İÇİNDEKİLER
 İçindekiler 
Üçüncü Baskı İçin Önsöz  7 
İkinci Baskı İçin Önsöz  9 
Birinci Baskı İçin Önsöz  11 
Okura Notlar  13 
Kutu Listesi  25 
Şekil Listesi  27 
Tablo Listesi  28 
Örnek Metin Listesi  29 
Örnek Olay Listesi  30 
QR Kodu Listesi  31 
Kısaltmalar  33 
BİRİNCİ BÖLÜM 
AVRUPA BÜTÜNLEŞMESİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ 
GİRİŞ  37 
1. AVRUPA KÖMÜR VE ÇELİK TOPLULUĞU ANTLAŞMASI VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM  40 
1.1. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşması’na Giden Yol (…1940’lar–1951)  40 
1.2. Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu Antlaşması (1951/1952–2002)  46 
2. AVRUPA EKONOMİK TOPLULUĞU ANTLAŞMASI VE AVRUPA ATOM ENERJİSİ TOPLULUĞU ANTLAŞMASI VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM  48 
2.1. Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması’nın Arka Planındaki Gelişmeler (1952–1957)  48 
2.2. Avrupa Ekonomik Topluluğu Antlaşması ve Avrupa Atom Enerjisi Topluluğu Antlaşması (1957/1958)  50 
3. AVRUPA TEK SENEDİ VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM  53 
3.1. Avrupa Tek Senedi’nin Arka Planındaki Gelişmeler (1958–1986)  53 
3.2. Avrupa Tek Senedi (1986–1987)  59 
4. MAASTRİCHT ANTLAŞMASI (AVRUPA BİRLİĞİ ANTLAŞMASI) VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM  63 
4.1. Maastricht Antlaşması’nın (Avrupa Birliği Antlaşması’nın) Arka Planındaki Gelişmeler (1987–1992)  63 
4.2. Maastricht Antlaşması (Avrupa Birliği Antlaşması) (1992–1993)  64 
5. AMSTERDAM ANTLAŞMASI VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM  71 
5.1. Amsterdam Antlaşması’nın Arka Planındaki Gelişmeler (1993–1997)  71 
5.2. Amsterdam Antlaşması (1997–1999)  73 
6. NİCE ANTLAŞMASI VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM  78 
6.1. Nice Antlaşması’nın Arka Planındaki Gelişmeler (1999–2001)  78 
6.2. Nice Antlaşması (2001–2003)  79 
7. LİZBON ANTLAŞMASI VE ÖNCESİNDEKİ DÖNEM  81 
7.1. Lizbon Antlaşması’nın Arka Planındaki Gelişmeler (2003–2007)  81 
7.2. Lizbon Antlaşması (2007–2009)  86 
8. LİZBON ANTLAŞMASI SONRASINDAKİ DÖNEM (2009–…)  92 
Okuma Listesi  98 
İKİNCİ BÖLÜM 
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN AKTÖRLERİ 
GİRİŞ  105 
1. ÜYE DEVLETLER  107 
1.1. Üye Olma  107 
1.1.1. Üye Devletler  107 
1.1.2. Üye Olmanın Kriterleri ve Usulü  109 
1.1.2.1. Üyelik Kriterleri  109 
1.1.2.2. Üyelik Usulü  112 
1.2. Üyelikten Ayrılma / Avrupa Birliği’nden Çekilme  115 
1.2.1. Çekilme Kararı  116 
1.2.2. Çekilme Anlaşması  119 
1.2.3. Çekilmenin Tamamlanması  124 
1.2.4. Çekilmenin Tamamlayıcıları  125 
1.3. Üyelik ve Avrupa Birliği’nin Değerleri  128 
1.3.1. Madde 7 Prosedürü  129 
1.3.2. Madde 7 Prosedürünün Tamamlayıcıları  131 
1.3.2.1. Hukukun Üstünlüğü Çerçevesi  132 
1.3.2.2. Avrupa Hukukun Üstünlüğü Mekanizması  133 
