İÇİNDEKİLER
İçindekiler
1. Baskıya Önsöz 7
2. Baskıya Önsöz 11
3. Baskıya Önsöz 13
4. Baskıya Önsöz 15
Kısaltmalar 37
Giriş 41
Birinci Bölüm
ROMA SİYASÎ TARİHİ – ROMA HUKUK TARİHİ
§1. ROMA SİYASÎ TARİHİ 59
I. KRALLIK DÖNEMİ (M.Ö. 753 – M.Ö. 509) 61
A. Roma Şehir Devletinin Kuruluşu 61
B. Toplumsal Yapı 64
C. Siyasal Yapı 65
1. Kral (Rex) 66
2. Halk Meclisi (Comitia Curiata) 67
3. Senato (Senatus) 67
D. Hukukun Yaratıcı ve Yürürlük Kaynakları 68
1. Halk–Örf ve Âdet Hukuku 69
2. Kral–Kanunlar 70
3. Rahip Hukukçular– Hukukçuların Görüşleri/Yorumları/Hukuk Kurallarını Biçimlendirme Faaliyetleri 71
E. Dönemin Sona Ermesi 72
II. CUMHURİYET DÖNEMİ (M.Ö. 509 – M.Ö. 27) 73
A. Döneme Genel Bakış 73
B. Toplumsal Yapı 74
C. Siyasal Yapı 75
1. Consul’ler ve Diğer Magistra’lar 76
2. Halk Meclisleri (Comitia Centuriata – Comitia Curiata – Concilium Plebis) 78
3. Senato (Senatus) 79
D. Hukukun Yaratıcı ve Yürürlük Kaynakları 80
1. Halk–Örf ve Âdet Hukuku 80
2. Halk Meclisleri–Kanunlar 80
3. Hukukçular–Hukukçuların Görüşleri/Yorumları/Hukuk Kurallarını Biçimlendirme Faaliyetleri 83
4. Praetor’lar–Praetor Beyannameleri 85
E. Cumhuriyeti Sona Erdiren Nedenler 87
1. Roma’nın Ekonomik Yapısının Değişmesi 87
2. İktidarın Seçkinler Sınıfına ve Bu Sınıftan Oluşan Senatoya Geçmesi 88
3. Eyaletlerdeki Kötü Yönetim 89
4. Ordunun Yeniden Yapılandırılması 89
5. Köle İsyanları 89
6. İtalya Konfederasyonu Halklarının Roma Vatandaşı Olma İsteği 90
III. PRINCIPATUS DÖNEMİ (M.Ö. 27 – M.S 235/284) 91
A. Döneme Genel Bakış 91
B. Siyasal Yapı 92
1. Princeps 92
2. Cumhuriyet Dönemi’nden Gelen Magistra’lar 93
3. Princeps’e Bağlı Devlet Memurları 93
4. Halk Meclisi 94
5. Senato 94
C. Hukukun Yaratıcı ve Yürürlük Kaynakları 95
1. Halk Meclisi–Kanunlar 95
2. Praetor’lar–Edictum Perpetuum 95
3. Princeps–Princeps Emirnameleri 96
4. Senato–Senato Kararları 97
5. Romalı Hukukçular–Romalı Hukukçuların Hukukî Sorunları Princeps Adına Çözme Yetkileri Sonucunda Oluşan Hukuk Kuralları 97
D. Sona Ermesi 98
IV. DOMINATUS DÖNEMİ (M.S. 284 – M.S. 476/1453) 99
A. Döneme Genel Bakış 99
B. Siyasal Yapı 101
1. İmparator (Imperator) 101
2. İmparatora Bağlı Memurlar 102
C. Hukukun Yaratıcı ve Yürürlük Kaynakları 102
D. Roma İmparatorluğunun Sonu 103
§2. ROMA HUKUK TARİHİ 105
I. GENEL OLARAK 107
II. ESKİ HUKUK DÖNEMİ (M.Ö. 753–M.Ö. 150) 110
III. KLASİK–ÖNCESİ HUKUK DÖNEMİ (M.Ö. 150–M.Ö. 27) 114
A. Şehir Praetor’u (Praetor Urbanus) 114
B. Yabancılar Praetor’u (Praetor Peregrinus) 116
1. Genel Bilgi 116
2. Yabancılar Praetoru’nun Yarattığı Hukuk: Ius Gentium 118
C. Laik Hukukçular 120
IV. KLASİK HUKUK DÖNEMİ (M.Ö. 27– M.S. 250) 124
A. Döneme Genel Bakış 124
B. Ius Publice Respondendi 126
C. Klasik Hukuk Dönemi Hukukçuları 127
1. Yöntemleri 127
2. Eserleri 130
3. Hukuk Okulları 132
V. KLASİK–SONRASI HUKUK DÖNEMİ (M.S. 250–M.S. 527) 134
VI. IUSTINIANUS DÖNEMİ (M.S. 527–M.S. 565) 137
A. Döneme Genel Bakış 137
B. Iustinianus Derlemesinden Önceki ve Sonraki Bilgi Kaynakları 138
C. Iustinianus Derlemesi (Corpus Iuris Civilis) 139
1. Institutiones 140
2. Digesta (Pandectae) 141
3. Codex 143
4. Novellae 144
VII. ROMA HUKUKU’NUN GÜNÜMÜZE DEĞİN GELİŞİMİ VE ETKİSİ 144
A. Batı Roma’da 144
B. Doğu Roma’da 145
C. Orta Çağ’da 146
1. Glossator’lar 147
