İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Tablolar ve Şekiller Listesi 17
Kısaltmalar 25
BÖLÜM 1
ENERJİ VE EKONOMİSİNE GİRİŞ
1.1 ENERJİ EKONOMİSİ 27
1.2 ENERJİ VE TEMEL BİLİMLER 29
1.2.1 Enerji ve Kimya 29
1.2.2 Enerji ve Biyoloji 30
1.2.3 Enerji ve Fizik 30
1.2.4 Enerji ve Mühendislik 31
1.3 ENERJİNİN TANIMI 31
1.4 ENERJİNİN KORUNUMU 32
1.5 ENERJİNİN BİÇİMLERİ 33
1.5.1 Potansiyel Enerji 33
1.5.2 Kinetik Enerji 34
1.6 ENERJİ KAYNAKLARI VE SINIFLANDIRILMASI 35
1.6.1 Birincil ve İkincil Enerji Kaynakları 36
1.6.2 Konvansiyonel ve Konvansiyonel Olmayan Enerji 36
1.6.3 Yenilenebilir ve Yenilenemeyen Enerji 36
1.6.4 Ticari ve Ticari Olmayan Enerji 37
1.7 ENERJİ KULLANIMI YERLERİ 37
1.8 ENERJİ AKIMI VE BİRİMLERİ 38
1.9 ENERJİNİN TARİHÇESİ 41
1.10 ENERJİ POLİTİKASI TANIMI 45
1.10.1 Enerji Politikasının Özellikleri 47
1.10.2 Politika Türleri 50
1.10.3 Reaktif ve Proaktif Politika 51
KISIM 1
ENERJİ PİYASALARI
ENERJİ PİYASALARININ ÖZELLİKLERİ 55
BÖLÜM 2
KÖMÜR PİYASASI
2.1 GİRİŞ 57
2.2 KÖMÜR ÜRETİMİ, TÜKETİMİ VE TİCARETİ 59
2.2.1 Üretim 59
2.2.2 Tüketim 61
2.2.3 Kömür Ticareti ve Taşımacılığı 62
2.2.4 Kömür Rezervleri 63
2.2.5 Kömürün Fiyatı 65
2.3 KÖMÜR PİYASALARI VE REKABETÇİ PİYASA MODELİ 66
2.3.1 Bir Rekabetçi Piyasa Modeli Örneği: Kömür Arz ve Talebi 68
2.3.2 Kömür Piyasasında Talep Esnekliği 74
2.3.3 Arz Esnekliği: Rekabetçi Kömür Piyasalarında Vergi ya da Sübvansiyon Uygulaması 77
BÖLÜM 3
PETROL PİYASASI
3.1 GİRİŞ 81
3.2 HAM PETROLÜN ÖZELLİKLERİ 82
3.3 YOĞUN REKABET ORTAMINDA PETROL ŞİRKETLERİ 82
3.3.1 Standart Oil’in Tekelleşmesi ve Dağılması 83
3.3.2 Petrol Endüstrisinin Küresel Piyasalara Yayılması 84
3.4 HAM PETROL FİYATININ OLUŞUMU 85
3.5 PETROL ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ 88
3.6 REZERV VE KAYNAKLAR 92
3.7 PETROL İHRAÇ EDEN ÜLKELER ÖRGÜTÜ (OPEC) 98
3.7.1 Oligopol Piyasa ve HHI 98
3.7.2 OPEC: Kartel ve Oyun Teorisi 99
3.7.3 OPEC: Birden Fazla Ülkeye Sahip Kartel 104
3.7.4 OPEC’in Talep ve Marjinal Gelir Eğrisi 111
3.7.5 OPEC: Piyasa Paylaşan Lider Ülke 114
3.7.6 OPEC: Düşük Maliyetli ve Hakim Ülke Liderliği 117
3.7.6.1 Düşük Maliyetli Fiyat Lideri Modeli 118
3.7.6.2 Egemen veya Dominant Ülkenin Liderliği 121
3.7.7 OPEC: Limit fiyatlama 124
BÖLÜM 4
DOĞAL GAZ PİYASASI
4.1 GİRİŞ 127
4.2 DOĞAL GAZ ÜRETİMİ VE TÜKETİMİ 129
4.2.1 Rezervler 129
4.2.2 Üretimi ve Tüketimi 131
4.2.3 Doğal Gaz Ticareti 134
4.3 AVRUPA GAZ PİYASASI VE OYUN TEORİSİ 138
4.3.1 Cournet Duopolü 139