1.3.2.3. Birlik Bütçesinin Korunması İçin Koşululluk Genel Rejimi  134 
1.3.2.4. İhlal Davası  135 
2. KURUMLAR (BAŞLICALARI)  140 
2.1. Avrupa Birliği’nin Kurumsal Yapısının Temel Özellikleri  141 
2.2. Avrupa Parlamentosu  150 
2.2.1. Oluşumu  151 
2.2.2. İç Örgütlenişi  154 
2.2.3. İşleyişi  156 
2.2.4. Yetkileri  158 
2.3. Komisyon  160 
2.3.1. Oluşumu  160 
2.3.2. İç Örgütlenişi  165 
2.3.3. İşleyişi  167 
2.3.4. Yetkileri  169 
2.4. Konsey  171 
2.4.1. Oluşumu  172 
2.4.2. İç Örgütlenişi  173 
2.4.3. İşleyişi  175 
2.4.4. Yetkileri  178 
2.5. Avrupa Birliği Zirvesi  179 
2.5.1. Oluşumu  179 
2.5.2. İç Örgütlenişi  180 
2.5.3. İşleyişi  181 
2.5.4. Yetkileri  182 
2.6. Avrupa Birliği Adalet Divanı  183 
2.6.1. Oluşumu  184 
2.6.1.1. Adalet Divanı  184 
2.6.1.2. Genel Mahkeme  185 
2.6.2. İç Örgütlenişi  186 
2.6.2.1. Adalet Divanı  186 
2.6.2.2. Genel Mahkeme  186 
2.6.3. İşleyişi  187 
2.6.3.1. Adalet Divanı  187 
2.6.3.2. Genel Mahkeme  188 
2.6.4. Yetkileri  189 
Okuma Listesi  194 
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM 
AVRUPA BİRLİĞİ’NİN ANAYASAL İLKELERİ 
GİRİŞ  201 
1. YETKİ İLE İLGİLİ İLKELER  203 
1.1. Yetkinin Varlığı: Yetkilendirilme İlkesi  203 
1.1.1. Yetkilendirilme İlkesi  203 
1.1.2. Yetkinin Varlığının Görünümleri  206 
1.1.2.1. Açık Yetki veya Zımni Yetki  206 
1.1.2.2. Geniş Kapsamlı Madde Örneği: ABİHA md. 352  209 
1.2. Yetkinin Niteliği: Yetki Kataloğu  212 
1.2.1. Münhasır Yetki (Avrupa Birliği)  212 
1.2.2. Paylaşılan Yetki  214 
1.2.3. Destekleyici, Koordine Edici ve Tamamlayıcı Yetki  215 
1.2.4. Ekonomi ve İstihdam Politikalarının Koordinasyonu  216 
1.2.5. Ortak Dış ve Güvenlik Politikası  217 
1.3. Yetkinin Kullanımı: Katmanlı Yetki İlkesi ve Orantılılık İlkesi  219 
1.3.1. Katmanlı Yetki İlkesi  219 
1.3.1.1. Katmanlı Yetki İlkesinin Temelleri  219 
1.3.1.2. Katmanlı Yetki İlkesinin Siyasi Denetimi  221 
1.3.1.3. Katmanlı Yetki İlkesinin Hukuki Denetimi  225 
1.3.2. Orantılılık İlkesi  228 
1.3.2.1. Orantılılık İlkesinin Temelleri  228 
1.3.2.2. Orantılılık İlkesinin Siyasi Denetimi  230 
1.3.2.3. Orantılılık İlkesinin Hukuki Denetimi  230 
2. TEMEL HAKLAR  233 
2.1. İç Denetim  236 
2.2.1. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkesi Olarak Temel Haklar  236 
2.2.2. Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı  242 
2.2.3. Avrupa İnsan Haklar Sözleşmesi  250 
2.2. Dış Denetim  254 
2.2.1. Avrupa Birliği’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Katılımı Öncesi Durum  254 
2.2.2. Avrupa Birliği’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Katılımı Sonrası Durum  256 
Okuma Listesi  259 
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM 
AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI 
GİRİŞ  265 
1. NE KAYNAK OLUŞTURUR?  266 
1.1. Yazılı Kaynaklar  267 