2. Postglossator’lar 148
D. Ortak Hukuk (Ius Commune) 149
E. Pandekt Hukuku 150
İkinci Bölüm
DAVALARA İLİŞKİN HUKUK
§1. ROMA ÖZEL HUKUKU SİSTEMİ 155
I. GENEL BİLGİ 155
II. ROMA ÖZEL HUKUKU SİSTEMİ’NİN TÜRK HUKUKUNA ETKİSİ 158
§2. TEMEL KAVRAMLAR 161
I. IUS (HUKUK) 162
A. Etimolojik Kökeni ve Tarihsel Gelişimi 162
B. Objektif Hukuk – Sübjektif Hukuk 165
C. Ius Naturale (Doğal Hukuk) 166
1. Evrene İlişkin Hukuk Anlamında Ius Naturale 166
2. İnsanlığa İlişkin Hukuk Anlamında Ius Naturale 167
3. Kavimler Hukuku/Halklar Hukuku Anlamında Ius Naturale 170
4. İdeal Hukuk Anlamında Ius Naturale 171
5. Klasik–Sonrası Hukuk Dönemi’nde Ius Naturale 172
D. Ius Publicum (Kamu Hukuku) – Ius Privatum (Özel Hukuk) 172
1. Kavramsal Belirleme 172
2. Utilitas Publica Kavramı 173
II. IUSTITIA (ADALET) 176
A. Kavramsal Belirleme 176
B. Türleri 179
1. Düzeltici/Denkleştirici Adalet 180
2. Dağıtıcı Adalet 181
3. Sosyal Adalet 183
III. AEQUITAS (HAKKANİYET/SOMUT OLAY ADALETİ) 183
IV. RERUM NATURA (EŞYANIN DOĞASI) 186
§3. DAVALARA İLİŞKİN HUKUK 191
I. KONUNUN BELİRLENMESİ 192
II. HAK KAVRAMI 194
A. Tanım 194
B. Mutlak Hak– Nispî Hak Ayırımı 198
III. ROMA HUKUKUNDA HAK VE DAVA İLİŞKİSİ 199
IV. HAKLARIN KORUNMASI 200
A. Özel Koruma Düzeni 200
1. Günümüz Hukukunda 200
a. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa) 201
b. Zorda Kalma (Iztırar / Zaruret Hali) 202
c. Zorla Alma 203
2. Roma Hukukunda 204
B. Devlet Eliyle Koruma 206
1. Özel Yargılama Sistemi 206
a. Legis Actio’lar Usulü 208
b. Formula Usulü 210
2. Sistem–Dışı Yargılama 215
Üçüncü Bölüm
İNSANLARA İLİŞKİN HUKUK – KİŞİLER HUKUKU VE
AİLE HUKUKU
§1. HAK EHLİYETİ VE KOŞULLARI 221
I. PERSONA VE STATUS KAVRAMLARI 223
II. HAK EHLİYETİNİN BAŞLANGIÇI VE SONU 226
III. KİŞİ SAYILAN VARLIKLAR 228
A. Günümüz Hukukunda 228
B. Roma Hukukunda 230
IV. HAK EHLİYETİNİN KOŞULLARI 232
A. Özgür Olmak 234
1. Kölelik Kurumu 234
2. Köleliğin Nedenleri 235
3. Özgürlüğün Elde Edilmesi (Azat Edilme) 236
4. Kölelerin Hukukî Konumu 238
5. Kölelerin Sosyal Konumu 240
B. Roma Yurttaşı Olmak 242
C. Baba Egemenliği Altında Bulunmamak 245
V. ROMA AİLE HUKUKUNA GENEL BAKIŞ 245
A. Familia Kavramı 246
B. Ius Civile Ailesi 247
1. Kavramsal Belirleme 247
2. Aile Babası (Pater Familias) 250
3. Aile Babası Egemenliği (Patria Potestas) 250
a. Kavram 250
b. Baba Egemenliğinin Sınırları 251
c. Baba Egemenliğinin Kurulma Yolları 253
aa. Doğum 253
bb. Evlat Edinme 254
cc. Manus 256
dd. Persona in Mancipio 259
d. Baba Egemenliğinin Sona Ermesi 259
C. Ius Gentium Ailesi 261
D. Concubinatus 263
§2. HUKUKÎ İŞLEM KAVRAMI 265
I. HUKUKÎ OLAY VE HUKUKÎ FİİL KAVRAMLARI 265
II. HUKUKÎ İŞLEM KAVRAMI 268
A. Kavramsal Belirleme 268
B. Hukukî İşlemin Genel Teorisinin Roma Hukukunda Yapılmamasının Nedenleri 271
C. Roma Hukukunda Hukukî İşlemi Belirten Kavramlar 272
III. HUKUKÎ İŞLEM TÜRLERİ 275
A. İrade Beyanında Bulunacak Tarafların Sayısına Göre Hukukî İşlemler 275
1. Tek Taraflı Hukukî İşlemler 275
2. Çok Taraflı Hukukî İşlemler 275
a. Kararlar 276
b. Sözleşmeler 276
B. İrade Beyanının Şekli Bakımından Hukukî İşlemler 278
1. Günümüz Hukukunda 278
2. Roma Hukukunda 280
a. Terazi ve Maden Külçesi Eşliğinde (Negotia Per Aes Et Libram) 281
aa. Nexum 281
bb. Mancipatio 282
