İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Takdim 7
Önsöz 9
2. Baskıya Önsöz 11
3. Baskıya Önsöz 13
Tablolar Listesi 27
Kısaltmalar 29
Giriş 35
1. Bölüm
ULUSLARÜSTÜ (SUPRANATIONAL)
BİR ÖRGÜT OLARAK AVRUPA BİRLİĞİ
§1. BİRLEŞİK AVRUPA’NIN KURULUŞU, AMACI VE DAYANAKLARI 39
I. Bütünleşmenin Ortaya Çıkışı 39
A. Tarihi Gelişim 39
1. Avrupa Birleşik Devletleri İdeali 39
2. Kant ve Sürekli Barış 42
3. Nietzsche ve Modernlik 43
B. Ulus Devletler ve Anayasalar 44
C. Uluslararası İlişkiler 45
II. Bütünleşmenin Hukuki Dayanakları ve Modernizm 45
A. Modern Devlet ve Meşruiyet Sorunu Konusunda Düşünceler 45
1. Max Weber 46
2. Frankfurt Okulu 47
B. Moderniteye Farklı Bir Yaklaşım–Habermas 50
C. Post–Modernist Bütünleşme Modeli 52
III. Avrupa Siyasal Bütünleşmesi 53
A. Anayasacılık 54
B. Bütünleşme Modelleri (Nasıl Bir AB?) 55
C. Egemenliğin Kaynağı 57
D. Anayasal Meşruiyet 59
E. Ekonomi, Siyaset ve Hukuk İlişkileri 62
IV. Ekonomik Bütünleşme Modelleri 63
A. Küreselleşme 63
B. Farklı Bütünleşme Modelleri 66
1. Genel Olarak 66
2. Tercihli Ticaret Andlaşmaları 67
3. Serbest Ticaret Bölgeleri 68
4. Gümrük Birliği 69
5. Bütünleşmenin Dereceleri 70
C. Avrupa Birliğinin Kuruluşu ve Amaçları 71
D. Ortak Pazar 73
E. İç Pazar 73
F. Ekonomik ve Parasal Birlik 74
G. Euro Bölgesine Dahil Olmayan Ülkeler 77
§2. AB HUKUKUNUN DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİLERİ 77
I. Uluslararası Hukukun Temel Özellikleri 77
A. Uluslararası Hukukun Kaynakları 77
B. Uluslararası Hukukun Süjeleri 79
C. Uluslararası Hukukun Amacı ve Dayanağı 80
II. AB Hukukunun Özellikleri 82
A. Genel Olarak 82
B. Uluslararası Hukukla AB Hukukunun Farkları 84
III. Uluslararası Hukuk – Ulusal Hukuk İlişkileri 85
IV. AB Hukuku – Ulusal Hukuk İlişkileri 87
A. Genel Olarak 87
B. Devredilen Yetki (Conferral/Attribution) Prensibi 88
1. Genel Bakış 88
2. Yetki Türleri 90
a. Birliğin Münhasır Yetkisi (Exclusive Competence/Compétence Exclusive) 92
b. Birliğin Yarışan (Paylaşılan) Yetkisi (Shared Competence/Compétence Partagée) 94
c. Birliğin Destekleyici, Üye Devletlerin Faaliyetlerini Koordine Edici ve Tamamlayıcı Yetkisi (Competence to Support, CoordinateSupplement/Compétence d’Appui, de Coordination ou de Complément) 96
d. Üye Devletlere Bırakılan Yetki (Competence of Member States/Compétence des États Membres) 96
aa. Üye Devletlerin Münhasır Yetkisi (Exclusive Competence of Member States/Compétence Exclusive des États Membres) 96
bb. Hukukların Yaklaştırılması (Approximation of Laws/Rapprochement des Droits) 97
3. Yetkinin Kullanılması 99
a. İkincillik (Yetki İkamesi) ve Oranlılık Prensipleri (Subsidiarity and Proportionality/Subsidiarité et Proportionnalité) 100
aa. İkincillik Prensibi 100
bb. Oranlılık İlkesi 103
§3. AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN İLKELERİ 104
I. Genel Olarak 104
II. Özerklik İlkesi 105
III. Doğrudan Uygulanma İlkesi 106
IV. Doğrudan Etki İlkesi 107
