İÇİNDEKİLER
İçindekiler
6. Baskıya Önsöz 7
Kısaltmalar 33
Bölüm I
İDARİ YARGILAMA HUKUKUNA GİRİŞ VE TEMEL İLKELER
I. YARGISAL KAMU HİZMETİ OLARAK İDARİ YARGININ ÖNEMİ VE GEREKLİLİĞİ 37
II. İDARİ YARGIYA YÖNELTİLEN BAŞLICA ELEŞTİRİLER VE KARŞI ELEŞTİRİLER 41
III. İDARİ YARGI DENETİMİNDE UYGULANAN BAŞLICA SİSTEMLER 43
A. Yargı Birliği Sistemi 43
B. İdari Yargı Sistemi 44
IV. İDARİ YARGILAMA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 45
A. Asli Kaynaklar 45
B. Yardımcı Kaynaklar 45
C. Asli Kaynaklar 46
1. Anayasa 46
2. Kanunlar/Kanun Hükmünde Kararnameler/Uluslararası Antlaşmalar/OHAL Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 47
3. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 48
4. Tüzükler 49
5. Yönetmelikler 50
6. Adsız Düzenleyici İşlemler 51
D. Yardımcı Kaynaklar 51
V. İDARİ YARGILAMA SİSTEMİNİN BAŞLICA ÖZELLİKLERİ 52
VI. İDARİ YARGININ KISA TARİHİ GELİŞİMİ 52
VII. İDARİ YARGIYA HAKİM BAŞLICA İLKELER 54
A. Yazılılık İlkesi 54
B. Re’sen Araştırma İlkesi 54
C. Adil Yargılanma İlkesi 58
1. Genel Olarak 58
2. Hızlı ve Etkin Yargılama Açısından Yapay Zeka ve Robot Hakimlere Rol
Verilebilir mi? 60
D. İddianın Genişletilmesi Yasağı 61
E. Talepten Fazlasına Hükmetme Yasağı 63
F. Usûli Müktesep Haklara Saygı İlkesi 64
VIII. İDARİ YARGI DENETİMİNİN SINIRLARI 65
A. Yerindelik Yasağı/ İdarenin Takdir Yetkisine Karışmama 65
1. Yerindelik Yasağı/ İdarenin Takdir Yetkisi 65
2. Fransa’da Yerindelik Yasağı ve İdarenin Takdir Yetkisine Karışmama 67
B. Yargı Kısıntısı 69
1. Kavram 69
2. Hükümet Tasarruflarının Hukuki Mahiyetini İrdeleyen Başlıca Teoriler 70
3. Karşılaştırmalı Hukuktaki Durum 71
4. Cumhuriyetin Kuruluş Yılları ve Hükûmet Tasarrufları 71
C. Yasama Kısıntısı 72
1. Yasama kısıntısı kapsamındaki idari işlemler 73
2. Yürütmenin siyasal nitelikteki işlevleri 73
Kendimizi Sınayalım – Çalışma Soruları 74
Bölüm II
İDARİ YARGI TEŞKİLÂTI VE PERSONELİ
I. MAHKEMELERİN BAĞIMSIZLIĞI VE HAKİMLİK TEMİNATI 75
II. DANIŞTAY’IN YAPISI VE İŞLEYİŞİ 78
A. Personel Yapısı ve Özlük İşleri 79
1. Danıştay Meslek Mensupları ve Teminatı 79
2. Danıştay Başkanı, Başsavcısı, Başkanvekilleri ve Daire Başkanlarının Nitelikleri, Seçimleri ve Görev Süreleri 80
3. Danıştay Tetkik Hakimi ve Savcılarının Atanmaları ve Dairelere Verilmeleri 81
4. Danıştay Üyelerinin Nitelikleri 82
5. Üye Seçimi 83
6. Başkanlara ve Başsavcıya Vekâlet 84
7. Görevin Sona Ermesi 84
B. Danıştay’ın Teşkilât Yapısının Genel Esasları 84
1. Daireler 86
2. Danıştay Genel Kurulu 87
3. İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurulları 87
4. İçtihatları Birleştirme Kurulu 88
5. Başkanlar Kurulu 89
6. Başkanlık Kurulu 89
7. Yüksek Disiplin Kurulu 90
C. İdari İşlerde Görev, Birinci Daire ve İdari İşler Kurulu 91
D. Danıştay’ın Görevleri, Yargısal Fonksiyonu ve Yüksek Mahkeme İşlevi 93
1. Danıştay’ın Görevleri 93
2. İlk Derece Mahkemesi Olarak Danıştay’da Görülecek Davalar 93
3. Belediye ve İl Özel İdarelerinin Seçilmiş Organlarının Organlık Sıfatının Kaybı Başvuruları 95
4. Temyiz Yoluyla Danıştay’da Görülecek Davalar 95
5. İdari Uyuşmazlık ve Davalarda Görev 96
6. İdari ve Vergi Dava Daireleri Kurullarının Görevleri 96
7. İçtihatları Birleştirme Kurulunun Görevleri 96
III. BÖLGE İDARE MAHKEMESİ VE PERSONELİ 97
A. Bölge İdare Mahkemelerinin Oluşumu ve Görevleri 98
B. Personel ve Teşkilatı 99
1. Bölge İdare Mahkemesi Başkanı, Daire Başkanları ve Üyelerinin Görevleri 99
2. Bölge İdare Mahkemesi Başkanlar Kurulu 100
3. Bölge İdare Mahkemesi Başkanı, Daire Başkanları ve Üyelerin Nitelikleri ve Atanmaları 101
4. Dairelerin görevleri 102
5. Bölge İdare Mahkemesi Adalet Komisyonu ve Müdürlükler 103
IV. İDARE VE VERGİ MAHKEMELERİ İLE PERSONELİ 103
A. İdare ve Vergi Mahkemelerinin Oluşumu ve Kamu Personeli 103
B. İdare Mahkemelerinin Görevleri 107
C. Vergi Mahkemelerinin Görevleri 107
D. Tek Hakimle Çözümlenecek Davalar 108
V. İDARİ YARGIDA HAKİMİN REDDİ VE HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNDAKİ DÜZENLEMELER 108