4.3.2 Düopolün Rekabetçi Piyasayla Karşılaştırılması 142
4.3.2.1 Rekabetçi ve Düopol Piyasası ile Tekel karşılaştırması 144
4.3.2.2 Avrupa Gaz Piyasası için Stackelberg Modeli 144
4.4 ASYA PASİFİK DOĞAL GAZ PİYASALARI: GİRDİ PİYASASINDA LNG MONOPSONU, ÇIKTI PİYASASINDA REKABETÇİ 146
4.5 DOĞAL GAZ PİYASASI VE İŞLEM EKONOMİSİ 149
4.6 DOĞAL GAZIN FİYATLAMA KURALLARI 150
4.6.1 Parmak kuralı (Yaklaşık Hesaplama) 151
4.6.2 Parite ve Net Sürüm Fiyatlaması 152
4.6.3 Doğal Gazın Anlık (Spot) Fiyatları 152
4.7 KAYA GAZI 154
BÖLÜM 5
ELEKTRİK PİYASASI
5.1 GİRİŞ 155
5.2 ELEKTRİK PİYASASININ MODELLEMESİ 158
5.2.1 Maliyetler 158
5.2.2 Yük Döngüsü 161
5.2.3 Azalan Maliyet Endüstrilerinde Tekel 161
5.3 DOĞAL TEKELDE HÜKÜMET POLİTİKALARI 165
5.3.1 Karlılık Oranı Regülasyonu (Rate of Return Regulation) 165
5.3.2 Tavan Fiyat Düzenlemesi 169
5.3.3 Göreli Rekabet 170
5.5 ELEKTRİK SİSTEMİNİN TEMEL ÖZELLİKLERİ 170
5.5.1 Alternatif Elektrik Üretim Seçenekleri 173
5.5.2 Üretim Kapasite Rezervi 175
BÖLÜM 6
YENİLENEBİLİR ENERJİ PİYASALARI
6.1 GİRİŞ 177
6.2 NÜKLEER ENERJİ 178
6.2.1 Giriş 178
6.2.2 Nükleer Enerji Piyasaları 184
6.2.3 Nükleer Santrallerin Ekonomisi 186
6.3 HİDROELEKTRİK PİYASALARI 188
6.3.1 Giriş 188
6.3.2 Hidro Santralin Temel Denklemleri 189
6.3.3 Küresel Hidro Güç Kullanımı 191
6.3.4 Küçük Hidroelektrik Santralleri 193
6.4 RÜZGÂR ENERJİSİ 193
6.4.1 Giriş 193
6.4.2 Rüzgâr Gücü Kapasitesi ve Üretimi 196
6.5 GÜNEŞ ENERJİSİ 199
6.5.1 Giriş 199
6.5.2 Güneş Pilleri ve Güneş Piyasaları 201
6.6 JEOTERMAL ENERJİ 204
6.6.1 Giriş 204
6.6.2 Doğrudan Kullanımın Ekonomisi 208
6.6.3 Elektrik Üretimi ve Doğrudan Kullanımın Gelecekteki Kullanımı 209
6.6.4 Jeotermal Elektrik Üretim Projesi Gelişimi 210
6.7 BİYOKÜTLE VE BİYOYAKITLAR 211
6.7.1 Giriş 211
6.7.2 Standartları ve Özellikleri 213
6.7.3 Biyoyakıtların Üretimi 214
6.7.3.1 Biyobenzin Yakıtı ve Karışımları 215
6.7.3.2 Etanolün Bölgesel Üretimi ve Kullanımı 216
6.7.3.2.1 Brezilya'da Etanol Yakıtı 216
6.7.3.2.2 Amerika Birleşik Devletleri'nde Biyobenzin Yakıtı 216
6.7.3.3 Biyodizel Üretimi 217
6.7.4 Termal İşlemler 218
6.7.4.1 Piroliz 218
6.7.4.2 Gazlaştırma 219
6.7.4.3 Yanma 219
6.7.5 Biyolojik İşlemler 220
6.7.5.1 Anaerobik sindirim 220
6.7.5.2 Fermantasyon 220
6.7.5.3 Yosun 221
6.7.6 Biyoyakıtların Ekonomisi 221
6.8 OKYANUS ENERJİSİ 222
6.8.1 Giriş 222
6.8.2 Dalga Enerjisi 222
6.8.3 Gelgit Akıntıları 225
6.8.4 Gelgit Sürüklenmesi 226
6.8.5 Açık Deniz Enerji Kaynaklarının Görünümü 229
6.8.5.1 Açık Denizlerde Petrol ve Doğal Gaz 232