A. Kurucu Andlaşmalar Bakımından 107
B. İkincil Normların Doğrudan Etkisi 109
1. Tüzükler (Regulations /Reglements) 109
2. Direktifler (Directives/Directives) 110
3. Kararlar (Decisions/Décisions) 112
4. Birliğin Yaptığı Anlaşmalar (Agreements/Accords) 113
V. Topluluk Hukukunun Önceliği (Primacy, Primauté) 115
2. Bölüm
AB HUKUKUNUN KAYNAKLARI, KURUMLARI VE
HUKUK KURALI YARATMA YETKİSİ
§1. AB HUKUKUNUN KAYNAKLARI 119
I. Genel Olarak 119
II. Birincil Kaynaklar – Anayasal Andlaşmalar (Primary Law/Le Droit Primaire) 119
III. İkincil Normlar (Türev Normlar) (Secondary Law) (Le Droit Derivé) 124
A. Tüzükler (Regulations) (Reglements) 124
B. Direktifler (Yönergeler) (Directives) 125
C. Kararlar (Decisions/Décisions) 126
D. Tavsiye ve Görüşler (Recommandations and Opinions) (Recommantations et Avis) 127
E. Uluslararası Anlaşmalar (International Agreements) (Accords Internationaux) 127
F. Sözleşmeler (Conventions/Conventions) 129
G. Esnek Hukuk (Soft Law) (Droit Indicatif) 130
1. İlke Kararı (Resolution/Résolution) ve Sonuç Belgesi (Conclusion/Conclusion) 130
2. Kurumlararası Anlaşmalar 131
3. Komisyonun İletişimleri 131
H. Genel Hukuk İlkeleri (General Principles of Law/Principes Généraux du Droit) 132
I. İnsan Hakları (Human Rights/Droit de I’Homme) 133
1. Genel Olarak 133
2. Temel Haklar Şartı (Charter of Fundamental Rights of the EU/Charte des Droits Fondamentaux de I’UE) 134
§2. AB KURUMLARI 137
I. Kurumsal İlkeler 137
A. Kurumsal Denge İlkesi (Principle of Institutional Balance/Principe de l’Equilibré Institutionnel) 138
B. Özerklik İlkesi ((Principle of Autonomy/Principe d’autonomie) 139
C. Dürüst İşbirliği İlkesi (Principle of Loyal Cooperation/Principe de Coopération Loyale) 140
D. Şeffaflık (Transparency/Transparence) ve Bilgilere Ulaşabilme İlkesi 141
II. Asli Kurumlar 141
A. Avrupa Konseyi (The European Council/Le Conseil Européen) 141
1. Oluşumu 141
2. Görev ve Yetkileri 144
B. Dış İşleri ve Güvenlik Politikasından Sorumlu Yüksek Temsilci (The High Representative of the Union for Foreign Affairs and Security Policy/Haut Représentant de I’Union Pour Les Affaires Étrangeres et la Politique de Sécurité) 145
1. Atanma Usulü 145
2. Görev ve Yetkileri 146
C. Komisyon (The Commission/La Commission) 147
1. Oluşumu 147
2. İşlevleri 149
D. Konsey (Bakanlar Konseyi) (The Council/Le Conseil) 150
1. Oluşumu 150
2. İşlevleri 152
E. Avrupa Parlamentosu (The European Parliament/Le Parlement Européen) 154
1. Oluşumu ve Yapısı 154
2. Yetki ve Görevleri 164
F. Sayıştay (The Court of Auditors/La Cour des Compter) 168
1. Oluşumu 168
2. Görev ve Yetkileri 169
G. Avrupa Merkez Bankası (The European Central Bank/La Banque Centrale Européenne) 170
III. Yardımcı (Tâli) Kurumlar (The Union’s Advisory Bodies/Les Organes Consultatifs de I‘Union) 172
A. Ekonomik ve Sosyal Komite (The Economic and Social Committee/Le Comité Économique et Social) 172
B. Bölgeler Komitesi (The Committee of the Regions/Le Comité des Régions) 174