A. Danıştay’da Çekinme ve Ret 108
B. İdare Mahkemelerinde Çekinme ve Ret 109
C. İYUK md.31 İle HMK’ya Yapılan Atıfta Yer Alan Düzenlemeler 109
1. Hâkimin Davaya Bakmaktan Yasaklılık sebepleri 109
2. Çekinme Kararının Sonuçları 110
3. Ret Sebepleri 110
4. Hâkimin Bizzat Çekilmemesi Hâli 110
5. Ret Usulü 110
6. Çekilme ve Ret Kararının İncelenmesi ve Diğer Bazı Hukuki Durumlar 111
Kendimizi Sınayalım–Çalışma Soruları 114
Bölüm III
İDARİ YARGININ GÖREV ALANI
I. YARGI YOLU VE GÖREV KAVRAMI İLE İDARİ YARGININ GÖREV ALANININ ANAYASAL DAYANAĞI 115
II. İDARİ YARGININ GÖREV ALANINI BELİRLEYEN ÖLÇÜTLER 117
III. İDARİ YARGININ GÖREV ALANI DIŞINDA KALAN BAŞLICA UYUŞMAZLIKLAR 118
A. Yasama ve Yargı Organının İşlemleri 118
B. Adli Yargı ve Anayasa Yargısının Görev Alanına Giren Bazı Uyuşmazlıklar 119
1. Abonman Sözleşmeleri 119
2. İdarenin Özel Kişilere Karşı Açtığı Davalar 120
3. İdarenin Özel Hukuk Sözleşmelerinden Doğan Davalar 120
4. Kamu Görevlilerine Karşı Açılan Davalar 121
5. Tapu Siciliyle İlgili Davalar 123
6. Nüfus Sicillerin Yanlış veya Eksik Tutulmasından Doğan Zararların Giderilmesi Amacıyla Açılan Davalar 124
7. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin İptali 124
8. Kamulaştırmadan Doğan Özel Hukuk Uyuşmazlıkları 125
9. İcra ve İflas Dairesi Görevlilerinin Kusurlarından Doğan Davalar 125
10. Hizmet Sözleşmesinden Doğan Uyuşmazlıklar 126
11. Fiili Yol (Voie de Fait), Fiili El Atma ve Hukuki El Atma 126
12. İdareye Ait Motorlu Araçların Yaptığı Kazalardan Doğan Uyuşmazlıklar 128
13. Vakıf Üniversitelerindeki Durum 129
14. İdari Para Cezaları ile Kabahatler Kanunundaki Durum 130
15. Diğer Bazı Kanunlar 131
IV. UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ 131
A. Görev Uyuşmazlığı 133
1. Olumlu Görev Uyuşmazlığı 133
2. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı 135
B. Hüküm Uyuşmazlığı 137
1. Tanımı 137
2. Hüküm Uyuşmazlığının Giderilmesi 138
C. Uyuşmazlık Çıkarılmayacak Durumlar 139
D. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarını Bekletici Mesele Sayma 139
E. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararlarının Sonuçları 139
1. Kararların Bağlayıcılığı 139
2. Kararların Kesinliği 139
3. Kararlar Arasındaki Çelişkilerin İlke Kararıyla Giderilmesi 140
V. İDARİ YARGIDA YER ALMAYAN DAVA TÜRLERİ 140
A. Yorum Davaları 140
B. Tespit Davaları 142
C. Diğer Bazı Davalar 143
Kendimizi Sınayalım–Çalışma Soruları 144
Bölüm IV
İPTAL DAVASI
I. İPTAL DAVASININ GENEL ÖZELLİKLERİ 145
II. İPTAL DAVASI İLE TAM YARGI DAVASININ KARŞILAŞTIRILMASI 149
III. İPTAL DAVASININ KONUSU 150
A. İdari İşlem Tamamlanmış Olmalıdır 150
B. İdari İşlem Etkili (İcrai) Olmalıdır 150
C. İdari İşlem Kesinleşmiş Olmalıdır 150
IV. İPTAL DAVASININ ÖN KOŞULLARI 151
A. Dava Dilekçeleri Üzerine İlk İnceleme (İYUK md.14) 151
B. İlk İnceleme Üzerine Verilecek Kararlar (İYUK md.15) 152
C. İdari Yargıda Görevli Mahkemenin Belirlenmesi ve Görev Uyuşmazlığı 154
1. Görevli Mahkeme 154
2. Danıştay’ın Görevli Olduğu Davalar 154
3. Görev Kurallarının İhlâli 155
D. İdari Yargıda Yetkili Mahkeme 158
1. İdari Yargıda Genel Yetki Kuralı 158
2. İdari Yargıda Özel Yetki Kuralları 163
a. Kamu Görevlileri İle İlgili Davalarda Yetki Kuralları 163
b. Taşınmaz Mallara ve Kamu İdarelerine İlişkin Davalarda Yetki 164
c. Taşınır Mallara İlişkin Davalarda Yetki 165
d. Vergi Uyuşmazlıklarında Yetki 165
3. Yetki Kurallarının İhlâli 165
4. İdari Yargıda Görevsizlik ve Yetkisizlik Hallerinde Yapılacak İşlemler 166
5. İdari Yargıda Görev–Yetkiye İlişkin Özel Durumlar 167
a. Mercî Tâyini 167
b. İdari Yargıda Bağlantılı Dava 168
E. İdarî Merci Tecavüzü 170
F. İdari Yargıda Ehliyet 171
1. Genel Olarak 171
2. Dava Ehliyeti 174
a. Genel Dava Ehliyeti 174
b. Özel Dava Ehliyeti (Menfaat İhlali) 175
c. Hak–Dava Hakkı İlişkisi 176
3. Menfaat – Hak Kavramı ile Menfaatin İçeriğini Belirleyen Kriterler 176
a. Genel Olarak 176
b. Menfaatin Manevi Olması 179
c. Menfaatin Maddi Olması 179
ç. Menfaatin Meşru Olması 179
d. Menfaatin Kişisel Olması 179