b. Magistra Huzurunda Terk (In Iure Cessio) 283
c. Sözler Eşliğinde 284
C. Hukukî Sonucun Doğduğu An Bakımından Hukukî İşlemler 285
D. Malvarlığına Yaptıkları Etkiye Göre Hukukî İşlemler 286
1. Taahhüt (Borçlandırıcı) İşlemleri 287
2. Tasarruf İşlemleri 287
3. Kazandırıcı İşlemler 289
E. Sebebe Bağlı Olup Olmamaları Bakımından Hukukî İşlemler 289
§3. HUKUKÎ İŞLEM EHLİYETİ VE EK DAVALAR 291
I. HUKUKÎ İŞLEM EHLİYETİ 292
A. Kavramsal Belirleme 292
B. Koşulları 293
1. Yaş 294
a. Ergenliğe Ermemiş Küçükler (Impuberes) 294
aa. 0–7 Yaş Aralığındakiler (Infantes) 294
bb. 7–14 (Kadınlar için 12) Yaş Aralığındakiler (Impuberes Infantia Maiores) 295
b. Ergenliğe Ermiş Küçükler (Puberes Minores) 298
2. Akıl Hastalığı 301
3. İsraf 302
4. Cinsiyet 303
a. Roma Ailesinde Kadın 303
b. Eski Hukuk Dönemi’nde Kadının Hukukî İşlem Ehliyeti 304
c. Klasik Hukuk ve Iustinianus Dönemleri’nde Kadının Hukukî İşlem Ehliyeti 306
C. Vesayet (Tutela) ve Kayyımlık (Cura) 308
II. EK DAVALAR (ACTIONES ADIECTICIAE QUALITATIS) 311
A. Genel Olarak 311
B. Ek Dava Türleri 314
1. Actio Quod Iussu 315
2. Actio de Peculio 316
3. Actio de in Rem Verso 318
4. Actio Tributoria 319
5. Actio Exercitoria 319
6. Actio Institoria 321
C. Ek Davalar Çerçevesinde Yapay Zekâ–Köle İlişkisi 322
§4. HUKUKÎ İŞLEMLERDE ŞART, VADE, TEMSİL 325
I. ŞART (CONDICIO) 325
A. Kavram ve Unsurları 325
B. Türleri 328
C. Hüküm ve Sonuçları 329
II. VADE (DIES) 330
III. TEMSİL 331
A. Kavramsal Belirleme 331
B. Türleri 332
§5. HUKUKÎ İŞLEMLERİN HÜKÜMSÜZLÜĞÜ 335
I. MODERN HUKUK DOGMATİĞİNE GÖRE 335
A. Yokluk 337
B. Butlan (Kesin Hükümsüzlük /Batıl Hukukî İşlemler) 338
1. Mutlak Butlan 338
2. Kısmî Butlan (Kısmî Kesin Hükümsüzlük) 341
C. İptal Edilebilirlik (Nisbî Butlan) 342
D. Eksiklik 343
II. ROMA HUKUKUNA GÖRE 343
A. Roma Hukukunda Hükümsüzlük Nedenleri 344
1. Başlangıçtaki İmkânsızlık 345
2. Emredici Hukuk Kurallarına Aykırılık 347
a. Kanuna Aykırılık 347
b. Hukukî İşlem Ehliyetinin Koşullarına Aykırılık 349
c. Şekle Aykırılık 350
3. Kanuna Karşı Hile (In Fraudem Legis Agere) 351
4. Genel Ahlâka Aykırılık 352
a. Kavramsal Belirleme 352
b. Uygulanma Alanı 353
B. İrade Eksikliği 356
1. Genel Olarak 356
2. Yorum 357
3. Tarafların İsteğiyle Yaratılan Uygunsuzluk Halleri 359
a. Latife Beyanı (Iocandi Causa) 359
b. Zihnî Kayıt (Reservatio Mentalis) 359
c. Muvazaa (Simulatio) 360
4. Hata (Error) 363
a. Günümüz Hukukunda 363
b. Roma Hukukunda 365
c. Hata Türleri 366
aa. Beyan Hatası 366
aaa. Hukukî İşlemin Niteliğinde Hata (Error in Negotio) 367
bbb. Hukukî İşlemin Konusunda Hata (Error in Corpore) 367
ccc. Şahısta Hata (Error in Persona) 368
bb. Temel Hatası (Saikte Hata, Error in Materia, Error in Substantia, Nitelik Hatası) 369
5. Aldatma/Hile (Dolus) 372
6. Korkutma/Tehdit (Metus) 374
Dördüncü Bölüm
MALLARA İLİŞKİN HUKUK – BORÇLAR HUKUKU
Birinci Altbölüm
BORÇLAR HUKUKU GENEL KISIM
§1. ROMA BORÇLAR HUKUKUNUN TÜRK BORÇLAR HUKUKUNA ETKİLERİ 379
I. ROMA BORÇLAR HUKUKUNUN DOĞUŞU 379
II. ROMA BORÇLAR HUKUKUNUN GÜNÜMÜZE ETKİSİ 381
§2. BORÇ İLİŞKİSİ 385
I. OBLIGATIO KAVRAMI 385
II. BORÇ İLİŞKİSİNDEN DOĞAN HAKKIN NİTELİĞİ 387
A. Alacak Hakkı 387
B. Talep Hakkı 388
III. BORÇ İLİŞKİSİNİN UNSURLARI 391
A. Tarafları 391
B. Edim 391
1. Kavramsal Belirleme 391
