İÇİNDEKİLER
İçindekiler
3. Baskı İçin Önsöz 5
Önsöz 7
Kısaltmalar 15
Giriş
I. VAKIFLARIN YAYGINLAŞMASININ BAŞLICA SEBEPLERİ 18
A. Fert Açısından 18
B. Devlet Açısından 21
II. VAKIFLARIN GENEL HUKUKİ SERENCAMI 24
III. 2024 VGM VERİLERİNE GÖRE SAYILARLA VAKIFLAR 27
A. Türkiye’de Vakıfların Türlerine Göre Dağılımı 27
B. Coğrafî Bölgelere Göre Vakıf Sayısı 28
C. Hedef Kitlesine Göre Yeni Vakıfların Dağılımı (2023) 28
D. Hizmet Alanına Göre Yeni Vakıfların Dağılımı (2024) 29
IV. AMAÇ VE YÖNTEM 29
Birinci Bölüm
ESKİ VAKIFLAR HUKUKU VAKFIN TARİHSEL
ARKA PLANI, TANIMI VE MENŞEİ
§ 1. TARİHSEL ARKA PLAN VE MENŞE PROBLEMİ 31
I. Mezopotamya’da Vakıf Benzeri Kurumlar 34
II. Eski Yunan’da Vakıf Benzeri Kurumlar 35
III. Roma’da Vakıf Benzeri Kurumlar 36
IV. Cermen Hukukunda Vakıf Benzeri Kurumlar 36
V. Bizans’ta Vakıf Benzeri Kurumlar 38
§ 2. İSLAM HUKUKUNDA VAKIF 39
I. Kuran’da ve Sünnette Vakfın Temelleri 39
A. Kuran’da Vakıf 39
B. Sünnette Vakıf 41
II. Tanımlar ve Vakfın Unsurları 43
A. Vakfın Genel Tanımı 43
B. Vakfın Unsurları 47
1. Vâkıfta Aranan Şartlar 47
a. Tasarruf Yetkisi 47
b. Vakfedilen Malın Vâkıfın Mülkiyetinde Olması 48
c. Hürriyet 49
d. İradenin İkrah ile Sakatlanmamış Olması 49
e. Sefih Olmamak 49
f. Müslüman Olmak 49
g. İrade Beyanı 50
2. Mevkufta Aranan Şartlar 50
3. Mevkufun Aleyhte Aranan Şartlar 53
4. Sığada Aranan Şartlar 54
a. Genel Olarak 54
b. Vakfın Muhtemel Bir İşe Bağlanarak Şart Edilmesi ve Muhayyerlik 55
§ 3. OSMANLI MEDENİYETİNDE VAKIFLAR 56
I. Vakıf Çeşitleri 56
A. Konusuna Göre 56
1. Sahih Vakıflar 56
2. Gayrısahih Vakıflar 57
B. Yararlananlara Göre 59
1. Hayrî Vakıflar 59
2. Zürrî Vakıflar 59
C. Kendilerinden Yararlanılma Açısından Vakıf Çeşitleri 60
1. Hayır Kurumları 60
2. Vakıf İşletmeleri 61
D. Avarız Vakıfları 61
E. İşletilmeleri İtibariyle Vakıf Çeşitleri 62
F. İdareleri Bakımından Vakıf Çeşitleri 65
1. Mazbut Vakıflar 65
2. Mülhak Vakıflar 65
3. Müstesna Vakıflar 66
II. Vakıflarda Yönetim 68
A. Osmanlı Devletinde Vakıf İdare Sistemi 68
B. Yönetici ve Yardımcıları 71
C. Görevlilerde Aranan Vasıflar 73
D. Vakıf Yöneticilerinin Görevleri ve Gelirleri 74
E. Tevlitte Yaşanan Sorunlar 74
III. Vakıflarda Denetim 75
A. Asr–ı Saadetten Osmanlı’ya Uzanan Süreçte Vakıfların Denetimi 75
B. Osmanlı Devleti’nde Vakıfların Denetimi 77
1. Usulsüz Gelir Fazlası Paylaşımı 78
2. İsraf 78
3. Ehliyetsiz Gereksiz İstihdam 78
4. Yeni Görev İhdası 78
5. Görevde Hile 78
6. Zimmete Para Geçirme 78
7. Amaç Dışı Kullanma 79
C. Denetimin Önemli Aşamaları 81
D. Evkaf–ı Hümayun Nezareti 83
E. Şeriyye ve Evkaf Vekâleti 84
§ 4. CUMHURİYET DÖNEMİNDE VAKIFLAR 86
I. Cumhuriyet Döneminde Vakıfların Genel Hukuki Serencamı 86
II. Cumhuriyet Dönemi Vakıfları 89
A. Mazbut Vakıflar 90
B. Mülhak Vakıflar 94
C. Cemaat ve Esnaf Vakıfları 97
1. Genel Olarak 97
2. Cemaat Vakıflarının Hukuki Serencamı 99
D. Yeni Vakıflar 101
E. Kamuya Yararlı Vakıflar 102
F. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları 103
G. Aile Vakıfları 104
III. Yeni Vakıflarda Denetim 104
A. Denetim Makamı 105
B. Denetimin Kapsamı ve Niteliği 106
§ 5. ESKİ VAKIF DAVALARIYLA İLGİLİ ÇEŞİTLİ MESELELER 107
I. Sık Karşılaşılan İhtilaflı Konular 107
1. Evladı Vakıf Davalarında Hukuki Yarar Meselesi 108