e. Menfaatin Aktüel (Güncel) Olması 180
4. Menfaatin Tespitine İlişkin Kimi Durumlar 182
a. Vatandaş Olma 182
b. Dernek Üyeliği 183
c. Kamu Görevlisi Olma 183
d. Baro 183
e. Eser Sahibi Olma 184
f. Semt Sakini Olma 184
g. Vakıfların Dava Ehliyeti 184
ğ. Milletvekili Sıfatı 184
h. Siyasi Parti İl ve İlçe Örgütleri 184
ı. Bakanlıklar 185
i. Hiyerarşi İlişkisi 185
j. Vesayet İlişkisi 185
k. Vergi Yükümlülüğü 185
l. İktisadi Menfaat 185
m. Kiracılık Sıfatı 185
n. Sendikaların Durumu 186
o. Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşlarının Durumu 186
ö. Diğer Bazı Durumlar 186
5. Dava Ehliyetinin Bulunması Gereken Zaman ve Bazı Hukuki Sorunlar 187
a. Dava Ehliyetinin Bulunması Gereken Zaman 187
b. Menfaat İlişkisinin Dava Devam Ederken Ortadan Kalkması 187
c. Menfaat İhlalinin Sonradan Ortaya Çıkması 188
d. Avukat Olmayan Vekil Tarafından Dava Açılması 188
e. Tarafın Dava Sırasında Dava Ehliyetini Kazanması 189
6. Taraf Ehliyeti 189
7. Tarafların Kişiliğinde veya Niteliğinde Değişiklik Olması ve İdari Yargı
Bakımından Sonuçları 191
G. İcrai İşlem Olup Olmama 191
Ğ. İdari Yargıda Süreler 195
1. İdari Yargıda Dava Açma Süresinin Hukuki Niteliği 195
2. Sürelerin Başlangıcı, Yazılı Bildirim, Sürelerin Hesaplanmasındaki Genel Esaslar 196
3. İdari Yargıda Genel ve Özel Dava Açma Süreleri 202
4. Haricen Öğrenme 211
5. Vekile Tebligat 212
6. Tebligatla İlgili Diğer Hususlar 213
a. Tebligatın Yapılması 213
b. Elektronik Tebligat (E–Tebligat) 213
c. Bilinen Adreste Tebligat 216
d. Vekile ve Kanuni Mümessile Tebligat 216
e. Hükmi Şahıslara ve Ticarethanelere Tebligat 216
f. Hükmi Şahısların Memur ve Müstahdemlerine Tebligat 217
g. Askeri Şahıslara Tebligat 217
ğ. Aynı Konutta Oturan Kişilere veya Hizmetçiye Tebligat 217
h. Belli Bir Yerde veya Evde Meslek ve Sanat İcrası 217
ı. Otel, Hastane, Fabrika ve Mektep Gibi Yerlerde Tebligat 217
i. Tutuklu ve Hükümlülere Tebligat 217
j. Muhatabın Muvakkaten Başka Yere Gitmesi Halinde Tebligat 217
h. Tebliğ İmkansızlığı ve Tebellüğden İmtina 218
l. Yaş ve Ehliyet Şartı 218
m. İmza Atamayacakların Durumu 218
n. Yabancı Memlekette Tebligat Usulü 219
o. Siyasî Temsilcilik Aracılığıyla Yabancı Ülkedeki Türk Vatandaşlarına Tebligat 219
ö. Yabancı Memlekette Türk Memurlarına ve Askeri Şahıslara Tebligat 220
p. İlanen Tebligat 220
r. Usulüne Aykırı Tebliğin Hükmü 220
s. Adres Değiştirmenin Bildirilmesi Mecburiyeti 220
ş. Yanlış Adres Bildirmek 221
t. Tebliğ Evrakının Muhatabına Verilmemesi ve Tebligatı Kabulden Kaçınma 221
7. Süre Aşımının Uygulanmaması veya Hafifletilmesi 221
a. Yokluk 221
b. Çalışmaya Ara Verme Süresi 223
c. İYUK md.7/4 223
d. İdarî İtiraz Yoluna Başvurulması 224
e. Mücbir Sebep 225
f. İYUK md. 9/2 225
8. İdari Makamların Sükûtu, Zımni Ret ile Zımni Kabul 225
9. Üst Makamlara Başvurmanın Dava Açma Süresine Etkisi 228
10. İYUK 10 ve 11. Maddeye İlişkin Başvuruların Karşılaştırılması 230
11. Tatil Günleri ve Çalışmaya Ara Verme (Adli Tatil) 231
12. İdari Yargıda Açılması Gereken Davanın Adli Yargıda Açılması Sorunu 232
13. Dilekçelerin Reddi Kararından Sonraki Ek Süre 233
14. İptal ve Tam Yargı Davası İlişkisinde Tam Yargı Davasında Süre 233
15. Tam Yargı Davalarında Ön Karar Süresi 233
H. İdari Yargıda Husûmet 234
1. Genel Olarak 234
2. Cumhurbaşkanınca Yapılan İşlemler 235
3. Bakanlıkların İşlemleri 237
4. İl ve İlçe Yönetiminin İşlemleri 240
5. Yerel Yönetimlerin İşlemleri 240
6. Kamu Tüzel Kişilerinin İşlemleri 241
7. Vesayet Makamlarının İşlemleri 241
I. İdari Yargıda “Tek Dilekçe İle Dava Açma” 241
1. Genel Olarak 241
2. Aynı Kişinin Tek Dilekçe ile Birden Çok İşleme Karşı Dava Açması 243
a. Öze İlişkin Koşullar 244
aa. Maddi Yönden Bağlılık 244
bb. Hukuki Yönden Bağlılık 245
cc. Sebep–Sonuç İlişkisi Bulunması 247
b. Yönteme İlişkin Koşullar 247
aa. İdari Kararların Yargısal Denetimi Aynı Yargı Düzeni ve Aynı 248
bb. İdari Kararların Her Birisi İçin Dava Açma Süresi Geçirilmemiş Olmalıdır 249
cc. Dava Açma Ehliyeti Bulunmalıdır 249