1.1.1. İç Kaynaklar  267 
1.1.1.1. Üye Devlet Tasarrufları  267 
1.1.1.2. Avrupa Birliği Kurumu Tasarrufları  272 
1.1.2. Dış Kaynaklar  278 
1.2. Yazılı Olmayan Kaynaklar  282 
1.2.1. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkeleri  282 
1.2.2. Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri ve Uluslararası Teamül Hukuku  284 
2. KAYNAKLAR NASIL OLUŞTURULUR?  288 
2.1. Yazılı Kaynaklar  288 
2.1.1. İç Kaynaklar  288 
2.1.1.1. Üye Devlet Tasarrufları  288 
2.1.1.2. Avrupa Birliği Kurumu Tasarrufları  292 
2.1.1.2.1. Yasama Tasarrufları  293 
2.1.1.2.1.1. Olağan Yasama Usulü  293 
2.1.1.2.1.2. Özel Yasama Usulleri  300 
2.1.1.2.2. Yasama Dışı Tasarruflar  306 
2.1.1.2.2.1. Yetki Devrine Dayanan Tasarruflar  306 
2.1.1.2.2.2. Uygulama Tasarrufları  312 
2.1.2. Dış Kaynaklar  315 
2.2. Yazılı Olmayan Kaynaklar  322 
Okuma Listesi  324 
BEŞİNCİ BÖLÜM 
AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNDA DAVALAR 
GİRİŞ  329 
1. İPTAL DAVASI  332 
1.1. Kabul Edilebilirlik  332 
1.1.1. Konu Bakımından Yetki  332 
1.1.2. Kişi Bakımından Yetki  334 
1.1.3. Zaman Bakımından Yetki  344 
1.2. Esastan Denetim  345 
1.2.1. Esastan Denetim Gerekçeleri  345 
1.2.2. Esastan Denetimin Yoğunluğu  348 
1.3. Karar ve Sonuçları  351 
2. İHMAL DAVASI  356 
2.1. Kabul Edilebilirlik  356 
2.1.1. Konu Bakımından Yetki  356 
2.1.2. Kişi Bakımından Yetki  358 
2.1.3. Zaman Bakımından Yetki  359 
2.2. Esastan Denetim  359 
2.3. Karar ve Sonuçları  359 
3. TAZMİNAT DAVASI  363 
3.1. Kabul Edilebilirlik  363 
3.1.1. Konu Bakımından Yetki  363 
3.1.2. Kişi Bakımından Yetki  365 
3.1.3. Zaman Bakımından Yetki  365 
3.2. Esastan Denetim  366 
3.3. Karar ve Sonuçları  369 
4. İHLAL DAVASI  373 
4.1. İhlal Davası ve/veya Prosedürü Yönünden Ön Tespit: “İhlal”in Anlamı  373 
4.2. İhlal Davası Prosedürü  375 
4.2.1. Komisyonun İhlal Davası Prosedürünü Başlatması: “İdari Aşama”  375 
4.2.2. Üye Devletin İhlal Davası Prosedürünü Başlatması  380 
4.3. İhlal Davası  381 
4.3.1. Kabul Edilebilirlik  382 
4.3.2. Esastan Denetim  382 
4.3.3. Karar ve Sonuçları  385 
5. ÖN KARAR PROSEDÜRÜ  390 
5.1. Başvuruya Konu Olabilecekler  390 
5.1.1. Yorum Yönünden  390 
5.1.2. Geçerlilik Yönünden  391 
5.2. Başvuru Yapabilecekler  392 
5.3. Başvuru Hakkı ve/veya Yükümlülüğü  394 
5.3.1. Birlik Hukukuna İlişkin Soru  395 
5.3.2. Başvuru Hakkı ve/veya Yükümlülüğü  396 
5.3.2.1. Yorum Yönünden  396 
5.3.2.2. Geçerlilik Yönünden  399 
5.4. Uygun Bulunmayan Başvurular  399 
5.5. Karar ve Sonuçları  402 
5.5.1. Yorum Yönünden  402 
5.5.2. Geçerlilik Yönünden  404 
Okuma Listesi  408 
ALTINCI BÖLÜM 
AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN TEMEL ÖZELLİKLERİ 
GİRİŞ  413 
1. ÖNCELİK İLKESİ  415 
1.1. Öncelik İlkesinin Temelleri  415 
1.2. Öncelik İlkesinin Kapsamı  417 