6.8.5.2 Açık Denizlerde Elektrik 233
6.8.5.3 Açık denizlerde Petrol ve Doğal Gaz Maliyetleri 238
6.9 YAKIT PİLİ VE HİDROJEN ENERJİSİ 244
6.9.1 Giriş 244
6.9.2 Yakıt Pilinin Çalışma Prensibi 246
KISIM 2
ENERJİ TALEBİ VE ANALİZİ
BÖLÜM 7
ENERJİ TALEBİ TEORİSİ
7.1 GİRİŞ 249
7.2 ENERJİ SERMAYE İLİŞKİSİ 251
7.3 ENERJİ TALEBİNİN MİKRO EKONOMİK TEMELİ 252
7.3.1 Tüketici Enerji Talep Eğrisinin Elde Edilişi: Fayda Maksimizasyonu 252
7.3.2 Gelirdeki Artışa Tüketicinin Tepkisi 256
7.3.3 Piyasa Talep Eğrisinin Elde Edilmesi 257
7.4 ÜRETİCİNİN ENERJİ GİRDİSİYLE MALİYET MİNİMİZASYONU 259
BÖLÜM 8
ENERJİ TALEBİ ANALİZİ
8.1 GİRİŞ 263
8.2 ESNEKLİK DEĞERLERİNDEN ENERJİ TALEBİ 265
8.3 ENERJİ YOĞUNLUĞUNDAN ENERJİ TALEBİ 267
8.4 ENERJİ TALEBİ FAKTÖR ANALİZİ 270
8.5 ENERJİ YOĞUNLUĞUNDA DEĞİŞİM 275
8.6 ENERJİ TALEP ANALİZİNDE EKONOMETRİK YAKLAŞIM 277
8.6.1 Zaman Serisi Modelleri 277
8.7 YAPISAL VE İNDİRGENMİŞ MODELLER 278
8.8 AYRIŞTIRILMIŞ DÜZEYDE ENERJİ TALEBİ 279
BÖLÜM 9
SEKTÖREL ENERJİ TALEBİ ANALİZİ
9.1 ULAŞIM YAKIT TALEBİ MODELİ 283
9.1.1 Araç Sahipliği Modellemesiyle Enerji Talep Analizi 284
9.1.2 Ulaşım Enerji Talep Modelinin Nihai Kullanıcı Analizi 286
9.1.3 Ulaşım Sektöründe Enerji Tüketim Değişkenin Ayrıştırılması 290
9.2 KONUT VE TİCARET SEKTÖRÜNDE ENERJİ TALEBİ 291
9.2.1 Konutlarda Enerji Talebinin Ekonometrik Analizi 292
9.2.2 Konut ve Ticari Sektörlerde Enerji Talebinin Ayrıştırılması 293
9.3 ENDÜSTRİYEL ENERJİ TALEBİ 293
9.3.1 Enerji Talebi ve Yoğunluklarına Ayrışması 294
BÖLÜM 10
YAYGIN OLARAK KULLANILAN ENERJİ TALEP MODELLERİ
10.1 MAED MODELİ 297
10.2 LEAP MODELİ 300
10.3 NEMS TALEP MODÜLÜ 302
10.4 WEM TALEP MODELLEMESİ 303
BÖLÜM 11
GİRDİ–ÇIKTI TALEP ANALİZİ
11.1 KAVRAMSAL ÇERÇEVE 305
11.2 GİRDİ–ÇIKTI TABLOSU 306
11.3 STANDART GİRDİ–ÇIKTI TABLOSU 309
11.4 ENERJİ TALEBİNDE GİRDİ–ÇIKTI ANALİZİ 313
11.5 GİRDİ–ÇIKTI MODELİ İLE ENERJİ SEKTÖRÜN BAĞINLAŞMA ETKİLERİ 319
11.5.1 Doğrudan İleri ve Geri Bağlantı Etkileri 319
11.5.2 Toplam İleri ve Geri Bağlantı Etkileri 320
BÖLÜM 12
ENERJİ TALEP YÖNETİMİ
12.1 GİRİŞ 327
12.2 ENERJİ TALEP YÖNETİMİ 329
12.3 YÜK YÖNETİMİ 331
12.4 ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE ENERJİ TASARRUFU 333
12.5 ENERJİ TASARRUFU POTANSİYELİ 335
12.5.1 Binalarda ve Isıtma ve Soğutma Sistemlerinde Enerji Tasarrufu 335
12.5.2 Aydınlatma Sistemlerinde ve Elektrikli Cihazlarda Enerji Tasarrufu 336
12.5.3 Ev Aletlerinde Enerji Verimliliği 336
12.5.4 Ulaşımda Enerji Verimliliği 338
12.5.5 Sanayide Enerji Verimliliği 338
