İÇİNDEKİLER
İçindekiler
İkinci Baskı Önsözü 7
Önsöz 9
Table of Contents 19
Kısaltmalar 27
Giriş 31
BİRİNCİ BÖLÜM:
ULUSLARARASI HAVA HUKUKUNUN MAHİYETİ
I. ULUSLARARASI HAVA HUKUKUNUN KAPSAMI 33
A. Hava Hukukunun Tanımlanması 33
B. Hava Hukukunun Özerkliği ve Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi 38
II. HAVACILIĞIN TARİHÎ GELİŞİMİ 40
III. ULUSLARARASI HAVA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 47
A. Uluslararası Hukukun Kaynakları 47
B. Kaynakları İtibarıyla Uluslararası Hava Hukukunun Gelişimi 48
C. Temel Andlaşmalar 52
1. Temel Andlaşmalar Listesi 52
2. 1919 Hava Seyrüseferinin Düzenlenmesine Dair Sözleşme 59
3. 1944 Şikago Konferansı Düzenlemeleri 63
a. Genel Olarak 63
b. Geçici Uluslararası Sivil Havacılık Anlaşması 67
c. Uluslararası Sivil Havacılık Sözleşmesi 68
d. Uluslararası Hava Servisleri Transit Anlaşması 72
e. Uluslararası Hava Ulaşımı Anlaşması 72
f. Teknik Eklere İlişkin Taslak 73
4. Şikago Sözleşmesi Ekleri ve İlgili Diğer Belgeler 74
5. Şikago Sözleşmesinin Değiştirilmesi 79
a. Değiştirilme Gerekliliği 79
b. Değiştirilme Usulü ve Değişikliklerin Etkileri 81
IV. HAVACILIĞA DAİR ULUSLARARASI KURUMLAR 84
A. Uluslararası Hava Seyrüseferi Komisyonu (ICAN) 84
B. Geçici Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (PICAO) 85
C. Uluslararası Sivil Havacılık Örgütü (ICAO) 85
1. Genel Olarak 85
2. ICAO’nun Faaliyet Konusu 87
3. ICAO’nun Organları 89
a. Asamble 89
b. Konsey 93
aa. Konseyin Oluşumu ve İşleyişi 93
bb. Konseyin Görev ve Yetkileri 97
aaa. Genel Olarak 97
bbb. Standartlar ve Tavsiye Olunan Usuller (SARPs) 101
aaaa. SARPs’ın Oluşturulması 101
bbbb. SARPs’ın Hukukî Niteliği 104
cccc. SARPs’ın Uygulanması 111
ccc. Uyuşmazlıkların Çözümü 114
aaaa. Genel Olarak 114
bbbb. Uyuşmazlıkların Ele Alınmasına İlişkin Kurallar 119
cccc. Konseyin Yetkisinin Hukukî Niteliği 120
dddd. Konseye Sunulan Olaylar 122
c. Hukuk Komitesi 128
d. Sekreterlik 129
D. Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) 131
E. Avrupa Hava Seyrüseferi Emniyeti Örgütü (EUROCONTROL) 133
F. Avrupa Birliği Havacılık Emniyeti Ajansı (EASA) 138
G. Avrupa Sivil Havacılık Konferansı (ECAC) 140
H. Diğer Uluslararası Kurumlar 142
İKİNCİ BÖLÜM:
HAVA SAHASININ ÜLKESEL REJİMİ
I. HAVA SAHASININ TANIMLANMASI 147
A. Genel Olarak 147
B. “Hava” ve “Atmosfer” 148
1. Sözlük ve Bilimsel Anlamı 148
2. Hukukî Anlamı 151
C. “Hava Sahası” 155
II. HAVA SAHASININ HUKUKÎ STATÜSÜNÜN BELİRLENMESİ 158
A. İlişkilendirilen Konular 158
1. “Cujus est solum ejus est usque ad coelum et ad inferos.” 158
2. Deniz Alanlarına İlişkin Tezler 163
3. “Geçiş Serbestliği” Tezi 166
B. Hukukçuların İlk Dönem Görüşleri 169
1. Genel Olarak 169
2. Serbestlik v. Egemenlik 171
3. Akademik Toplantılar 174
C. Devletlerin İlk Dönem Tutum ve Girişimleri 177
1. Genel Olarak 177
2. 1910 Uluslararası Hava Seyrüseferine Dair Paris Konferansı 181
3. 1913 Fransa–Almanya Nota Değişimi 183
4. 1. Dünya Savaşı 185
D. Çok Taraflı Andlaşmalar 190
1. 1919 Hava Seyrüseferinin Düzenlenmesine Dair Sözleşme 190