dd. Davalı Aynı Olmalıdır 249
3. Birden Çok Kişinin Tek Dilekçe ile Dava Açması 250
a. Hak veya Menfaatte İştirak 251
aa. Hakta İştirak 251
bb. Menfaatte İştirak 252
b. Maddi Olay veya Hukuki Sebeplerin Aynı Olması 254
aa. Maddi Olayın Aynı Olması 254
bb. Hukuki Sebebin Aynı Olması 255
4. İptal ve Tam Yargı Davasının Birlikte Açılması 257
V. İPTAL DAVASINDA ESASIN İNCELENMESİ 258
A. İdari İşlemlerin Özellikleri ve Türleri 258
1. İdari İşlemin Tanımı ve Unsurları 258
2. İdari İşlemin Özellikleri 259
3. İdari İşlemler İle İdari Eylemler Arasındaki Başlıca Farklar 261
4. Düzenleyici İşlemler İle Genel Kararlar Arasındaki Farklar 261
5. Birel İşlem ve Türleri 262
a. İdari İşlemlerin İradenin Açıklanması Bakımından Sınıflandırılması 263
aa. Tek Yanlı İşlemler 263
aaa. Tek İradeli İşlemler 263
bbb. Çok İradeli İşlemler 263
aaaa. Kollektif İşlemler 263
bbbb. Birleşme İşlemler 263
bb. İki Yanlı İşlemler 264
b. İptal Davasına Konu Olmayan İdari İşlemler 264
aa. Yok İşlemler 264
bb. Adli Yargının Görev Alanına Alınmış İşlemler 264
cc. Yargısal Dokunulmazlık Tanınan İşlemler 265
aaa. Hükümet Tasarrufları 265
bbb. Yargısal Dokunulmazlık Tanınan ve Yasama Kısıntısı Oluşturan İşlemler 265
çç. İcrai olmayan işlemler 265
aaa. İç düzen işlemleri 265
bbb. Gösterici İşlemler–Görüş ve Öneriler 265
ccc. Hazırlık İşlemleri 266
ççç. Yaptırım İçermeyen Bilgi Verici İşlemler 266
ddd. İdarenin Yersiz İşlemleri 266
c. İptal Davasına Konu Olan İşlemler (İcrai İşlemler) 266
B. İdari İşlemin Unsurları 266
1. Yetki 267
a. Yetki Kavramı 267
b. Yetkisizlik Türleri 268
aa. Kişi Yönünden Yetkisizlik 268
bb. Konu Yönünden Yetkisizlik 268
cc. Yer Yönünden Yetkisizlik 269
dd. Zaman Yönünden Yetkisizlik 269
c. Yetki Kurallarına Aykırılık 269
aa. Görev (Fonksiyon) Gaspı 269
bb. Yetki Tecavüzü 270
cc. Ağır ve Bariz Yetki Tecavüzü 270
d. Fiili Memur 270
2. Şekil 270
3. Sebep 271
4. Konu 273
a. Konu Yönünden Başlıca Hukuka Aykırılık Durumları 274
aa. Açık Sakatlıklar 274
bb. Yasak Edilen Konular 274
cc. Yükümlülük Getirme 274
b. Sebep ve Konu Unsurları Arasında Bağlantı Kopukluğunun Mevcut Olması 274
aa. Uygulama Alanının Genişletilmesi 274
bb. İdari İşlemin Konusunun İmkânsız veya Gayrı Meşru Olması 275
cc. İdari İşlemin Geçmişe Etkili Tesis Edilmesi 275
5. Amaç Unsuru 275
Bölüm V
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
I. TANIMI, İPTAL KARARINDAN FARKLARI VE HUKUKİ NİTELİĞİ 279
A. Tanımı 279
B. İptal Kararından Farkları 280
C. Hukuki Niteliği 281
II. YÜRÜTMENİN DURDURULMASININ KOŞULLARI 284
A. Öze İlişkin Koşullar 285
1. Telafisi Güç veya İmkânsız Zarar Doğması Şartı 285
2. Açıkça Hukuka Aykırılık Şartı 286
3. Koşulların Birlikteliği Sorunu 287
B. Yönteme İlişkin Koşullar 287
1. Açılmış Bir Dava Olmalıdır 287
2. Yürütmenin Durdurulması Talep Üzerine Verilir. 287
3. Davalı İdareden Savunma Alınması 288
4. Yürütmenin Durdurulması Gerekçeli Olmalıdır 288
III. YÜRÜTMENİN DURDURULMASINA İLİŞKİN BAZI HUKUKİ KONULAR 289
A. Uygulanmakla Etkisi Tükenecek İşlemlerin Durumu 289
B. Yürütmenin Durdurulmasında Teminat 290
C. Harç 290
D. İstinaf veya Temyiz İstemlerinde Yürütmenin Durdurulması 290
E. Yürütmenin Durdurulması Kararının Verilmesi 291
F. Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilmeyecek Durumlar 292
IV. YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARLARINA KARŞI İTİRAZ 293
V. YÜRÜTMENİN DURDURULMASI KARARININ SONUÇLARI VE UYGULANMASI 297
Kendimizi Sınayalım–Çalışma Soruları 299
Bölüm VI
TAM YARGI DAVASI
I. TAM YARGI DAVASININ TANIMI, İPTAL DAVASI İLE KARŞILAŞTIRILMASI VE TÜRLERİ 301
A. Tanımı ve İptal Davası İle Karşılaştırılması 301
B. Tam Yargı Davası Türleri 302
1. Tazminat Davaları 302
2. İstirdat/Geri Alma Davaları 302
3. İdari Sözleşmelerden Doğan Davalar 302
4. Vergi Davaları 302
II. TAM YARGI DAVALARININ ORTAYA ÇIKIŞ ŞEKİLLERİ 303
A. İdari İşlemlerden Doğan Tam Yargı Davaları 303
1. İptal Davası İle Tam Yargı Davasının Birlikte Açılması 303
2. İptal Davası Sonuçlandıktan Sonra Tam Yargı Davası Açılması 303