C. Avrupa Yatırım Bankası (The European Investment Bank/La Banque Européenne d’Investissement) 175
D. Coreper (Committee of Permanent Representatives/Le Comité des Représentants Permanents) (Daimi Temsilciler Komitesi) 176
E. Avrupa Ombudsmanı 177
F. Ajanslar 177
§3. AB KURUMLARININ HUKUK KURALI YARATMA YETKİSİ 178
I. Yasama Faaliyetlerinin Hukuki Dayanağı 178
A. Sınırlı Yetki Prensibi 178
B. AB Mevzuatı Gerekçeli Olmalıdır 179
II. AB’nin Hukuk Kuralı Yaratma Usulleri (Treaty–derived Procedures) 180
A. Özel Usuller 180
1. Konseyin Yasama Yetkisi 180
2. Danışma Usulü (Consultation Process/Procédure de Consultation) 181
3. Uygun Bulma Usulü (Consent) (Assent/Accord) 182
4. Komisyonun Tek Başına Kural Yaratması ve Uygulama Tasarrufları 183
B. Olağan Usul (Ortak Karar Usulü) (Co–Decision Procedure/Procédure de Codécision) 184
C. Güçlendirilmiş İşbirliğinde Hukuki Rejim (ABA 20, ABİA 326–334) 188
E. Andlaşmaların Değiştirilmesi Usulü 196
1. Olağan Değiştirilme Usulü 196
2. Basitleştirilmiş Değiştirme Usulü 197
3. Clause–Passerelle 197
F. Üye Devletlerin Rolünün Kuvvetlendirilmesi 197
G. İşbirliğine Açık Model (Open Method of Coordination (OMC))“Méthode Ouverte de Coordination” (İAM) 198
H. Birliğin Dış Faaliyetleri (Uluslararası Anlaşmalar) 199
III. Bütünleşmiş Mevzuat ve Farklı Uygulamalar 201
A. Değişken Geometrili Katılım 201
B. Güçlendirilmiş İşbirliğinin Farklı İşlevleri 202
3. Bölüm
AB YARGILAMA HUKUKU
§1. ULUSLARARASI YARGI VE AB YARGI DÜZENİ 205
I. Uluslararası Yargı Hakkı ve Mahkemelerin Milletlerarası Yetkisi 205
II. Uluslararası Yargı Düzeni 206
III. AB Yargı Düzeni 208
A. Birlik Yargılama Düzeninin Uluslararası Yargıdan Farkları 209
1. Zorunlu Yargı Yetkisi 209
2. Topluluk Hukukunun Uygulanması ve Boşluk Doldurma Yetkisi 210
3. Yargı Yetkisinin Genişliği 210
4. Yaptırım Gücü 210
B. AB Yargı Düzeninin Özellikleri 210
1. Yetkinin Sınırlılığı İlkesi 211
2. Yetkinin Zorunluluğu İlkesi 211
a. Zorunlu Yetki Prensibi 211
b. İhtiyari Yargı Yetkisi 212
aa. Üye Devletler Arasında İhtilaflar 212
bb. AB’nin Yaptığı Bir Akit Dolayısıyla Çıkan İhtilaflar 212
3. Münhasır Yetki İlkesi 212
C. ABAD’ın Politik Gücü 212
§2. AVRUPA ADALET DİVANININ OLUŞUMU VE GELİŞİMİ 213
I. Tarihçe 213
II. ABAD’ın Oluşumu ve Alt Mahkemeler 214
A. Mahkemelerin Yapısı 214
B. Alt Mahkemeler 216
C. Lizbon Andlaşmasındaki Düzenleme 218
1. Oluşumu 218
2. Yargılama Usulü 220
3. ABAD’da Dava Takibi 222
4. İhtiyati Tedbirler 222
a. İhtiyati Tedbir Kavramı ve Amacı 222
b. İhtiyati Tedbir Çeşitleri 224
c. Avrupa Birliği Adalet Divanı ve Avrupa Genel Mahkemesinde İhtiyati Tedbirler 226
aa. İhtiyati Tedbirin Amacı ve Mahiyeti 226
bb. İhtiyati Tedbirin Yardımcı Niteliği (Davanın Esası ile İhtiyati Tedbir Arasındaki Bağ) 227
cc. İhtiyati Tedbirin Geçici Niteliği 228
dd. İhtiyati Tedbirin Şartları 229
aaa. Kat’i Olmayan (prima facie) Durum 229
bbb. Aciliyet ve Ciddi ve Onarılamaz Zarar 230
