İÇİNDEKİLER
İçindekiler
4. Baskı İçin Önsöz 5
Önsöz 7
1. Giriş 13
2. Amaç ve Yöntem 13
I. Bölüm
GENEL NİTELİKLİ HUKUK KURALLARI
1. İslâm Hukukunda Genel Hukuk Kuralları 15
1.1. Kavaid 18
1.2. Zabıt 18
1.3. el–Eşbah ve’n–Nezair 18
1.4. Furuk 19
1.5. Fıkıh Nazariyesi 19
2. Genel Hukuk Kurallarının İslâm Hukukundaki Yeri 19
2.1. Genel Hukuk Kurallarının Kaynakları 21
2.2. Müstakil Kaynak Olup Olmama Açısından Genel Hukuk Kuralları 21
II. Bölüm
MECELLE VE GÜNÜMÜZ HUKUKU
1. Mecelle ve Küllî Kaideleri 23
2. Mecelle’nin Hazırlanmasının Tarihî Arka Planı 24
3. Mecelle’ye Yöneltilen Eleştiriler 30
4. Mecelle’nin İçeriği ve Uygulandığı Ülkeler 31
5. Mecelle’nin Tadilleri ve Yürürlükten Kaldırılışı 33
III. Bölüm
MECELLE’NİN KÜLLİ KAİDELERİ VE GÜNÜMÜZ HUKUKU
1. İlm–i fıkıh mesâ’il–i şer’iyye–i ameliyeyi bilmektir. 35
2. Bir işten maksat ne ise hüküm ona göredir. 37
3. Ukudda itibar makasıd ve maaniyedir; elfaz ve mebanîye değildir. 46
4. Şekk ile yakîn zail olmaz. 55
5. Bir şeyin bulunduğu hâl üzere kalması asıldır. 61
6. Kadîm, kıdemi üzere terk olunur. 65
7. Zarar kadîm olmaz. 67
8. Beraet–i zimmet asıldır. 67
9. Sıfat–ı ârızada asl olan ademdir. 69
10. Bir zamanda sabit olan şeyin hilâfına delil olmadıkça bekasıyla hükmolunur. 72
11. Bir emr–i hâdisin akreb–i evkatına izâfeti asıldır. 73
12. Kelâmda aslolan mânây–ı hakîkîdir. 76
13. Tasrîh mukabelesinde delâlete itibar yoktur. 77
14. Mevrid–i nassda içtihada mesağ yoktur. 78
15. Alâ hilafi’l–kıyas sabit olan şey saire makîs’un–aleyh olamaz. 80
16. İctihad ile ictihad nakz olunmaz. 82
17. Meşakkat teysîri celbeder. 83
18. Bir iş zîk oldukda müttesi olur. 85
19. Zarar ve mukabele bi’z–zarar yoktur. 87
20. Zarar izâle olunur. 89
21. Zaruretler memnu’ olan şeyleri mubah kılar. 90
22. Zaruretler kendi miktarlarınca takdîr olunur. 95
23. Bir özür için caiz olan şey ol özrün zevaliyle batıl olur. 96
24. Mâni’ zail oldukda memnu avdet eder. 99
25. Bir zarar kendi misli ile izale olunamaz. 101
26. Zarar–ı âmmı def için zarar–ı has ihtiyar olunur. 103
27. Zarar–ı eşed zarar–ı ehaf ile izale olunur. 104
28. İki fesad teâruz ettikde ehaffı irtikâb ile a’zamının çaresine bakılır. 106
29. Ehven–i şerreyn ihtiyar olunur. 107
30. Def’–i mefâsid celb–i menafi’den evlâdır. 108
31. Zarar bi kaderi’l–imkân def’ olunur. 109
32. Hâcet umumî olsun husûsî olsun zaruret menzilesine tenzîl olunur. 109
33. Iztırar gayrın hakkını iptal etmez. 111
34. Alması memnû olan şeyin vermesi dahi memnûdur. 112
35. İşlenmesi memnû olan şeyin istenmesi dahi memnû olur. 115
36. Âdet muhakkemdir. 116
37. Nâsın istimali bir hüccettir ki anınla amel vacip olur. 119
38. Âdeten mümteni’ olan şey hakîkaten mümteni’ gibidir. 120
39. Ezmânın teğayyürü ile ahkâmın teğayyürü inkâr olunamaz. 121
40. Âdetin delaletiyle manay–ı hakîki terk olunur. 123
41. Âdet ancak muttarid yahut galib oldukta muteber olur. 123
42. İtibar galib–i şâyi’a olup nadire değildir. 124
43. Örfen ma’ruf olan şey şart kılınmış gibidir. 125
44. Beyne’t–tüccar ma’ruf olan şey beynlerinde meşrût gibidir. 127
45. Örf ile ta’yin nass ile ta’yin gibidir. 128
46. Mâni’ ve muktezî teâruz ettikte mâni’ takdim olunur. 128
47. Vücudda bir şeye tabi olan hükümde dahi ona tabi olur. 130
48. Tabi olan şeye ayrıca hüküm verilmez. 131