3. İdari İşlemlere Karşı Doğrudan Tam Yargı Davası Açılması 303
4. İdari İşlemlerin Uygulanmasından Doğan Tam Yargı Davaları 304
B. İdari Eylemlerden Doğan Tam Yargı Davaları 304
C. İdari Sözleşmelerden Doğan Tam Yargı Davaları 304
1. İdari Sözleşmenin Yapılmasından Önceki Uyuşmazlıklar 304
2. İdari Sözleşmenin Yapılmasından Sonraki Uyuşmazlıklar 304
III. TAM YARGI DAVASININ ÖN KOŞULLARI 305
A. Tam Yargı Davalarında Görevli Mahkeme 305
B. Tam Yargı Davalarında Yetkili Mahkeme 305
1. İdari İşlemlerden Doğan Tam Yargı Davalarında Yetki 305
2. Bayındırlık, Ulaştırma ve Benzeri Hizmetler Nedeniyle Oluşan Zararlara
İlişkin Tam Yargı Davalarında Yetki 306
3. İdari Eylemlerden Doğan Tam Yargı Davalarında Yetki 306
4. Özel Yetki Kuralı Öngörülmeyen Tam Yargı Davalarında Yetki 306
6. Manevi Tazminat İçeren Tam Yargı Davalarında Yetki 306
C. Tam Yargı Davalarında İdareye Başvuru ve Ön Karar (İYUK md.13) 306
1. Tanımı ve Başlıca Özellikleri 306
2. Ön Karar Süresi 308
3. Ön Karar İsteminin Kısmen veya Tamamen Reddi 308
4. Ön Kararın Kanuni İstisnası 308
5. Tam Yargı Davasında Taraflar 308
a. Davacı 308
b. Davalı 309
aa. Ana Kural 309
bb. İdari Eylemlerden Doğan Tam Yargı Davalarında Davalı 309
cc. İdari Sözleşmelerden Doğan Tam Yargı Davalarında Davalı 309
dd. Davalının Yanlış Gösterilmesi 309
D. Tam Yargı Davasında Süre 309
1. İdari İşlemlere ve İşlemin İcrasına Karşı Açılan Tam Yargı Davasında Süre 309
2. İşlemin İcrası Süreklilik Gösteriyorsa Dava Açma Süresinin Başlangıcı 310
3. İptal Davası İle Tam Yargı Davasının Birlikte Açılması Halinde Süre 310
4. İptal Davası Neticesinde Verilen Kararın Kesinleşmesi Üzerine Tam Yargı
Davası Açılmasında Süre 310
5. İdari Eylemlere Karşı Açılan Tam Yargı Davasında Süre 310
6. İdari Sözleşmelerden Doğan Tam Yargı Davasında Süre 311
7. İdari Yargı Kararlarının Yerine Getirilmemesi Üzerine Açılan Tam Yargı Davalarında Dava Açma Süresi 311
IV. TAM YARGI DAVASININ ESASI VE SORUMLULUK SEBEPLERİ 312
A. İdarenin Mâli Sorumluluğunun Anayasal Temelleri 312
B. Hizmet Kusuru 312
1. Tanımı ve Başlıca Özellikleri 312
2. Hizmet Kusuru Sayılan Durumlar 314
a. Hizmetin Kötü İşlemesi 314
b. Hizmetin Geç İşlemesi 315
c. Hizmetin Hiç İşlememesi 316
3. Hukuka Aykırılık ve Hizmet Kusuru İlişkisi 317
4. Hizmet Kusuru–Kişisel Kusur Ayırımı ve Kişisel Kusur Sayılan Durumlar 317
5. Görev Kusuru 319
C. İdare Hukukunda Kusursuz Sorumluluk 320
1. Dayandığı İlkeler 320
a. Tehlike (=Risk) İlkesi 320
b. Kamu Külfetleri Karşısında Eşitlik İlkesi (Fedakarlığın Denkleştirilmesi İlkesi) 323
2. Kusursuz Sorumluluğun Koşulları 323
a. İdari davranış 323
b. Zarar 323
c. Nedensellik Bağı 324
3. Terör ve Terörle Mücadeleden Doğan Zararların Karşılanması 324
a. Zarar Tespit Komisyonları 325
b. Başvurunun Süresi, Şekli ve İncelenmesi 325
D. Tazminatın Belirlenmesine İlişkin Genel Esaslar 326
1. Ölüm 327
2. Bedensel Zarar 327
3. Zararın Belirlenmesi 328
4. İdari Yargıda Manevi Tazminat ve Kişilik Haklarının Zarara Uğraması 329
5. Mala Verilen Zararlar 330
6. Müddeabih Islahı 331
E. İdarenin Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Haller 331
1. Mücbir Sebep 331
2. Umulmayan Hâl (Beklenmeyen Durum 331
3. Zarar Görenin Kusuru 332
4. Üçüncü Kişinin Kusuru 332
F. İdare Hukukuna Özgü Tazmin Nedenlerinin Bulunmaması 333
Bölüm VII
İDARİ YARGI KARARLARININ HUKUKİ SONUÇLARI VE
UYGULANMASI
I. TAM YARGI DAVASININ SONUCU İLE VERİLECEK KARARLAR 335
A. Tam Yargı Davasının Sonucu 335
B. Tam Yargı Davasında Verilecek Kararlar 335
1. Tam Yargı Davasının Reddi 335
a. Davanın Ön Koşullar Yönünden Reddi 335
b. Davanın Esastan Reddi 335
2. Tam Yargı Davasının Kabulü 336
C. Tam Yargı Davasında Özellik Arz Edebilen Bazı Durumlar 336
1. Uyuşmazlık Konusu Miktarın Bilinmemesi 336
2. Tam Yargı Davasında Faiz 336
3. Davacının Müterafik Kusuru 337
D. Tam Yargı Davası Sonucu Verilen Kararların Yerine Getirilmesi 337
II. İPTAL KARARI, HÜKÜM VE SONUÇLARI ile UYGULANMASI 339
A. İptal Davasının Ön Koşullar Nedeniyle Reddinin Sonuçları 339