1.2.1. Öncelik İlkesi / Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları  417 
1.2.2. Öncelik İlkesi / Ulusal Hukukun Kaynakları  418 
1.2.3. Öncelik İlkesine Etki Verecek Organlar  420 
1.2.4. Öncelik İlkesinin Etkisi  421 
2. DOĞRUDAN ETKİ İLKESİ  427 
2.1. Doğrudan Etki İlkesinin Temelleri  427 
2.1.1. Dikey İlişkiler Yönünden (Devlete Karşı) Doğrudan Etki İlkesi  427 
2.1.2. Yatay İlişkiler Yönünden (Bireye Karşı) Doğrudan Etki İlkesi  430 
2.2. Doğrudan Etki İlkesinin Kapsamı  432 
2.2.1. Doğrudan Etki İlkesi / Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları  432 
2.2.1.1. Genel Olarak  433 
2.2.1.2. Üye Devletlerin Kurucu Nitelikli Tasarrufları (ve Avrupa Birliği Temel Haklar Şartı) Yönünden  434 
2.2.1.3. Avrupa Birliği Hukukunun Genel İlkeleri Yönünden  435 
2.2.1.4. Avrupa Birliği Kurumu Tasarrufları Yönünden  437 
2.2.1.4.1. Tüzük Yönünden  437 
2.2.1.4.2. Direktif Yönünden  439 
2.2.1.4.3. Karar Yönünden  444 
2.2.1.5. Avrupa Birliği’nin Uluslararası Anlaşmaları Yönünden  446 
2.2.1.6. Uluslararası Hukukun Genel İlkeleri ve Uluslararası Teamül Hukuku Yönünden  448 
2.2.2. Doğrudan Etki İlkesine Etki Verecek Organlar  449 
2.2.3. Doğrudan Etki İlkesinin Etkisi  449 
2.2.4. Doğrudan Etki İlkesinin Koşulları  449 
3. UYGUN YORUM İLKESİ  452 
3.1. Uygun Yorum İlkesinin Temelleri  452 
3.1.1. Dikey İlişkiler Yönünden (Devlete Karşı) Uygun Yorum İlkesi  452 
3.1.2. Yatay İlişkiler Yönünden (Bireye Karşı) Uygun Yorum İlkesi  454 
3.2. Uygun Yorum İlkesinin Kapsamı  457 
3.2.1. Uygun Yorum İlkesi / Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları  457 
3.2.2. Uygun Yorum İlkesi / Ulusal Hukukun Kaynakları  458 
3.2.3. Uygun Yorum İlkesine Etki Verecek Organlar  458 
3.2.4. Uygun Yorum İlkesinin Etkisi  459 
4. DEVLET SORUMLULUĞU İLKESİ  463 
4.1. Devlet Sorumluluğu İlkesinin Temelleri  463 
4.1.1. Dikey İlişkiler Yönünden (Devlete Karşı) Devlet Sorumluluğu İlkesi  463 
4.1.2. Yatay İlişkiler Yönünden (Bireye Karşı) Devlet Sorumluluğu İlkesi  467 
4.2. Devlet Sorumluluğu İlkesinin Kapsamı  469 
4.2.1. Devlet Sorumluluğu İlkesi / Avrupa Birliği Hukukunun Kaynakları  469 
4.2.2. Devlet Sorumluluğu İlkesine Etki Verecek Organlar  470 
4.2.3. Devlet Sorumluluğu İlkesinin Etkisi  471 
4.2.4. Devlet Sorumluluğu İlkesinin Koşulları  471 
4.2.4.1. İhlal Koşulu  471 
4.2.4.2. Zarar Koşulu  477 
4.2.4.3. İlliyet Bağı Koşulu  477 
5. ULUSAL HUKUKİ ÇARELER VE PROSEDÜRLER  479 
5.1. Avrupa Birliği Hukuku Bir Konu ile ilgili Hukuki Çareler ve/veya Prosedürler Öngörüyorsa  479 
5.2. Avrupa Birliği Hukuku Bir Konu ile ilgili Hukuki Çareler ve/veya Prosedürler Öngörmüyorsa  480 
5.2.1. Ulusal Prosedürel Özerklik  480 
5.2.2. Denklik Gerekliliği  481 
5.2.3. Etkililik Gerekliliği  484 
5.3. Etkili Başvuru Hakkı ve Adil Yargılanma Hakkı  487 
Okuma Listesi  489 
Kaynakça  491 
Kavram Dizini  501  |