2. Edimin Özellikleri 394
3. Parça Borcu – Cins (Çeşit) Borcu Ayırımı 397
4. Seçimlik Borç (Obligatio Alternativa) 399
5. Eksik Borç–Tam Borç Ayırımı 400
§3. SORUMLULUK 403
I. KONUSUNA GÖRE SORUMLULUK (“–İLE SORUMLULUK”) 404
II. KAYNAĞINA GÖRE SORUMLULUK (“–DEN SORUMLULUK”) 409
A. Genel Olarak 409
B. Sorumluluk İlkeleri 411
1. Kusur Sorumluluğu İlkesi 411
a. Kavramsal Belirleme ve Koşulları 411
b. Kusur Kavramı ve Türleri 412
2. Kusursuz Sorumluluk İlkesi 415
3. TBK’da Sözleşme Dışı Sorumluluk Alanında Kabul Edilen İlkeler 417
C. Roma Hukukunda Sebep Olma ve Kusur 418
1. Haksız Fiiller Alanında 418
a. Eski Hukuk Dönemi’ne Egemen Olan Sonuç Sorumluluğu 418
b. Dolus’tan Sorumluluk 419
c. Culpa’dan Sorumluluk 420
2. Sözleşmeler Alanında 424
a. Custodia Sorumluluğu 425
b. Dolus (Kast) Sorumluluğu 427
c. Culpa (İhmal) Sorumluluğu 429
aa. Kavramsal Belirleme 429
bb. Culpa Lata (Ağır İhmal) 430
cc. Culpa Levis (Hafif İhmal) 430
aaa. Soyut ölçü (culpa in abstracto) 431
bbb. Somut ölçü (culpa in concreto) 431
dd. Culpa In Eligendo 433
d. Diligentia (Özen Yükümü) 434
e. Utilitas (Fayda) İlkesi 436
D. Sorumluluğun Sınırı: Casus ve Vis Maior 438
1. Casus Kavramı 438
a. Geniş Anlamda 438
b. Dar Anlamda 439
2. Vis Maior Kavramı 439
3. Ayırımda Hareket Noktası 442
4. Ayırımın Sorumluluğa Etkisi 442
§4. ZARAR VE ZARARIN TAZMİNİ 445
I. KAVRAMSAL BELİRLEME VE ZARAR TÜRLERİ 445
A. Kavramsal Belirleme 445
B. Zarar Türleri 447
1. Malvarlığı Zararı – Şahısvarlığı (Kişivarlığı) Zararı 447
2. Maddî Zarar – Manevî Zarar – Duygulanım Zararı 448
a. Maddî Zarar 448
aa. Fiilî Zarar (Damnum Emergens) 448
bb. Yoksun Kalınan Kazanç (Lucrum Cessans) 449
b. Manevî Zarar 450
c. Duygulanım Zararı 451
3. Doğrudan Zarar – Dolaylı Zarar 452
4. Yansıma Zarar 452
II. ZARAR VE TAZMİNAT BORCU DOĞURAN BİR KAYNAK OLARAK HAKSIZ FİİL 453
A. Genel Olarak 453
B. Roma Hukukunda 455
1. Haksız Fiilde Zarar 455
2. Haksız Fiilde Tazminat ve Belirlenmesi 457
III. ZARAR VE TAZMİNAT BORCU DOĞURAN BİR KAYNAK OLARAK SÖZLEŞME 459
A. Sözleşme Zararı 459
1. Olumlu (Müspet) Zarar 460
2. Olumsuz (Menfi) Zarar 461
B. Roma Hukukunda 462
C. Culpa in Contrahendo (Sözleşme Görüşmeleri Sırasındaki Kusur) 463
IV. TAZMİNATIN ŞEKLİ 464
V. BİRLİKTE KUSUR DURUMUNDA TAZMİNAT 466
§5. BORÇ İLİŞKİSİNİN TARAFLARININ DEĞİŞMESİ VE BORCU SONA ERDİREN NEDENLER 469
I. BORÇ İLİŞKİSİNİN TARAFLARININ DEĞİŞMESİ 469
A. Alacağın Temliki 470
B. Borcun Nakli 471
II. BORCU SONA ERDİREN NEDENLER 471
A. Hukuk Gereği Sona Erme Nedenleri 472
1. İfa (Solutio) 472
2. Yenileme, Tecdit (Novatio) 473
3. İbra (Acceptilatio) 474
4. Alacaklı ve Borçlu Sıfatlarının Birleşmesi (Confusio) 475
5. Takas, Ödeşme (Compensatio) 475
6. Kusursuz Sonraki İmkânsızlık 476
B. Def’i Yoluyla Borçları Sona Erdiren Nedenler 476
1. Borcun İstenmeyeceği Anlaşması (Pactum De Non Petendo) 476
2. Uzun Zaman Geçmiş Olduğu Def’i 477
İkinci Altbölüm
BORÇLAR HUKUKU ÖZEL KISIM
§1. BORÇLARIN KAYNAKLARI 479
§2. SÖZLEŞME (CONTRACTUS) 483
I. KAVRAMSAL BELİRLEME 486
II. TİPE VE ŞEKLE BAĞLILIK 490
A. Tipe Bağlılık 490
B. Tipe Bağlılığın Aşılması 491
C. Şekle Bağlılık 492
III. İRADE ÖZERKLİĞİ İLKESİ 493
IV. PACTA SUNT SERVANDA 495
V. CLAUSULA REBUS SIC STANTIBUS 496
VI. ROMA SÖZLEŞMELER SİSTEMİ 497