1. İşleme Etkisi 339
2. Taraflara Etkisi 339
3. Üçüncü Kişilere Etkisi 339
B. İptal Davasının Esastan Reddedilmesinin Sonuçları 340
1. İdari işleme etkisi 340
2. Taraflara Etkisi 340
3. Üçüncü Kişilere Etkisi 340
C. İptal Davasının Kabulünün Sonuçları 340
1. İdari İşleme Etkisi ve Geçmişe Yürümesinin Sonuçları 340
2. Taraflara Etkisi 341
3. Üçüncü Kişilere Etkisi 343
D. İptal Kararlarının Uygulanması 343
1. Genel Olarak 343
2. Yargı Kararlarının Uygulanmaması 346
a. Hiç Uygulamama 346
b. Gereği Gibi Uygulamama 346
aa. Geç Uygulama 347
bb. Eksik Uygulama 348
cc. Biçimsel Uygulama 348
3. Hükmün Yerine Getirilmesinde İmkansızlık 348
a. Hukuki İmkânsızlık 349
b. Fiili İmkânsızlık 349
E. AİHM Kararlarına Göre İdari Yargı Kararlarının Uygulanmaması 350
F. İptal Kararının Uygulanmamasından Doğan Sorumluluk 351
1. İdarenin Sorumluluğu 351
2. Kamu Görevlisinin Sorumluluğu 353
a. Hukuksal Sorumluluk 353
b. Cezai Sorumluluk 353
c. Disiplin Sorumluluğu 353
Kendimizi Sınayalım–Çalışma Soruları 354
Bölüm VIII
İDARİ YARGILAMA SÜRECİNİN GENEL ESASLARI
I. İDARİ DAVALARIN AÇILMASI VE YÜRÜTÜLMESİ 357
A. İdari Davaların Açılması 357
1. Dava Dilekçesi 357
2. Dava Dilekçesinde Bulunması Gereken Hususlar 358
a. Davanın Konusu 358
b. Davaya Konu İdari İşlemin Yazılı Bildirim Tarihi 359
c. Davanın Sebepleri 359
ç. Davanın Dayandığı Deliller 359
d. Sonuç 360
3. İdari Yargıda Dava Dilekçelerinin Reddine Yol Açan Başlıca Sebepler 360
4. İdari Yargıda Dilekçeler, Savunmalar ve Her Türlü Evrakın Verileceği Yerler 361
5. Dilekçenin Kaydı ve Dilekçeler Üzerine Uygulanacak İşlemler 362
6. Harç ve Posta Ücretindeki Azalma veya Eksiklikler 362
a. Dava Harcı veya Posta Ücreti Verilmeden ya da Eksik Harç veya Posta Ücreti ile Açılmış Olması 363
b. Dava Açıldıktan Sonra Posta Ücretinin Tebliğ İşlemlerinin Yapılmasının
Engelleyecek Şekilde Azalması 364
7. Dilekçeler Üzerinde İlk İnceleme ve Verilecek Kararlar (Şema) 364
B. Davaya Vekâlet 366
1. Genel Olarak 366
2. Davaya Vekâlette Özel Yetki Verilmesini Gerektiren Hâller 366
3. Birden Fazla Vekil Görevlendirilmesi 367
4. Vekâletnamenin İbrazı 367
5. Vekâletnamesiz Dava Açılması ve İşlem Yapılmasının Hukuki Sonuçları 367
6. Vekilin veya Vekâlet Verenin Duruşmada Uygun Olmayan Tutum ve Davranışı 368
7. Vekilin Azli ve İstifası 368
C. Replik – Düplik Aşaması 368
D. Yargılama Giderleri 370
1. Yargılama Giderlerinin Kapsamı, Yol Giderleri, Tazminat ve Gündeliklerin Belirlenmesi, Tebliğ İşleri ve Ücretlerin Durumu 370
2. Re’sen Yapılması Gereken İşlemlere İlişkin Giderler 371
3. Yargılama Giderlerinden Sorumluluk 372
4. Dürüstlük Kuralına Aykırılık Sebebiyle Yargılama Giderlerinden Sorumluluk 372
5. Fer’î Müdahale Gideri 372
6. Vekâlet Ücretinin Taraf Lehine Hükmedilmesi 372
7. Esastan Sonuçlanmayan Davada Yargılama Gideri 372
8. Yargılama Giderlerinin Durumu 373
9. Kötüniyetle veya Haksız Dava Açılmasının Sonuçları 373
E. Adli Yardım 373
1. Adli Yardımdan Yararlanacak Kişiler 373
2. Adli Yardımın Kapsamı 374
3. Adli Yardım Talebi 374
4. Adli Yardım Talebinin İncelenmesi 374
a. Adli Yardım Kararının Kaldırılması 375
b. Adli Yardımla Ertelenen Yargılama Giderlerinin Tahsili 375
c. Adli Yardım Kararıyla Atanan Avukatın Ücretinin Ödenmesi 375
F. Teminat 375
1. Teminat Gösterilecek Hâller 375
2. Teminat Gerektirmeyen Hâller 376
3. Teminat Kararı, Tutarı ve Şekli 376
4. Teminat Gösterilmemesinin Sonuçları 376
5. Teminatın İadesi 376
II. İDARİ YARGIDA DELİL TEORİSİ VE İSPAT 376
A. İspat ve Delil Kavramlarının Genel Özellikleri 376
1. İspat, İspatın Konusu ile Olay ve Olguların Niteliği 376
2. İspat Yükü ve Karineler 377
B. Delil ve Özellikleri İle Hukuka Aykırı Delil 378
C. Resmi Belgeler 379
1. Re’sen Araştırma İlkesi, Verilmeyen Bilgi ve Belgeler ile Gizli Belgelerin Durumu 379
2. Belgelerin Sonradan İbrazı 380
3. Mahkemece Evrak Getirilmesi ve Yetkililerin Dinlenmesi 381
D. Özel Belgeler 381
E. İdari Yargıda Bilirkişilik 382
1. Genel Bilgiler 382
2. Temel İlkeler 385
3. Bilirkişiye Başvurulmasını Gerektiren Hâller 388