ccc. Menfaatler Dengesi 231
ee. İhtiyati Tedbir Çeşitleri 232
aaa. Yürütmenin Durdurulması (Suspension/Suspension) 233
bbb. Diğer Geçici Önlemler (Other Interim Measures/Autres Mesures Provisoires) 234
ff. İhtiyati Tedbir Kararı Verilmesi Usulü 235
aaa. Taraflar 235
bbb. Yetkili Organ 236
ccc. Yargılama Usulü 236
ddd. Teminat 237
§3. AVRUPA BİRLİĞİ ADALET DİVANI (ABAD)’IN YARGI YETKİSİ 237
I. Zorunlu Yargılama Yetkisi 237
A. Zorunlu Yargı Yetkisine Giren Davalar 238
1. İhlal Davaları (Recours en Manquement) (Infringement Proceedings) 240
a. Davacılar ve Davalılar 240
b. Karar 241
c. Örnek Olaylar 243
2. İptal Davaları (The Action for Annulment/Le Recours en Annulation) 244
a. Davacılar ve Davalılar 245
b. Hukuka Aykırılık Def’i (L’Exception d’Illegalité) 247
c. İptal Edilebilecek Tasarruflar 249
d. İptal Nedenleri 250
aa. Yetkisizlik 250
bb. Asli Usuli Kuralların İhlali 251
cc. Andlaşmanın veya Herhangi Bir Hukuk Kuralının İhlali 253
dd. Yetkinin Kötüye Kullanılması (Misuse of Powers/Le Détournement de Pouvoir) 254
e. İptal Davalarının Etkisi 254
3. Hareketsizlik Davası (The Action for Failure to Act/Recours en Carence) 255
a. Davacılar ve Davalılar 255
b. Ön Usul 256
4. Ön Karar Usulü 256
5. Haksız Fiilden Doğan Tazminat Davaları 259
a. Davacılar ve Davalılar 260
b. Davanın Konusu 261
c. Davanın Sonucu 263
6. Konsey Tüzüklerindeki Cezalara Karşı Açılan Davalar 263
7. Personel Davaları (Staff Cases) 264
8. Avrupa Yatırım Bankası ile İlgili Uyuşmazlıklar 265
II. İhtiyari Yargı Yetkisi 267
A. Üye Devletler Arasındaki İhtilaflar 267
B. Kamu Hukuku veya Özel Hukuk Sözleşmelerindeki Tahkim Şartı Nedeniyle Baktığı Davalar 268
III. Divanın Görüş Bildirme Yetkisi 268
V. Divanın, Birliğin, Birliğe Üye Olmayan Devletlerle Yaptığı Anlaşmaları Denetimi 270
§4. ABAD VE İNSAN HAKLARI 271
I. AB Temel Haklar Şartı 271
II. ABAD’ın Birlik Hukukunun Gelişiminde Rolü 271
III. ABAD ve AİHM 272
IV. AB’nin AİHS’ne Taraf Olması 274
V. AB’de İnsan Haklarının Korunması 276
A. ABAD’IN Kurucu Andlaşmaların Denetiminde Yetkisizliği 276
B. Yetki Eksikliği 276
C. 1. Sütunda ABAD’ın Yetkisinin Sınırları 278
D. ABAD’ın 3. Sütundaki Sınırlı Yetkisi 279
E. 2. Sütundaki Sınırlı Yetkisi 281
§5. ABAD KARARLARINA UYMA ZORUNLULUĞU 282
I. Tarihçe 282
II. Lizbon Andlaşmasındaki Düzenleme 283
4. Bölüm
ANAYASASIZ ANAYASALLIK, ADLİ VE
CEZAİ İŞLERDE İŞBİRLİĞİ VE YÖNETİM HAKKI
§1. AVRUPA ANAYASACILIĞI VE ULUSAL ANAYASA MAHKEMELERİ 285
I. Genel Olarak 285
II. Hukuk Kurallarına Dayalı Anayasa 286
III. Anayasa Şikayeti Yolu 287
IV. AB’ye Üye Devletlerin Anayasa Mahkemelerinin Görüşleri 287
A. Federal Alman Anayasa Mahkemesinin Görüşü 287
1. Bütünleşme Konusunda Anayasal Sorumluluk 288
2. Alman Anayasası’nın Üstünlüğü ve Federal Anayasa Mahkemesinin Yetkileri 289
3. Egemen Devlet Olmak ve AB’nin Demokratik Açığı 290
B. Polonya Anayasa Mahkemesinin AB’ye Katılım Konusundaki Görüşleri 291