A. Yazılı Sözleşmeler (Litteris Contrahitur) 497
B. Sözlü Sözleşmeler (Verbis Contrahitur) 498
C. Real Sözleşmeler (Re Contrahitur) 501
1. Karz (Tüketim Ödüncü) Sözleşmesi (Mutuum) 502
a. Kurulması ve Konusu 502
b. Tarafların Hak ve Borçları 503
2. Ariyet (Kullanım Ödüncü) Sözleşmesi (Commodatum) 505
a. Kurulması ve Konusu 505
b. Tarafların Hak ve Borçları 506
aa. Ariyet Alanın Hak ve Borçları 506
bb. Ariyet Verenin Hak ve Borçları 509
3. Vedia (Saklama) Sözleşmesi (Depositum) 511
a. Tarihsel Temeli, Kurulması, Konusu 511
b. Tarafların Hak ve Borçları 512
aa. Vedia Alanın Hak ve Borçları 512
bb. Vedia Verenin Hak ve Borçları 514
c. Türleri 515
aa. Zorunlu Vedia 515
bb. Düzensiz Vedia 516
cc. Yediemine Tevdi 516
4. Rehin Sözleşmesi (Pignus) 516
a. Kavramsal Belirleme ve Kurulması 516
b. Tarafların Hak ve Borçları 518
aa. Rehinli Alacaklının Hak ve Borçları 518
bb. Rehinli Borçlunun Hak ve Borçları 520
5. Fiducia 521
a. Kavramsal Belirleme 521
b. Fiducia Anlaşmasının Taraflar Arasındaki Etkisi 523
c. Güvenilen El Sıfatıyla Rehinli Alacaklının Hukukî Konumu 524
d. Güvenen Sıfatıyla Rehinli Borçlunun Hukukî Konumu 525
e. Hüküm ve Sonuçları 526
D. Rızaî Sözleşmeler (Consensu Contrahitur) 527
1. Kavramsal Belirleme 527
2. Fides ve Bona Fides Kavramları 529
3. İyiniyet Sözleşmelerinin Hukuk Hayatına Girmesi 530
4. Alım–Satım Sözleşmesi (Emptio Venditio) 533
a. Kavramsal Belirleme 533
b. Tarihsel Süreç 533
c. Niteliği 534
d. Konusu 535
e. Tarafların Hak ve Borçları 539
aa. Alıcının Borcu 539
aaa. Edimi İfa Etme Borcu 539
bbb. Laesio Enormis 540
bb. Satıcının Borçları 543
aaa. Edimi İfa Etme Borcu 543
bbb. Gözetim Borcu 543
ccc. Mülkiyeti Nakil İşlemlerini Yapma Borcu 545
ddd. Yan Edim Yükümlülükleri 547
f. Hasar Sorunu 547
aa. Kavram ve Terminoloji 547
bb. Roma’nın Çözümü: Periculum Est Emptoris 549
cc. Periculum Est Emptoris Çözümünün Kodifikasyonlara Etkisi 551
g. Satıcının Zapttan Sorumluluğu 552
aa. Zapt Kavramı 552
bb. Gelişim Aşaması 554
aaa. Satılan Malın Mülkiyetinin Mancipatio ile Devredilmesi 554
bbb. Stipulatio Aracılığıyla Zapta Karşı Güvence Verilmesi 555
ccc. Satış Sözleşmesinden Doğan Davayla Korunması 555
h. Satıcının Ayıptan Sorumluluğu 557
aa. Ayıp Kavramı 557
bb. Gelişim Aşaması 558
aaa. Eski Hukuk Dönemi 558
aaaa. Actio de Modo Agri 558
bbbb. Garanti Stipulatio’ları 559
bbb. Klasik–Öncesi Hukuk Dönemi 559
aaaa. Aedilis’lerin Edictum’ları 559
bbbb. Actio Empti 562
ccc. Klasik Hukuk Dönemi 563
ddd. Iustinianus Dönemi 564
ı. Ek Anlaşmalar 564
5. Locatio Conductio 565
a. Kira Sözleşmesi (Locatio Conductio Rei) 567
aa. Kavramsal Belirleme, Türleri, Konusu 567
bb. Tarafların Hak ve Borçları 569
aaa. Kiracının Borçları 569
bbb. Kiralayanın Borçları 571
cc. Hasarın Üstlenilmesi 572
aaa. Âdî Kirada 572
bbb. Hasılat Kirasında 573
dd. Sona Ermesi 575
b. Hizmet Sözleşmesi (Locatio Conductio Operarum) 576
aa. Kavramsal Belirleme 576
bb. Operae Illiberales – Operae Liberales Ayırımı 577
cc. Tarafların Yükümlülükleri 579
aaa. İşçinin Yükümlülüğü 579
bbb. İşverenin Yükümlülüğü 579
dd. Hasar Sorunu 580
c. İstisna Sözleşmesi (Locatio Conductio Operis) 582
aa. Kavramsal Belirleme 582
bb. Tarafların Hak ve Borçları 584
aaa. İş Sahibinin Borçları 584
bbb. Müteahhidin Borçları 584