4. Bilirkişilik Rejiminin İşleyişi ve Genel Esasları 389
F. Uzman Görüşü ve İdari Yargıda Uzman Görüşü 395
G. Keşif 397
1. Keşfin Yapılması 397
2. Keşfe Katlanma Zorunluluğu 397
Ğ. Tanık Dinleme(me) 398
H. İspata Yarayan Diğer Belgeler 399
I. İdari Davalarda Delil Tespiti ve Hukuki Sonuçları 399
1. Delil Tespitinin İstenebileceği Hâller 400
2. Görev ve Yetki 400
3. Delil Tespiti Talebi ve Karar 401
4. Acele Hâllerde Tespit 401
5. Tutanak ve Diğer Belgeler 401
6. Noterlerin Delil Tespiti Yapması Sorunu 401
III. İDARİ YARGIDA DURUŞMA VE DURUŞMA DÜZENİ 402
A. Genel Olarak 402
B. Tarafların İstemi Üzerine Duruşma Yapılması 403
C. Yargı Yerinin Kararı Üzerine Duruşma Yapılması 404
D. Duruşmaya İlişkin Diğer Hususlar 404
1. Duruşmaya İlişkin Esaslar 404
2. Duruşma Düzeni 405
3. Temyiz ve İstinafta Duruşmaya Karar Verilmesi 406
4. AİHM Kararlarında İdari Yargı ve Duruşma 407
IV. İDARİ YARGIDA DAVANIN İHBARI (DUYURULMASI), DAVAYA MÜDAHALE, DAVAYA SON VEREN TARAF İŞLEMLERİ 408
A. Davanın İhbarı 408
1. Genel Olarak 408
2. İhbar ve Koşulları 409
3. İhbarın Şekli 409
4. İhbarda Bulunulan Kişinin Durumu 409
5. İhbarın Etkisi 410
B. İdari Yargıda Davaya Müdahale (Katılma) 410
1. Genel Olarak 410
2. (Fer’î) Müdahale Talebi ve Koşulları 411
3. Fer’î Müdahilin Durumu 411
4. Fer’î Müdahalenin Etkisi ve Sonuçları 412
5. Fer’î Müdahale Gideri 413
C. İdari Yargıda Davaya Son Veren Taraf İşlemleri 413
1. Davadan Feragat 413
2. Davanın Kabulü 416
D. Davanın Konusuz Kalması 417
V. YARGISAL GÖRÜŞ (AVIS CONTENTIEUX) 417
VI. İDARİ DAVALARIN KARARA BAĞLANMASI 418
A. Karar 418
B. Kararda Bulunması Gereken Hususlar 419
C. Tek Hakimle Verilen Kararlar 421
D. Karar Verme Süresi 422
E. İdari Yargı Kararlarının Açıklanması (Tavzihi) 422
F. İdari Yargı Kararlarındaki Yanlışlıkların Düzeltilmesi 423
Kendimizi Sınayalım–Çalışma Soruları 424
I. İVEDİ YARGILAMA USULÜ 425
A. İvedi Yargılama Usulüne Konu İdari Uyuşmazlıklar 425
B. İvedi Yargılamadaki Usûli Kurallar 425
C. Fransa’da Seri Muhakeme Usulünün Genel Esasları 426
1. Özgürlüklerle İlgili Seri Muhakeme Usulü 426
2. Yürütmenin Durdurulması Kararları 427
3. Gerekli Önlemlerle İlgili Seri Muhakeme Usulü 428
II. MERKEZÎ VE ORTAK SINAVLARA İLİŞKİN YARGILAMA USULÜ 429
III. ASKERÎ HİZMETE İLİŞKİN İDARİ İŞLEM VE EYLEMLERDEN DOĞAN UYUŞMAZLIKLAR 430
IV. GRUP YARGILAMA USÛLÜ 432
Kendimizi Sınayalım – Çalışma Soruları 436
Bölüm X
İDARİ YARGIDA KANUN YOLLARI
I. KANUN YOLU KAVRAMI 437
A. Kanun Yolu Kavramı ve Tanımı 437
1. Türleri 438
2. Kanun Yollarına Başvurulamayacak Kararlar 438
3. Kanun Yolları ve Kesin Hüküm 439
4. İdari Yargıdaki Usule İlişkin Kararlar Bakımından Kesin Hüküm 440
B. İdari Yargıda Kanun Yolu Türleri 442
II. İSTİNAF 443
A. İstinaf Kavramı ve Türleri 443
B. İstinaf Sisteminin Fayda ve Sakıncaları 445
C. İdari Yargılama Usulü Kanununda İstinaf 447
D. İstinafa Gidilemeyen Kararlar 448
E. İstinaf Dilekçesi 451
F. İstinaf Dilekçesinin Verilmesi 453
G. İstinaf İncelemesi 453
Ğ. İstinafta “Yeniden Karar Verme”nin İçeriği Sorunu 455
H. İstinaf İncelemesindeki Bazı Hukuki Noktalar 456
I. İstinafta Yürütmenin Durdurulması 459
İ. İstinaf Sonucu Verilebilecek Kararlar 460
J. Okuma Parçası: Fransız İdari Yargısında İstinaf Sisteminin Genel Esasları 460
III. TEMYİZ KANUN YOLU 464
A. Temyizde Usul 465
1. Temyize Tâbi Olan ve Olmayan Kararlar 465
2. Temyiz ile İstinaf Arasında Temel Farklılıklar 468
3. Temyiz Dilekçesi 471
4. Temyizde Harç ve Posta Ücreti 475
5. Temyiz Süresi 475
6. Temyizde Ön İnceleme 477
B. Temyiz Sebepleri 479
1. Görev–Yetki Dışında Bir İşe Bakılması 479
2. Hukuka Aykırı Karar Verilmiş Olması 481
a. Uygulanacak Hukuk Kuralında Hata Yapılması 482
b. Davaya Konu Olayın Tespitinde Hata Yapılması 482
c. Davaya Konu Olayın Nitelendirilmesinde Hata Yapılması 482
d. Usul Hükümlerine Uyulmamış Olması 482
aa. Dosyanın Tekemmülünde Usulsüzlük Yapılmış Olması 483
bb. Re’sen Araştırma İlkesinin Uygulanmamış Olması 483
cc. İddia ve Savunma Hakkına İlişkin Kurallara Uyulmaması 484