C. Estonya Anayasasının Yorumu ile İlgili Görüş 292
D. Çek Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesinin Görüşü 292
E. Slovenya Anayasa Mahkemesinin Görüşü 294
F. Macaristan Anayasa Mahkemesi Görüşü 295
V. Venedik Komisyonu 296
§2. AB VATANDAŞLARININ HAKLARI 297
I. Avrupa Vatandaşlığı 297
II. Avrupa Vatandaşlarının Hakları 300
A. Serbest Dolaşım Hakkı 300
1. Genel Olarak 300
2. Aile Birleşmesi Hakkı 303
3. İdari Usuller 305
4. Sınırdışı Etme Sebepleri 306
B. AB Vatandaşlarının Siyasi Hakları 306
1. Seçme ve Seçilme Hakkı 306
2. Şikayet Hakkı (Right to Petition/Droit de Pétition) 307
3. İyi Yönetim ve Belgelere Ulaşma Hakkı 308
4. Diplomatik Koruma Hakkı (Right to Diplomatic Protection/Droit de Protection Diplomatique) 309
§3. ÖZGÜRLÜK, GÜVENLİK VE ADALET ALANI 310
I. Lizbon’dan Önceki Dönem 310
A. Maastrich Andlaşması Öncesi 310
B. 1993–1999 Dönemi 311
C. Amsterdam Andlaşmasından Sonra 312
II. Lizbon Andlaşmasındaki Düzenleme 314
A. Ülkeye Giriş, İkamet Hakkı 314
1. Sınır Kontrolü 315
2. Ülke Vatandaşları İçin Özgürlük, Güvenlik ve Adalet Alanı 317
a. Göçün Kontrolü 318
b. İnsan Hakları Boyutu 320
c. Avrupa Dayanışması 323
d. Dönüş Direktifi 324
e. Uzun Süreli İkamet Direktifi 325
f. AB 2016/801 Sayılı ve 11 Mayıs 2016 tarihli (recast) Direktifi 328
g. AB 2021/1883 Sayılı ve 20 Ekim 2021 tarihli Mavi Kart Direktifi 328
B. Aile Birleşmesi Hakkı 329
C. Sınır Konrollerine İlişkin İkincil Mevzuat 329
1. Schengen Sınırlar Kodu 329
2. Vize Kodu 331
3. Vize Bilgi Sistemi (VIS) 333
D. Sınır Kontrol Sistemleri Ve Sınır Muhafızları 334
1. Shengen Bilgi Sistemi (SIS II) 334
2. Europol 335
3. Eurojust 336
4. Frontex 337
5. AB Savcılığı (European Public Prosecutor’s Office (EPPO)) 338
III AİHM ve ABAD’ın Aile Birleşmeleri ile İlgili Kararları 338
A. AİHS’nin 8. Maddesiyle İlgili AİHM Kararları 338
B. ABAD’ın Aile Birleşmesine Bakışı 340
IV. Avrupa Birliği’nin Göç ve Sığınma Politikası 342
A. Avrupa Birliğinin İşleyişine Dair Andlaşmada (Birincil Normlar) Yer Alan Hükümler 342
1. AB Temel Haklar Şartı 343
2. Geri Kabul (Readmission/Réadmission) Andlaşmaları 344
a. Genel Olarak 344
b. AB–Türkiye Geri Kabul Anlaşması 345
3. Stockholm Programı 346
B. İkincil Mevzuat 347
1. Sorumlu Devletin Belirlenmesine İlişkin Konsey Tüzüğü 347
2. Vasıf Yönergesi 351
3. Kabul Koşulları Yönergesi 355
4. Geçici Koruma Yönergesi 356
5. Usul Yönergesi 358
6. Yasadışı Göç Yönergesi 360
C. Mahkeme Kararları 363
1. AİHM’nin M.S.S v. Belçika Kararı 363
2. ABAD’ın x v. İngiltere, y v. İrlanda Kararı 365
§3. AB İDARE HUKUKU 366
I. AB’de Yönetim (Governance/Gouvernance) 366
A. Genel Olarak 366
B. AB’de Yeni Yönetim (New Governance/Nouvelle Gouvernance) 368
1. AB’de Hesap Verilebilirlik (Accountability/Comptabilité) 369
2. Saydamlık (Transparency/Transparence) 370
3. ABAD ve AB Yönetiminin Hukukileştirilmesi 371
4. Dinamik Yapı 372
II. AB Hukukunun Uygulanması 374
A. ABAD ve Üye Devletler Tarafından Uygulanması 374