2. 1926 Ibero–Amerikan (Madrid) Sözleşmesi 197
3. 1928 Pan–Amerikan (Havana) Sözleşmesi 197
4. 1944 Şikago Konferansı 198
a. Devletlerin Tutum ve Önerileri 198
b. Hava Sahasının Hukukî Statüsüne Dair Varılan Sonuç 203
III. HAVA SAHASINDA EGEMENLİĞİN ANLAMI 205
A. Uluslararası Hukukta Egemenlik 205
1. Ülkesel Egemenlik ve Yetki 205
2. Yetkilerin Yarışması 209
B. Devletin Hava Sahasında Egemenliği 213
1. Genel Olarak 213
2. Hava Sahasında Yetkilerin Sınıflandırılması ve Belirlenmesi 217
a. Genel Olarak 217
b. Cezaî Yetkiler 221
3. Şikago Sözleşmesinin Egemenliği Teyit Eden Maddeleri 226
C. Devletin Hava Sahasında Yükümlülükleri 236
IV. HAVA SAHASININ SINIRLARI 244
A. Yatay Sınırlar 244
1. Genel Olarak 244
2. Karasuları Üzerindeki Hava Sahası 245
3. Bitişik Bölge Üzerindeki Hava Sahası 246
4. Uluslararası Seyrüsefer için Kullanılan Boğazlar Üzerindeki Hava Sahası 247
a. BM Deniz Hukuku Sözleşmesi Rejimi 247
b. Montrö Boğazlar Sözleşmesi Rejimi 250
5. Takımada Suları Üzerindeki Hava Sahası 252
6. Münhasır Ekonomik Bölge Üzerindeki Hava Sahası 255
7. Kıta Sahanlığı Üzerindeki Hava Sahası 257
8. Açık Denizler Üzerindeki Hava Sahası 258
9. Kutup Bölgeleri Üzerindeki Hava Sahası 262
B. Dikey Sınır (Hava Sahası ile Uzay Arasındaki Sınır) Meselesi 265
V. HAVA SAHASININ İHLALİ VE KORUNMASI 269
A. Genel Olarak 269
1. Hava Sahasının İhlalinin Anlamı 269
2. Hava Sahasının Korunması 271
B. Örnek Olaylar Işığında Hava Sahasının İhlali 274
1. Soğuk Savaşın İlk Olayları 274
2. ABD – Yugoslavya Olayı, 1946 279
3. El Al Constellation Olayı (İsrail – Bulgaristan, 1955) 281
4. U–2 Olayı (ABD – SSCB, 1960) 287
5. RB–47 Olayı (ABD – SSCB, 1960) 292
6. Libya Arap Havayolları Olayı (Libya – İsrail, 1973) 296
7. Kore Havayolları Olayı (Güney Kore – SSCB, 1978) 298
8. Kore Havayolları Olayı (Güney Kore – SSCB, 1983) 299
a. Olayın Gerçekleşmesi 299
b. Sovyetler Birliği’nin Cevapları 301
c. Uluslararası Tepkiler ve Girişimler 303
d. ICAO Soruşturma Raporu 309
9. İran Havayolları Olayı (İran – ABD, 1988) 313
10. Türkiye’nin Suriye Sınırındaki Olaylar (2012 – 2015) 314
C. Hava Sahası İhlallerine Karşı Alınabilecek Meşru Önlemler 318
1. Sivil Hava Araçlarına Karşı 318
2. Askerî Hava Araçlarına Karşı 326
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM:
HAVA SAHASININ İŞLEVSEL REJİMİ
I. HAVA ARAÇLARI 335
A. Hava Araçlarının Tanımlanması 335
1. “Hava Aracı” 335
2. “Hava–Uzay Aracı” (Aerospacecraft) 337
B. Hava Araçlarının Hukukî Açıdan Sınıflandırılması 338
1. Sivil Hava Aracı – Devlet Hava Aracı Ayrımı 338
a. Genel Olarak 338
b. İlk Dönemlerdeki Ayrımlar 338
c. Şikago Sözleşmesindeki Ayrımlar 339
d. Diğer Andlaşmalardaki Ayrımlar 344
2. Devlet Hava Araçlarının Hukukî Rejimi 346
a. Genel Olarak 346
b. Tescil ve Uyrukluk 347
c. Girişler 347
d. Dokunulmazlık ve Bağışıklıklar 349
3. Kızılay ve Kızılhaç Hava Araçları 351
4. İnsansız Hava Araçları (UA/UAVs) 352
C. Hava Araçlarının Tescili ve Uyrukluğu 354
1. Uyrukluğun Tesisi 354
2. Müşterek ve Uluslararası Tescil 358
3. Uyrukluğun Doğurduğu Hukukî İşlevler 360
a. Genel Olarak 360