2. Evladı Vakıf Olduğunun Tespiti 109
3. Galleyi Müstehik Vakıf Evladı 110
4. Aslah Evlat Meselesi (Tevliyet) 112
5. Akrabalık Bağı Bulunmaması Nedeniyle Veraset İlamının İptali 113
6. Kız Evlat ve Erkek Evlat Ayrımı Olmaksızın (Ales–Seviye) Paylaşım 114
7. Tevliyet ve Galle Fazlası Paylaşımında Evlat–Ahfat Ayrımı 115
8. Batın Tertibini Atlama 115
9. Başlangıçta İcare–İ Vahideli İken İcareteyn Usulüne Dönüştürülen Vakıf Yerlerinde Taviz Bedeli 115
10. Ağa, Binbaşı, Kaymakam, Seyyit vb. Ünvanlarla İsim Benzerliği Kurulması ve Hak Talebinde Bulunulması Meselesi 116
11. Hacb/Perdeleme Sisteminin Hatalı Uygulanması 117
12. Tebid İlkesi Gereği Galle Fazlası Ödenmemesi 117
13. Erkek Soy Inkıraz Bulmadan Kız Evlada Geçmemesi 117
14. Müstesna Vakıflarda Post–Nişin Torunların Talepleri 117
15. Kültür Varlığı Özelliği Gösteren Vakıf Yerleri 118
16. Vakıf Yerlerinin Şahsa Tevfizi 118
17. Mazbutaya Alınma ve Mazbutaya Alınmış Vakfın Mülhaka Çevrilmesi 119
18. Evlatlık ve Sükna Hakkında Ekber Evlat Meselesi 120
19. Senedi Olmayan Cami vb. Yerlerin Vakıf Kültür Varlığı Olup Olamayacağı Meselesi 120
20. İsraf ve Yolsuzluk Nedeniyle Galle Fazlası Alamama 121
21. Tevliyet ve Galle Fazlası 121
II. Eski Vakıf Davalarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar 122
III. Ana Hatlarıyla Vakıf Senedi ve Tahlili 126
1. Vakfiye ile İlgili Genel Değerlendirmeler 131
a. Nitelik 131
b. Tevliyet Esası 132
c. Batın Tertibi 132
d. Senette Yer Alan Hukuki Belirlemeler 133
2. Vakfiyeden Bazı Nakiller 134
a. Giriş 134
b. Sebep 134
c. Vakfa Konu Olan Mallar 135
d. Tevliyet Şartı 136
e. Hitam 137
f. Şahitler 137
IV. Vakıflarla İlgili Belge ve Bilgilerin Bulunduğu Defterler 137
V. Genel Değerlendirme 140
VI. Kısa Vakıflar Hukuku Sözlüğü ve Açıklamalar 142
İkinci Bölüm
YENİ VAKIFLAR HUKUKU
§ 6. VAKFIN TANIMI, NİTELİĞİ VE TEMEL ÖZELLİKLERİ 171
I. Medeni Kanun’da Düzenlenen Vakıflar: Yeni Vakıflar 171
II. Vakfın Tanımı 172
III. Vakfın Kurucuları 173
A. Vakfın Kurucusu Olarak Gerçek ya da Tüzel Kişiler 173
B. Vakfın Kurucusu Olarak Yabancılar 177
IV. Vakıfta Amaç 177
A. Belirli ve Sürekli Bir Amacın Varlığı 178
1. Amacın Belirliliği 178
2. Amacın Sürekliliği 180
B. Vakıflarda Birden Çok Amacın Varlığı 181
C. Vakıflarda Yasak Amaçlar 183
D. Vakıf Kurma Özgürlüğü ve Amacın Serbetçe Belirlenebilmesi 185
1. Vakıf Kurma Özgürlüğü 185
2. Amacın Serbestçe Belirlenebilmesi 187
a. Genel Olarak 187
b. İktisadi Amaçlı Vakıflar 189
V. Vakıfta Mal Unsuru 192
VI. Vakıfta Özgüleme ve Tüzel Kişilik 202
VII. Vakıfta Üyelik 205
§ 7. VAKFIN KURULUŞU 206
I. Vakıf Kurma İşlemi 206
A. Resmî Senetle Vakfın Kurulması 206
B. Ölüme Bağlı Tasarrufla Vakfın Kurulması 208
C. Vakıf Kurma İşleminin Geri Alınması 210
II. Vakıf Kurma İşleminin Temsilci Aracılığıyla Yapılması 212
III. Tüzel Kişiliğin Kazanılması Anı 214
IV. Tescil İçin Mahkemeye Başvurma 215
A. Genel Olarak 215
B. Gerekli Önlemlerin Alınması 216
C. Kanun Yolu ve İptal 217
V. Tescil ve İlan 218
VI. Mal ve Hakların Kazanılması ve Sorumluluk 220
VII. Mirasçıların ve Alacaklıların Dava Hakkı 221
§ 8. VAKIF SENEDİ 224
I. Senedin İçeriği 225
II. Kuruluş Aşamasında Vakıf Senedindeki Noksanlıklar ve Bunların Tamamlanması 228