aaaa. Müteahhidin Custodia Sorumluluğu 584
bbbb. Müteahhidin Imperitia Sorumluluğu 585
cccc. Eseri Ortaya Çıkarma Borcu 587
dddd. Eseri Teslim Etme Borcu 587
cc. Hasar Sorunu 588
dd. Taşıma Sözleşmesi 589
6. Şirket Sözleşmesi (Societas) 590
a. Tanım ve Tarihsel Kökeni 590
b. Unsurları 592
c. Hüküm ve Sonuçları 593
7. Vekâlet Sözleşmesi (Mandatum) 595
a. Kavramsal Belirleme 595
b. Vekâlet Sözleşmesinde Ücret Kararlaştırılamaması 597
c. Konusu 598
d. Hüküm ve Sonuçları 599
E. İsimsiz Sözleşmeler 601
1. Roma Sözleşmeler Hukukunda Tip Zorunluluğu 601
2. İsimsiz Sözleşmelerin Gelişimi 601
a. Praetor Hukuku’nda 602
b. Klasik Hukuk Dönemi’nde 602
c. Klasik–Sonrası Hukuk Dönemi’nde 604
d. Iustinianus Dönemi’nde 606
3. Uygulamada Sık Kullanılan İsimsiz Sözleşmeler 607
a. Trampa Sözleşmesi (Permutatio) 607
b. İğreti Sözleşmesi (Precarium) 608
c. Satım İçin Bırakma Sözleşmesi (Aestimatum) 608
d. Uyuşma (Sulh) Sözleşmesi (Transactio) 608
F. Anlaşmalar (Pactum’lar) 609
1. Etimolojik ve Tarihsel Kökeni 609
2. Praetor Edictum’larında Pactum’lar 610
3. Uygulamada Sık Kullanılan Pactum’lar 611
a. Borç ödeme vaadi (Constitum) 611
b. Garanti Sözleşmesi (Receptum) 611
aa. Hakeme Tevdi (Receptum Arbitri) 612
bb. Gemicilere, Hancılara, Ahırcılara Tevdi (Receptum Nautorum, Cauponem, Stabulariorum) 612
cc. Banker Anlaşması (Receptum Argentarii) 612
c. Tahkim Anlaşması (Compromissum) 614
d. Cihaz Vaadi (Dotis Dictio–Dotis Promissio) 614
e. Bağış Vaadi (Pactum Donationis) 615
§3. SÖZLEŞME BENZERLERİ (QUASI CONTRACTUS) 617
I. VEKÂLETSİZ İŞ GÖRME (NEGOTIORUM GESTIO) 618
A. Kavramsal Belirleme 618
B. Tarihsel Temeli 619
C. Unsurları 620
D. Hüküm ve Sonuçları 620
II. VESAYET (TUTELA) 622
III. TESADÜFÎ MÜŞTEREK MÜLKİYET (COMMUNIO INCIDENS) 623
IV. MUAYYEN MAL VASİYETİ (LEGATUM) 624
V. SEBEPSİZ (HAKSIZ) ZENGİNLEŞME (CONDICTIO) 625
A. Kavramsal Belirleme 625
B. Hukukî Niteliği 626
C. Hüküm ve Sonuçları 627
D. Sebepsiz Zenginleşme Davaları 628
1. Condictio Indebiti 628
2. Condictio Causa Data Causa Non Secuta 629
3. Condictio Ob Turpem Vel Iniustam Causam 629
4. Condictio Furtiva 630
5. Condictio Sine Causa 631
§4. HAKSIZ FİİL (DELICTUM) 633
I. KAVRAMSAL BELİRLEME 634
II. TÜRLERİ 636
A. Kamu Suçları (Delicta Publica) 636
B. Özel Suçlar (Delicta Privata) 641
III. DELICTUM EHLİYETİ VE NOXAL SORUMLULUK 643
A. Delictum Ehliyeti 643
B. Noxal Sorumluluk 645
C. Hayvanların Verdiği Zarardan Sorumluluk 647
IV. DELICTUM DAVALARININ ORTAK NİTELİKLERİ 649
V. UNSURLARI 651
A. Hukuka Aykırı Davranış (Fiil, Hareket) 651
B. Zarar 653
C. Uygun Nedensellik (İlliyet) Bağı 653
D. Kusur 654
VI. IUS CIVILE TARAFINDAN TANINAN HAKSIZ FİİLLER 655
A. Furtum (Hırsızlık) 655
1. Kavramsal Belirleme, Türleri, Konusu ve Unsurları 655
a. Furtum Kavramı ve Türleri 655
b. Konusu 656
c. Unsurları 657
2. On İki Levha Kanunu’nda Furtum 658
3. Praetor Hukuku’nda Furtum ve Tanınan Davalar 660
a. Actio Furti 660
b. Rei Vindicatio 662
c. Condictio Ex Causa Furtiva 662
d. Actio Furti Prohibiti 663
e. Actio Furti Nec Exhibiti 663
B. Rapina (Gasp/Yağma) 663
C. Damnum Iniuria Datum (Mala Verilen Zarar) 665
1. On İki Levha Kanunu’nda Mala Verilen Zarar 665
2. Lex Aquilia’da Mala Verilen Zarar 666
a. Lex Aquilia’nın Birinci Bölümüne Göre 666
