 261
A. Çocuk ile Ana Arasında 261
B. Çocuk ile Baba Arasında 261
1. Ana ile Evlilik 261
a. Mevcut Evlilik 261
aa. Soybağının Reddi Davası 262
b. Sonraki Evlilik 263
2. Tanıma 263
3. Babalık Hükmü 266
II. Evlât Edinme Yoluyla (Yapay) Soybağının Kurulması 267
A. Küçüklerin Evlât Edinilmesi 268
B. Ergin ve Kısıtlıların Evlât Edinilmesi 269
C. Evlât Edinmede Şekil ve Usul 270
D. Evlât Edinmenin Hükümleri 271
E. Evlâtlık İlişkisinin Kaldırılması 271
III. Soybağının Hükümleri 272
A. Soybağının Velâyete Bağlı Olmayan Hükümleri 272
1. Soyadı 272
2. Karşılıklı Yükümlülükler 273
3. Çocuk ile Kişisel İlişki Kurulması 274
4. Ana ve Babanın Çocuğun Bakım ve Eğitim Giderlerini Karşılama Yükümlülüğü 274
B. Soybağının Velâyete Bağlı Hükümleri 276
1. Velâyet 276
2. Velâyetin Kapsamı 277
a. Genel Olarak 277
b. Çocuğun Eğitimi 278
c. Çocuğun Temsil Edilmesi 278
d. Çocuğun Aileyi Temsil Etmesi 278
e. Çocuk ile Velâyet Sahibi Arasındaki Hukuki İşlemler 278
f. Çocuğun Korunması 279
g. Çocuğun Malları 280
§ 16. AİLE TOPLULUĞU 282
I. Yardım Nafakası 282
II. Ev Düzeni 283
III. Aile Malları 283
§ 17. VESAYET 284
I. Vesayeti Gerektiren Hâller 284
A. Küçüklük 284
B. Kısıtlılık 285
1. Kısıtlama Sebepleri 285
a. Akıl Hastalığı veya Akıl Zayıflığı 285
b. Savurganlık, Alkol veya Uyuşturucu Madde Bağımlılığı, Kötü Yaşama Tarzı, Kötü Yönetim 285
c. Özgürlüğü Bağlayıcı Ceza 286
d. Kişinin Kendi İsteği 286
2. Kısıtlama Kararı 286
II. Vesayet Organları 287
A. Vesayet Daireleri 287
B. Vasi 288
III. Vesayetin Yürütülmesi 290
A. Vasinin Görevleri 290
B. Vesayet Dairelerinin Görevleri 293
IV. Vesayetin Sona Ermesi 294
A. Vesayeti Gerektiren Sebebin Sona Ermesine Bağlı Olarak Vesayetin Sona Ermesi 294
B. Vasilik Görevinin Sona Ermesi 295
C. Vesayetin Sona Ermesinin Sonuçları 296
V. Kayyımlık ve Yasal Danışmanlık 296
A. Kayyımlık 296
1. Kayyım Atanması 296
2. Kayyımlığın Yürütülmesi 297
3. Kayyımlığın Sona Ermesi 298
B. Yasal Danışmanlık 298
VI. Koruma Amacıyla Özgürlüğün Kısıtlanması 299
VII. Vesayet Organlarının Sorumluluğu 301
Kaynakça 303 |