dd. Mahkeme Kararının Gerekçesiz Olması 484
ee. Vekil, Kanuni Mümessil Sıfatı Olmayan Kimseler Huzuruyla Davaya Bakılmış
ve Hüküm Verilmesi 486
ff. Duruşmaya İlişkin Hükümlere Uyulmaması 487
gg. Toplantı ve Karar Yeter Sayısına Uyulmadan Karar Verilmesi 487
hh. Kararda Bulunması Gereken Unsurlardan Birinin Eksik Olması 487
C. Temyiz İncelemesi Sonucu Verilebilecek Kararlar 488
1. Onama Kararı 488
2. Düzelterek Onama Kararı 488
3. Bozma Kararı 488
4. Bozmadan Sonraki Yargılama 490
IV. OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI 492
A. Kanun Yararına Temyiz ve Hukuki Sonuçları 492
B. Yargılamanın Yenilenmesi 493
1. Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri ve Süresi 493
2. Yargılamanın Yenilenmesi Usulü ve Başlıca Hususlar 495
3. Yargılamanın Yenilenmesi İsteminin Karara Bağlanması 496
4. AİHM Kararlarının İdari Yargıda Yargılamanın Yenilenmesi Nedeni Olması 497
Kendimizi Sınayalım–Çalışma Soruları 500
Bölüm XI
YARGI DIŞI İDARİ UYUŞMAZLIK ÇÖZÜM YOLLARI
I. GENEL OLARAK 501
II. İDARE HUKUKU ALANINDAN ÖRNEKLER ve KISA BİLGİLER 503
A. 659 S. Genel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleri ve Özel Bütçeli İdarelerde Hukuk Hizmetlerinin Yürütülmesine İlişkin Kanun Hükmünde Kararname 503
1. Kapsam ve İçeriği 503
2. Takip ve Temsil Yetkileri İle Bunların Kapsamı, Niteliği ve Kullanılması 504
3. İdari Uyuşmazlıkların Sulh Yoluyla Halli ve Vazgeçme 505
B. Kamu Denetçiliği Kurumu 506
1. Hukuki Niteliği 506
2. Kurumun Görev Alanı ve Sınırları 507
C. Taşınmaz Mal Zilyedliğine Yapılan Tecavüzlerin Önlenmesi 510
1. Amaç ve Yetkili Makam 510
2. Başvuru ve Süresi 511
3. Soruşturma 512
4. Kararların Kesinliği 512
5. Kararın Uygulanması ve Güvenlik Kuvvetlerinin Görevi 512
Ç. Tahkim 513
D. Spor Uyuşmazlıklarında Zorunlu Tahkim 513
E. Vergi Uyuşmazlıklarında Uzlaşma 513
F. Terörle Mücadele Kanunu Çerçevesinde “Zarar Tazmin Komisyonları” 513
G. Kamulaştırma Bedelinde Anlaşmaya İlişkin Kararlar 514
H. Kamu İhalelerinde İdari İtiraz Sonucu Verilen Kararlar 514
I. Uzlaştırma Kurulu Kararları 514
J. İdari Merciler Tarafından Uyuşmazlıkların Çözülmesi De Dahil Diğer Yasal Düzenlemelerden Bazıları 514
1. Üst Makama Başvuru Sonucu Verilen Kararlar 514
2. AİHM’e Yapılmış Bazı Başvuruların Tazminat Ödenmek Suretiyle Çözümü 515
3. Kamu Zararlarının Rızaen ve Sulh Yolu Tahsili 515
4. Bilgi Edinme ve Değerlendirme Kurulu Kararları 516
Kendimizi Sınayalım–Çalışma Soruları 517
Bölüm XII
AİHM KARARLARININ İDARİ YARGIYA ETKİSİ
I. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ’NİN TÜRK İDARİ YARGI SİSTEMİNDEKİ KONUMU 519
A. Giriş 519
B. AİHM Kararları Beyan Edicidir 519
C. AİHM “Konu ve Madde İtibarıyla” İdare Hukuku Alanında Uzmanlaşmış Bir Mahkeme Değildir 520
II. DANIŞTAY’IN AİHM KARARLARINA YÖNELİK DEĞERLENDİRMELERİ 522
III. AİHM KARARLARININ YERİNE GETİRİLMESİ ZORUNLULUĞU (AİHS md.46) 522
IV. İDARİ YARGI ve AİHM KARARLARINDAN ÖRNEKLER 524
A. İdari Yargı ve AİHM’nin İdari Uyuşmazlıklara Bakışı 524
B. Adil Yargılanma Hakkının İdari Yargıya Yansımaları Bağlamında AİHM Kararlarından Örnekler 526
1. Bir Yargı Yerine Başvuru Hakkı 527
2. İdari Yargı Bağlamında Mahkemelerin Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 528
3. İdari Yargılamada Makûl Süre 531
4. Davanın Hakkaniyete Uygun Dinlenmesini İstemek Hakkı ve Silahların Eşitliği İlkesi 534
5. Diğer Bazı Hususlar 535
C. AİHM Kararları ve Etkileri Bağlamında İdari Yargıya İlişkin Değinilmesi
Gereken Bazı Hususlar 535
1. İç Hukuk Yollarının Tüketilmesi 535
2. Menfaat İlgisi 537
3. AİHM’ce Başvuruya İlişkin Tedbir Kararı Verilmesi (İç Tüzük md.39) 539
4. Üçüncü Tarafın Davaya Müdahalesi (AİHS md.36, İç Tüzük md.61) 540
5. İddiayı Değiştirme Yasağı 540
6. İspat Yükü ve Delil Konusundaki Bazı Düşünceler 541
7. Derdestlik İtirazı 541
8. Maddi, Manevi Tazminat ve Gelir Kaybına İlişkin Bazı Hususlar 542
Kendimizi Sınayalım–Çalışma Soruları 544
Kaynakça 545
Kavram Dizini 563 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