b. Lex Aquilia’nın Üçüncü Bölümüne Göre 667
3. Damnum Iniuria Datum’un Unsurları 667
a. Zarar 667
b. Zararın Bedenden Bedene Verilmiş Olması 670
c. Iniuria (Hukuka Aykırılık) 673
d. Kusur 674
D. Iniuria 677
1. Kavramsal Belirleme 677
2. On İki Levha Kanunu’nda Iniuria 678
3. Praetor Beyannamelerinde Iniuria 680
a. Edictum Generale 681
b. Convicium (Hakaret) Suçuna İlişkin Edictum 681
c. De Iniuriis, Quae Servis Fiunt Hakkındaki Beyanname 681
d. De Adtemptata Pudicitia Hakkındaki Beyanname 682
e. Ne Quid Infamandi Causa Fiat’a İlişkin Beyanname 682
4. Lex Cornelia de Iniuriis’de Iniuria 683
5. İmparator Emirnamelerinde Iniuria 683
6. Iniuria Suçundan Dolayı Açılan Davanın Özellikleri 684
VII. PRAETOR’LAR TARAFINDAN TANINAN HAKSIZ FİİLLER 685
A. Dolus (Hile) 685
B. Metus (Tehdit) 687
C. Fraus Creditorum (Alacaklılara Karşı Hileli Hareketler) 689
§5. HAKSIZ FİİL BENZERLERİ (QUASI DELICTA) 693
I. GENEL OLARAK 694
II. TÜRLERİ 694
A. Iudex, Qui Litem Suam Fecit 694
B. Actio De Effusis Vel Deiectis 695
C. Actio De Positis Vel Suspensis 696
D. Actio De Damno Aut Furto Adversus Nautas, Caupones, Stabularios 697
Beşinci Bölüm
MALLARA İLİŞKİN HUKUK – EŞYA HUKUKU
§1. EŞYA HUKUKUNUN KONUSU – AYNÎ HAK KAVRAMI 701
I. EŞYA HUKUKUNUN KONUSU 701
II. AYNÎ HAK 702
A. Kavramsal Belirleme 702
B. Aynî Hak – Şahsî Hak Ayırımı 704
C. Aynî Hakka Egemen Olan İlkeler 705
1. Mutlaklık İlkesi 705
2. Açıklık (Alenîyet) İlkesi 706
3. Sınırlı Sayı (Numerus Clausus) ve Tipe Bağlılık İlkesi 706
4. Belirlilik İlkesi 707
5. Kamu Güveninin (İyiniyetin) Korunması İlkesi 707
§2. EŞYA 709
I. KAVRAMSAL BELİRLEME 709
II. TÜRLERİ 712
A. Aynî Hakkın Konusunu Oluşturamayan Mallar (Res Extra Commercium) 712
1. Özel Nitelikleri Gereği Aynî Hakkın Konusunu Oluşturamayan Mallar 713
2. Hukuk Düzeni Tarafından Aynî Hakkın Konusu Olamayacağı Saptanmış Olan Mallar 713
a. Tanrısal – Dinsel Hukuk Gereğince Aynî Hak Konusu Olamayan Mallar (Res Nullius Divini Iuris) 713
aa. Res Sacrae (Kutsal Mallar, Tanrısal Mallar) 714
bb. Res Religiosae (Dinsel Mallar) 714
cc. Res Sanctae (Kutsanmış, Takdis Edilmiş Mallar) 715
b. Beşerî (İnsana İlişkin) Hukuk Gereğince Aynî Hak Konusu Olamayan Mallar (Res Nullius Humani Iuris) 716
aa. Res Communes Omnium (Herkesin Ortak Kullanımında Olan Mallar) 716
bb. Res Publicae (Kamu Malları) 717
cc. Res Universitatis (Topluluğa Ait Olan Mallar) 717
B. Aynî Hakkın Konusunu Oluşturan Mallar (Res in Commercio) 717
1. Res Corporales – Res Incorporales 718
2. Res Mancipi – Res nec Mancipi 719
3. Taşınır Mal (Res Mobiles) – Taşınmaz Mal (Res Immobiles) 721
4. Mislî Mal (Res Fungibiles) – Mislî Olmayan Mal (Res nec Fungibiles) 722
5. Kullanımı Tüketime Bağlı Mal – Kullanımı Tüketime Bağlı Olmayan Mal 723
6. Bölünebilen Mal (Res Divisibiles) – Bölünemeyen Mal (Res nec Divisibiles) 724
7. Basit Eşya – Bileşik Eşya – Eşya Birliği (Topluluğu) 725
a. Basit Eşya (Corpus Continuum) 725
b. Bileşik Eşya (Corpus ex Contingentibus) 725
c. Eşya Birliği (Corpus ex Distantibus) 726
8. Asıl Mal – Teferruat (Eklenti) 727
9. Semere 728
a. Kavramsal Belirleme 728
b. Köle Kadının Çocuğunun Semere Sayılıp Sayılmayacağı Sorunu 729
10. Masraf 731
§3. ZİLYETLİK 733
I. TANIMI, UNSURLARI, HUKUKÎ NİTELİĞİ, İŞLEVLERİ 733
A. Günümüz Hukukunun Zilyetlik Anlayışı 733