1. AB Hukukunun ABAD Tarafından Uygulanması 374
a. İhlal Davası 374
b. Yaptırımı 375
2. Üye Devlet Mahkemeleri Tarafından Uygulanması 376
a. Doğrudan ve Dolaylı Etki 376
b. Öncelik (Primacy, Primauté) 377
c. Devletin Sorumluluğu 379
d. Avrupa Ombudsmanı 380
§4. CEZAİ İŞLERDE HUKUKİ İŞBİRLİĞİ 381
I. Genel Olarak 381
II. Cezai İşlerde İşbirliği ve Güvenlik Boyutu 382
A. Üye Devletlerin İç Güvenliği 382
B. Kollektif Güvenlik 382
C. Milli ve Kollektif Güvenliğin Arasında Bir Çözüm 383
D. Cezai İşlerde Hukuki İşbirliği 384
1. Karşılıklı Tanıma 384
2. Avrupa Tutuklama Emri 384
3. Ne bis in idem Prensibi 386
III. Ceza Hukukunun Uyumlaştırılması 386
A. Avrupa Suçları 388
B. Polis İşbirliği 390
5. Bölüm
ORTAK DIŞ VE GÜVENLİK POLİTİKASI (ODGP) VE
ORTAK GÜVENLİK VE SAVUNMA POLİTİKASI (OGSP)
§1. ORTAK DIŞ VE GÜVENLİK POLİTİKASI 393
I. AB’nin Anlaşma Yapma Yetkisi ve Dış İlişkileri 393
A. Genel Olarak 393
B. AB’nin Yaptığı Anlaşmaların Çeşitleri 395
C. Lizbon Anlaşmasından Önceki Dönemde Avrupa Dış Politikası 398
1. Roma Andlaşmasındaki Düzenlemeler 398
2. Anayasal Andlaşmadaki Düzenleme 401
II. Lizbon Andlaşması ile AB’nin Ortak Dış Politikasının Düzenlenmesi 403
A. Genel Olarak 403
B. ODGP İçin Öngörülen Mevzuat 406
1. Ortak İşlem (Joint Action) (JAS) (Action Commune) 406
2. Ortak Strateji (Common Strategies) (Stratégie Commune) 407
3. Ortak Tutum (Common Position) (CPs) (Position Commune) 407
4. Sui Generis Kararlar 407
C. ODGP’de Yetkinin Sınırları 408
1. ABAD’ın Yaklaşımı 408
2. Teorik Esaslar 410
3. AB’nin Anlaşma Yapma Yetkisi’nin Sınırları 410
4. Uygulama 413
5. Sütunlar Arasındaki İlişkiler ve ABA 40. Madde 414
D. Yetki Çeşitleri 416
1. Açık Dış Yetki 416
2. Zımni Dış Yetki 417
3. Aşkın Yetki (Overlap effect) 419
E. Güçlendirilmiş İşbirliği 420
F. Uygulamadaki Güçlükler 421
§2. ORTAK DIŞ GÜVENLİK VE SAVUNMA POLİTİKASI 423
I. Genel Olarak 423
II. AB Dış İlişkiler Servisi (European External Action Service) (EEAS) 425
III. Milli Politikalarla İlişkiler 428
A. Milli Dış Politikalar ile İşbirliği ve ODGP’nin Otonom Oluşu 428
B. Ortak Dış ve Güvenlik Politikasının Misyonu 430
C. AB’nin Dış İlişkileri 431
III. Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası 433
A. Genel Olarak 433
B. 2003–2007 Yıllarında AGSP Operasyonları 436
C. BAB’ın Kuruluşu ve NATO 438
D. Lizbon Andlaşmasındaki Düzenleme 439
E. Son Gelişmeler 442
F. Brexit (Bileşik Krallığın AB’den Ayrılması) 445
1. Politik Etkileri 446
2. Hukuki Etkileri 446
3. Nitelikli Oy 447
G. Değerlendirme 447
Sonuç 455
EK 1: Kurucu Andlaşmaların Maddelerinin Lizbon Andlaşması ile Karşılaştırmalı İngilizce Tablosu 459
EK 2: Kurucu Andlaşmaların Maddelerinin Lizbon Andlaşması ile Karşılaştırmalı Türkçe Tablosu 487
EK 3: Avrupa Birliği Andlaşması ve Avrupa Birliği’nin İşleyişi Hakkında Andlaşma 512
Kaynakça 513
Kavram Dizini 531
Yazarın Özgeçmişi 536 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