b. İşlevlerin Transferi 365
II. ULUSLARARASI HAVA SEYRÜSEFERİ 366
A. Hava Seyrüseferi ile Hava Ulaşımı Ayrımı 366
B. Hava Seyrüseferi Düzenlemelerinin Amaç ve Kapsamı 368
C. Hava Seyrüseferi Servislerinin Sağlanması 369
1. Yetkili ve Yükümlü Birimler 369
a. Ülke Devleti 369
b. Uluslararası Hava Sahasında Yükümlülük Üstlenen Devlet 373
c. Tescil Devleti 373
d. Hava Aracı İşleticisi ve Kumandanı 374
2. Servis Türleri 375
D. Devlet Hava Araçlarının Durumu 380
1. Genel Olarak 380
2. Örnek Olay: Ege Denizi Uluslararası Hava Sahası Sorunları 382
a. Sınır Sorunu 382
b. FIR Sorunu 383
c. Uçuş Planı Sorunu 384
d. Sivil – Askerî Hava Trafiğinin Koordinasyonu ve NOTAM Sorunu 386
E. Tek Avrupa Seması Girişimi (SES) 389
III. ULUSLARARASI HAVA ULAŞIMI 392
A. Uluslararası Hava Ulaşımının Düzenlenmesi 392
B. Düzenlemelerdeki Temel Hususlar 396
1. Genel Olarak 396
2. Hava Ulaşımı Serbestlikleri 397
a. Tanım ve Kapsam 397
b. Trafik Hakları 398
c. Rota Hakları 405
d. İşletimle İlgili Haklar 406
3. İşletim Türü 407
a. Temel Ayrımların Gelişimi 407
b. Tarifeli Uluslararası Hava Ulaşımı 411
aa. Tanımlanması 411
bb. Düzenlenmesi 413
c. Tarifesiz Uluslararası Hava Ulaşımı 417
aa. Tanımlanması 417
bb. Düzenlenmesi 418
4. İşletme Yetkisi 424
a. İşletmenin Tayini ve Yetkilendirilmesi 424
b. Yetkilendirme Şartları 427
aa. Uluslararası Şartlar 427
bb. Ulusal Şartlar 430
c. Uluslararası Şartların Yumuşatılması 432
5. Diğer Temel Hususlar 435
a. Kapasite 435
b. Tarife 436
C. Hava Ulaşımında İkili Anlaşmalar Düzeni 437
1. Anlaşmaların Oluşturulması 437
2. Düzenin Ortaya Çıkışı 439
3. Düzenin Gelişimi 442
a. Liberalleşme Süreci Öncesi 442
b. Liberalleşme Süreci 445
4. Düzenin Geleceği ve Sürdürülebilirliği 451
D. Dünya Ticaret Örgütü Sistemi Çerçevesinde Hava Ulaşımı 453
E. Havayolu Taşıyıcılarının İşbirliği Uygulamaları 456
1. Genel Olarak 456
2. İşbirliği Uygulamalarının Ortaya Çıkışı 458
3. İşbirliği Konuları ve Türleri 461
a. Genel Olarak 461
b. Kod Paylaşımı Uygulaması 463
F. Avrupa Birliği Hava Ulaşımı 467
1. Genel Olarak 467
2. Rekabet Hukukunun Uygulanması 471
3. İç Pazarın Kurulması 477
a. Temel Konular 477
b. Tamamlayıcı Konular 481
4. Dışa Yönelik Politikanın Oluşturulması 484
IV. HAVA SAHASININ ÖZEL REJİMLER ÇERÇEVESİNDE KULLANIMI 490
A. Hava Savaşı 490
1. Temel Düzenlemeler 490
2. Temel Kavramlar 491
3. Temel İlkeler 493
4. Hava Araçlarına Yönelik Müdahaleler 493
a. Saldırıdan Korunma Hakkı ve Hakkın Kaybı 493
b. Diğer Müdahaleler 497
5. Koruma Önlemleri ve Hava Sahasının Düzenlenmesi 498
6. Tarafsız Devletlerin Durumu 501
B. Uzaktan Algılama 502
C. Telekomünikasyon 505
Sonuç 511
Ek 1: Milletlerarası Sivil Havacılık Anlaşması (Şikago Sözleşmesi) 519
Ek 2: Milletlerarası Hava Servisleri Transit Sözleşmesi 546
Ek 3: Milletlerarası Hava Ulaştırma Sözleşmesi 549
Ek 4: Bir Açık Semalar Anlaşması Örneği (Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Amerika Birleşik Devletleri Hükümeti Arasında Hava Taşımacılığı Anlaşması) 553
Kaynakça 571 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