12.6 ENERJİ VERİMLİLİĞİ EKONOMİSİ VE POLİTİKALARI 339
12.7 ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE EKONOMİ VERİMLİLİĞİ 341
12.8 ENERJİ VERİMLİLİĞİNİN FAYDA–MALİYET ANALİZİ 343
KISIM 3
ENERJİ YATIRIMLARI
BÖLÜM 13
YATIRIM PROJELERİNİN EKONOMİK ANALİZİ
13.1 PROJELERİN EKONOMİK ANALİZİ 347
13.2 EKONOMİK ANALİZ YÖNTEMLERİ 348
13.2.1 Basit Karlık Oranı (BKO) 350
13.2.2 Geri ödeme süresi 351
13.2.3 Net Bugünkü Değer Yöntemi (NBD) 352
13.2.4 Net Bugünkü Değer Oranı Yöntemi 356
13.2.5 İç karlıklık Oranı Yöntemi (İKO) 356
13.2.6 NBD ile İKO’nun Karşılaştırılması 358
13.3 ENERJİ PROJELERİNİN ÖZELLİKLERİ 358
13.4 ENERJİ PROJELERDE BELİRSİZLİK VE RİSK 359
BÖLÜM 14
FOSİL YAKITLARIN ARZI EKONOMİSİ
14.1 GİRİŞ 365
14.2 ARAŞTIRMA, KEŞİF VE ARAMA FAALİYETLERİ 366
14.3 PETROL ARAMADA JEOFİZİK YÖNTEMLER 367
14.3.1 Yüzey Coğrafi Çalışmalar 367
14.3.2 Gravite Yöntemi 368
14.3.3. Sismik Yöntem 368
14.4 SİSMİK VERİLERİN TOPLANMASI 369
14.5 SONDAJ AŞAMASI 369
14.6 TÜRKİYE’DE ARAMA FAALİYETLERİ 371
14.7 ARAMA FAALİYETLERİ EKONOMİSİ 376
14.8 YATIRIM KARARI 377
14.9 ARAMA PROJELERİNDE GETİRİLER VE RİSKLER 379
14.10 KAYNAK SINIFLAMASI 386
14.11 HAM PETROL, DOĞAL GAZ VE KÖMÜRÜN SINIFLANDIRILMASI 388
14.12 ÜRETİM 389
14.12.1 Petrol Üretimi 389
14.12.2 Yüksek Petrol Fiyatlarının Petrol İhraç Eden Ülkeler Üzerine Etkileri 392
14.12.2.1 Beklenmedik (Windfall) Kazançlar 392
14.12.3 Gaz Üretimi 395
14.12.4 Kömür Üretimi 396
BÖLÜM 15
YENİLENEMEYEN KAYNAKLAR EKONOMİSİ
15.1 TÜKETİM ZAMANININ ŞİMDİ VEYA GELECEK BOYUTU 399
15.2 TÜKENEBİLİR KAYNAKLARIN ÇIKARIMININ BASİT MODELİ 401
15.2.1 Kaynakların Tüketilmesinde Tekel Etkisi 402
BÖLÜM 16
ENERJİDE GELECEK SÖZLEŞME PİYASALARI VE
ENERJİ BORSASI
16.1 GİRİŞ 407
16.2 GELECEK SÖZLEŞME TÜRLERİ 409
16.3 GELECEK PİYASALARINI KULLANANLAR VE AMAÇLARI 411
16.4 OPSİYONLAR 411
16.5 ENERJİDE GELECEK SÖZLEŞMELERİ 412
16.6 ENERJİ GELECEK SÖZLEŞMELERİ İLE RİSKTEN KAÇINMA 415
BÖLÜM 17
PETROL RAFİNERİ VE PETROL TAŞIMACILIĞI EKONOMİSİ
17.1 PETROL RAFİNERİSİ 421
17.2 PETROLÜN ÜRETİM MALİYETLERİ 423
17.3 RAFİNERİ KARLARINI MAKSİMİZE EDEN DOĞRUSAL PROGRAMLAMA MODELİ 425
17.4 DÜNYA PETROL VE TRANSİT DAR GEÇİT NOKTALARI 429
17.4.1 Petrol Tankeri Boyutları 431
17.4.2 Hürmüz Boğazı 432
17.4.3 Malakka Boğazı 434
17.4.4 Süveyş Kanalı/ Sumed Boru Hattı 436
17.4.5 Bab–el Mandeb Geçişi 439
17.4.6 Türk Boğazları 440
17.4.7 Panama Kanalı 441
17.4.8 Danimarka Boğazları 444
17.4.9 Ümit Burnu 445
Kaynakça 447
Kavramlar Dizini 455 |