1. Kavramsal Belirleme 733
2. Unsurları 734
a. Fiilî Egemenlik (Possessio Corpore) 735
b. Zilyetlik İradesi (Animus Possidendi) 735
B. Roma Hukukunun Zilyetlik Anlayışı 736
1. Tarihsel Temeli 736
2. Unsurları 739
C. Detentio (Vazülyetlik) 740
1. Kavramsal Belirleme 740
2. Zilyetlik Korumasından Yararlandırılan Vazülyetler 742
a. Rehinli Alacaklı 743
b. Yed–i Emin (Güvenilir El) 743
c. Precarium Alan 743
d. Üst Hakkı Sahibi 744
e. Uzun Süreli Kira Hakkı Sahibi 744
D. Hukukî Niteliği 744
E. İşlevleri 746
II. ZİLYETLİK TÜRLERİ 747
A. Aslî (Bağımsız) Zilyetlik–Ferî (Bağımlı) Zilyetlik 748
B. Dolaysız Zilyetlik–Dolaylı Zilyetlik 748
C. Haklı Zilyetlik–Haksız Zilyetlik 749
D. İyiniyetli Zilyetlik–Kötüniyetli Zilyetlik 749
III. ZİLYETLİĞİN KAZANILMASI 750
A. Aslen Kazanma 751
B. Devren Kazanma 751
1. Teslim 751
a. Fiilen Teslim 752
b. Araçların Teslimi 752
c. Hukukî İşlem Yoluyla 752
2. Teslim Olmaksızın 753
a. Kısa Elden Teslim (Brevi Manu Traditio) 753
b. Hükmen Teslim (Constitutum Possessorium) 754
IV. ZİLYETLİĞİN KAYBI 754
V. ZİLYETLİĞİN KORUNMASI 756
A. Kuvvet Kullanarak Zilyetliği Koruma 756
B. Zilyetliği Interdictum Yoluyla Koruma 757
§4. MÜLKİYET 761
I. KAVRAMSAL BELİRLEME 762
II. ROMA MÜLKİYETİNİN TARİHSEL KÖKENİ 765
III. TÜRLERİ 768
A. Müşterek Mülkiyet 768
B. Ius Civile Mülkiyeti (Dominium Ex Iure Quiritium) 769
C. Eyalet Mülkiyeti 770
D. Praetor Mülkiyeti (In Bonis Habere) 772
IV. MÜLKİYET HAKKININ SINIRLANMASI 774
A. Dinsel Hukuk ve Kamu Hukuku Kökenli Sınırlamalar 775
B. Özel Hukuk Kökenli Sınırlamalar 777
1. Komşuluk Hukukundan Doğan Sınırlamalar 777
2. Cautio Damni Infecti 778
C. Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı 779
V. MÜLKİYET HAKKININ KAZANILMASI 781
A. Genel Bilgi 781
B. Aslen Kazanma 784
1. Sahiplenme (Occupatio) 784
2. Birleşme (Accessio) 785
a. Taşınırla Taşınırın Birleşmesi 786
b. Taşınırla Taşınmazın Birleşmesi 786
c. Taşınmazla Taşınmazın Birleşmesi 787
3. Karışma (Confusio–commixtio) 787
4. Hukukî Tağyir–İşleme (Specificatio) 787
5. Semerelerin Kazanılması 789
C. Devren Kazanma 790
1. Mancipatio 790
2. In Iure Cessio 791
3. Traditio 792
D. Kazandırıcı Zamanaşımı (Usucapio) 792
1. Kavramsal Belirleme 792
2. İşlevi 794
3. Tarihsel Gelişimi 795
4. Koşulları 796
a. Elverişli Mal (Res Habilis) 796
b. Hukukî Neden (Titulus, Iusta Causa) 797
c. Zilyetlik (Possessio) 798
d. İyiniyet (Bonafides) 799
e. Süre (Tempus) 800
VI. MÜLKİYET HAKKININ KORUNMASI 801
A. Rei Vindicatio (İstihkak Davası) 801
B. Actio Negatoria in Rem (Müdahalenin Önlenmesi Davası) 802
C. Actio Publiciana in Rem 803
§5. SINIRLI AYNÎ HAKLAR (IURA IN RE ALIENA) 805
I. GENEL BİLGİ 806
II. TÜRLERİ 807
A. İrtifak Hakları 807
1. Taşınmaz Lehine İrtifak Hakları 809
2. Şahıs Lehine İrtifak Hakları 812
a. İntifa Hakkı (Ususfructus) 812
b. Kullanma Hakkı (Usus) 813
c. Sükna, Oturma Hakkı (Habitatio) 814
d. Kölelerin ya da Hayvanların Hizmetlerinden Yararlanma Hakkı (Operae Servorum vel Animalium) 814
B. Uzun Süreli Kira (Emphyteusis) 815
C. Üst Hakkı (Superficies) 816
D. Rehin Hakkı (Pignus) 816
1. Kavramsal Belirleme 816
2. Türleri 817
3. Lex Commissoria 819
4. Sona Ermesi 820
Kaynakça 823
Metin Dizini 853 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