A. Vakıf Senedindeki Noksanlıkların Tescil Kararından Önce Tamamlanması 229
1. Tescil Kararından Önce Tamamlanması Zorunlu Olan Noksanlıklar 229
2. Tescil Kararından Önce Tamamlanması Zorunlu Olmamakla Birlikte Mahkemece Tamamlattırılabilecek Diğer Noksanlıklar 232
3. Tescil Kararından Önce Noksanlıkların Tamamlanmasının Kendisinden İsteneceği Kişi 232
B. Vakıf Senedindeki Noksanlıkların Tescil Kararından Sonra Tamamlanması 232
1. Tescil Kararından Sonra Noksanlıkların Tamamlattırılmasında Yetkili Yargı Mercii 233
2. Tescil Kararından Sonra Noksanlıkların Tamamlanmasının Kendisinden İsteneceği Kişi 233
3. Noksanlıkların Tamamlattırılması İçin Başvuruda Bulunabilecek Makam 233
§ 9. VAKFIN ÖRGÜTÜ 235
I. Vakfın Yönetim Organı 235
A. Yönetim Organının Oluşumu 236
B. Vakıf Yöneticilerinde Aranan Özellikler 237
C. Vakıflarda Yönetim Organının İşlevi ve Görevleri 238
II. Vakfın Seçimlik Organları 240
III. Vakıf Organlarında Kamu Görevlilerinin Görev Alması 242
IV. Vakıf Organlarının Tamamlanması 244
§ 10. VAKFIN ÇEŞİTLERİ 245
I. Aile Vakıfları 246
II. Kamuya Yararlı Vakıflar 247
III. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıfları 249
A. Genel Olarak 249
B. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıflarının TTK ile İlişkisi 250
C. Çalıştırılanlara ve İşçilere Yardım Vakıflarının Özellikleri 251
§ 11. VAKFIN DENETİMİ 254
I. Genel Olarak 254
II. Yıllık Rapor Alınması, Beyanname ve Bildirimler 257
§ 12. VAKFIN YÖNETİMİNİN, AMACININ VE MALLARININ DEĞİŞTİRİLMESİ 257
I. Vakfın Yönetiminin, Örgütünün, İşleyişinin Değiştirilmesi ve Vakıf Yöneticilerinin Değiştirilmesi 258
A. Vakfın Yönetiminin, Örgütünün, İşleyişinin Değiştirilmesi 258
1. Değişikliğin Vakfın Örgütüne, Yönetimine ya da İşleyişine İlişkin Olması 258
2. Haklı Nedenin Varlığı 259
3. İstemde Bulunabilecekler ve Yetkili ve Görevli Yargı Mercii 262
B. Vakıf Yöneticilerinin Görevden Alınması 266
1. Genel Olarak 266
2. Mahkemenin Başvuruyu Değerlendirmesi 267
II. Amacın ve Malların Değiştirilmesi 271
A. Vakfın Amacının Değiştirilmesi 271
1. Genel Olarak 271
2. Vakfın Amacının Değiştirilmesi için Aranan Koşullar 273
3. Vakfın Amacının Değiştirilmesi için Aranan Koşulların Değerlendirilmesi ve Örneklerle Açıklanması 275
4. Vakfın Yeni Amacının Belirlenmesi 277
B. Vakfın Amacının Gerçekleşmesini Güçleştiren Koşulların ve Yükümlülüklerin Değiştirilmesi 280
C. Vakfın Amacına Özgülenen Mal ve Hakların Değiştirilmesi 282
1. Değiştirilmeleri Senet Değişikliğini Gerektiren Mal ve Haklar 282
2. Değiştirilmeleri Senet Değişikliğini Gerektirmeyen Mal ve Haklar 283
III. TMK m. 107, 112 ve 113’ün Karşılaştırılması ve Birbirleriyle İlişkisi 284
A. 112. ve 113. Maddelerin 107. Madde ile Karşılaştırılması ve İlişkisi 285
B. 112. Maddenin 113. Madde ile Karşılaştırılması ve İlişkisi 286
IV. Vakıf Senedinde Sonradan Değişiklik Yapılmasında Usul 288
§ 13. VAKFIN SONA ERMESİ 290
I. Vakfın Dağılarak Sona Ermesi 290
A. Dağılma Nedenleri 291
B. Vakfın Amacının Değiştirilmesi Yolu 292
II. Vakfın Dağıtılarak Sona Ermesi 293
III. Dağılan ya da Dağıtılan Vakıfta Tasfiye ve Özgüleme 294
IV. Faaliyetten Geçici Alıkoyma 296
§ 14. VAKIFLARIN ULUSLARARASI FAALİYETLERİ 298
Kaynakça 299
Kavramlar Dizini 311 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