49. Bir şeye malik olan kimse ol şeyin zarûriyyatından olan şeye dahi malik olur. 135
50. Asıl sakıt oldukta fer’i dahi sakıt olur. 136
51. Sakıt olan şey avdet etmez. 137
52. Bir şey bâtıl oldukta anın zımnındaki şey dahi batıl olur. 138
53. Aslın ifası kabil olmadığı hâlde bedeli ifa olunur. 139
54. Bizzat tecvîz olunmayan şey bi’t–tebea tecviz olunabilir. 142
55. İbtidaen tecvîz olunamayan şey bekâen tecvîz olunabilir. 142
56. Beka ibtidâdan esheldir. 143
57. Teberru’ ancak kabz ile tamam olur. 145
58. Raiyye yani teb’ a üzerine tasarruf maslahata menûttur. 147
59. Velâyet–i hâssa velâyet–i ammeden akvâdır. 150
60. Kelâmın i’mâli ihmalinden evlâdır. 152
61. Manay–ı hakîkî, müteazzir oldukta mecaza gidilir. 153
62. Bir kelâmın i’mali mümkün olmazsa ihmâl olunur. 154
63. Mütecezzî olmayan bir şeyin bazısını zikretmek, küllünü zikir gibidir. 155
64. Mutlak ıtlakı üzere cari olur. Eğer nassen yahut delaleten takyid delili bulunmazsa. 156
65. Hazırdaki vasıf lağv, gaibdeki vasıf muteberdir. 158
66. Sual cevapta iade olunmuş addolunur. 159
67. Sâkite bir söz isnad olunmaz. Lakin marız–ı hacette sükût beyandır. 160
68. Bir şeyin umur–ı batınada delili o şeyin makamına kaim olur. 163
69. Mükâtebe muhâtaba gibidir. 164
70. Dilsizin işaret–i ma’hudesi lisan ile beyan gibidir. 166
71. Tercümanın kavli her hususta kabul olunur. 167
72. Hatası zahir olan zanna itibar yoktur. 168
73. Senede müstenid olan ihtimal ile hüccet yoktur. 169
74. Tevehhüme itibar yoktur. 170
75. Burhan ile sabit olan şey, ayanen sabit gibidir. 170
76. Beyyine müddeî için ve yemin münkir üzerinedir. 171
77. Beyyine hilâf–ı zahiri isbat için ve yemîn aslı ibkâ içindir. 174
78. Beyyine hüccet–i müteaddiye ve ikrar hüccet–i kâsıradır. 176
79. Kişi ikrarı ile muâheze olunur. 176
80. Tenakuz ile hüccet kalmaz. Lakin mütenâkızın aleyhine olan hükme halel gelmez. 178
81. Asıl sabit olmadığı halde fer’in sabit olduğu vardır. 179
82. Şartın sübûtu indinde ona muallâk olan şeyin sübûtu lazım olur. 180
83. Bi–kaderi’l–imkân şarta müraat olunmak lazım gelir. 181
84. Vaatler suver–i tâ’lîki iktisâ ile lazım olur. 182
85. Bir şeyin nef’i zamanı mukabelesindedir. 183
86. Ücret ile zaman müctemi’ olmaz. 184
87. Mazarrat menfaat mukabelesindedir. 186
88. Külfet nimete ve nimet külfete göredir. 187
89. Bir fiilin hükmü failine muzaf kılınır ve mücbir olmadıkça âmirine muzaf kılınmaz. 187
90. Mübâşir yani bizzat fail ile mütesebbib müctemi’ oldukta hüküm faile muzaf kılınır. 189
91. Cevâz–ı şer’î zamana münafî olur. 192
92. Mübaşir müteammid olmasa da zâmin olur. 194
93. Mütesebbib müteammid olmadıkça zâmin olmaz. 195
94. Hayvanatın kendiliğinden olarak cinayet ve mazarratı hederdir. 196
95. Gayrın mülkünde tasarrufla emretmek bâtıldır. 197
96. Bir kimsenin mülkünde onun izni olmaksızın âhar bir kimsenin tasarruf etmesi caiz değildir. 198
97. Bilâ–sebeb–i meşru’ birinin malını bir kimsenin ahz eylemesi caiz olmaz. 199
98. Bir şeyde sebeb–i temellükün tebeddülü o şeyin tebeddülü makamına kâimdir. 200
99. Kim ki bir şeyi vaktinden evvel isti’cal eyler ise mahrumiyetle muâteb olur. 201
100. Her kim ki kendi tarafından tamam olan şeyi nakz etmeye sa’y ederse sa’yi merduttur. 203
EK 1: MECELLE’NİN KÜLLİ KAİDELERİ 205
Kaynakça 209
Kavram Dizini 215 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
