İÇİNDEKİLER
 İçindekiler 
4. Baskı Önsöz   
3. Baskı Önsöz  11 
2. Baskı Önsöz  13 
Kısaltmalar  25 
HUKUKA GİRİŞ 
I. SOSYAL YAŞAM  27 
II. SOSYAL DÜZEN  28 
III. SOSYAL DÜZEN KURALLARI  28 
1. Din Kuralları  30 
2. Ahlak Kuralları  30 
3. Örf ve Adet Kuralları  32 
4. Hukuk Kuralları  33 
IV. HUKUKUN TANIMI  34 
V. HUKUK KURALLARI  34 
VI. HUKUKTA YAPTIRIM  36 
1. Yaptırım Kavramı  36 
2. Yaptırımın Fonksiyonu  38 
VII. HUKUK BİLİMİ  40 
1. Pozitif Hukuk  40 
2. Pozitif (Müspet–Dogmatik) Hukuk–Doğal (İdeal–Tabii) Hukuk Ayırımı  41 
3. Tarihi Hukuk  41 
4. Karşılaştırmalı (Mukayeseli) Hukuk  42 
5. Hukuk Siyaseti  42 
VIII. HUKUKA YARDIMCI BİLİMLER  43 
1. Hukuk Felsefesi  43 
2. Hukuk Sosyolojisi  43 
3. Kriminoloji  44 
4. Adli Tıp ve Adli Psikiyatri  45 
IX. POZİTİF HUKUKUN ASLİ (BİRİNCİL) KAYNAKLARI  46 
1. Anayasa  46 
2. Temel Hak ve Özgürlüklere İlişkin Uluslararası Sözleşmeler  49 
3. Kanunlar, Uluslararası Sözleşmeler, Olağanüstü Hal Dönemi Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri  49 
A. Kanunlar  49 
B. Temel Hak ve Özgürlüklere ilişkin Olmayan Uluslararası Sözleşmeler  52 
C. Olağanüstü Hal Dönemi Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri  53 
D. Eski Dönemden Kalan Kanun Hükmünde Kararnameler  54 
E. Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri  55 
F. Yönetmelikler  57 
G. Adsız Düzenleyici İşlemler  58 
X. POZİTİF HUKUKUN TALİ (İKİNCİL) KAYNAKLARI  59 
1. Örf ve Adet Hukuku  59 
2. Örf ve Adet Türleri  61 
3. Örf ve Adet Hukukunun Fonksiyonları  61 
XI. POZİTİF HUKUKUN YARDIMCI (DOLAYLI) KAYNAKLARI  62 
1. Mahkeme Kararları (İçtihat)  63 
2. Doktrin (Bilimsel Görüşler)  64 
XII. POZİTİF HUKUK KURALLARININ UYGULANMASI (YÜRÜRLÜĞÜ)  65 
1. Hukuk Kurallarının Nitelik Bakımından Uygulanması  65 
A. Emredici Hukuk Kuralları  65 
B. Tamamlayıcı (Yedek) Hukuk Kuralları  67 
C. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları  68 
D. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları  68 
E. Yetki Verici Hukuk Kuralları  69 
2. Hukuk Kurallarının Yer Bakımından Uygulanması  69 
A. Mülkilik İlkesi  69 
B. Şahsilik İlkesi  71 
C. Koruma İlkesi  73 
D. Evrensellik İlkesi  74 
E. İkame (Başka Devlet Adına) Yargı İlkesi  75 
3. Hukuk Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanması  75 
A. Hukuk Kurallarının Yürürlüğe Girmesi  76 
B. Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması  78 
C. Hukuk Kurallarının Zaman Bakımından Uygulanmasında Hakim Olan İlkeler  81 
4. Hukuk Kurallarının Kişi Bakımından Uygulanması  83 
5. Hukuk Kurallarının Anlam Bakımından Uygulanması (Yorum)  88 
A. Yorum Türleri  88 
B. Yorum Metotları  90 
C. Yorumda Kullanılan Araçlar  92 
D. Hukuki Boşluk ve Hakimin Takdir Yetkisi  93 
XIII. POZİTİF HUKUKUN TEMEL İLKE VE ESASLARI  94 
1. Hukuk Devleti İlkesi  96 
A. Tanım  96 
B. Hukuk Devleti İlkesine Müdahaleler  97 
C. Hukuk Devleti İlkesi ve Anayasa  98 
D. Hukuk Devleti İlkesi ve Hukuki Güvenlik İlkesi  99 
2. Kuvvetler Ayrılığı İlkesi  100 
A. Egemenlik Hakkı ve Kullanımı  100 
B. Kuvvetler Ayrılığı–Kuvvetler Birliği Ayırımı  101 
3. Yargı Birliği Prensibi  104 
A. Tanım  104 
B. Yargı Birliği ile Yargı Bağımsızlığı Arasındaki İlişki  105 
4. Tabii (Doğal–Olağan) Hakim İlkesi  106 
5. Eşitlik İlkesi  107 
6. Sözleşme Özgürlüğü ve Güvenliği İlkesi  109 
7. Hak Arama Hürriyeti  111 
8. Dürüst Davranma ve İyiniyet İlkeleri  111 
A. Dürüst Davranma İlkesi  111 
B. İyiniyet İlkesi  113 
9. Kazanılmış (Müktesep) Hak  115 
A. Tanım  115 
B. Kazanılmış Hakkın Korunması  115 
C. Geçmişe Yürümezlik  116 
D. Anayasal Güvence Zorunluluğu  117 
10. Ne Bis In Idem  118 
11. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi  120 
A. Tanım  120 
B. Kıyas Yasağı  122 
12. Mülkiyet Hakkı  122 
A. Tanım  122 
B. Mülkiyet Hakkının Sınırları  123 
C. Elkoyma ve Müsadere  124 
13. Sorumluluk İlkesi  124 
A. Ceza Sorumluluğunun Şahsiliği İlkesi  125 
B. Kusur Sorumluluğu İlkesi  125 
C. Kusursuz Sorumluluk  126 
14. Masumiyet (Suçsuzluk) Karinesi  128 
A. Tanım  128 
B. Soruşturma ve Kovuşturma Aşamasında Masumiyet Karinesi  129 
C. Masumiyet Karinesinin Sonuçları  130 
15. Dürüst (Adil) Yargılanma Hakkı  131 
A. Tanım  131 
B. Hakimin Tarafsızlığı  134 
C. Dürüst Yargılanma Hakkının Kapsamı  135 
16. Laiklik İlkesi  136 
17. İspat Külfeti  137 
18. Borçların Nispiliği İlkesi  137 
19. Kanunu Bilmemek Mazeret Sayılmaz  138 
20. İfade Hürriyeti  138 
XIV. POZİTİF HUKUK BÖLÜMLERİ  139 
1. Kamu Hukuku Bölümü  140 
2. Kamu Hukuku Dalları  141 
A. Anayasa Hukuku  141 
a. Genel Açıklamalar  141 
b. Anayasa Hukukunun Kaynakları  142 
c. 1982 Anayasası  142 
aa. 1982 Anayasası’nın Kapsamı ve Eleştirisi  142 
bb. 1982 Anayasası’nın “Başlangıç” Kısmı  144 
cc. 1982 Anayasası’nda Devlet  144 
dd. Kişi Hak ve Hürriyetleri  145 
ee. Egemenlik Hakkı ve Kullanımı  147 
ff. Yasama Organı  148 
gg. Yürütme Organı  149 
hh. Yargı Organı  151 
aaa. Anayasa Mahkemesi  151 
bbb. Uyuşmazlık Mahkemesi  153 
B. İdare Hukuku  156 
a. Genel Açıklamalar  156 
b. İdari Teşkilat  157 
aa. Merkez Teşkilatı  157 
bb. Yerinden Yönetim Teşkilatı  158 
aaa. Yerel Yönetim Kurumları  158 
bbb. Hizmet Yerinden Yönetim Kurum ve Kuruluşları  160 
c. İdare Malları  161 
d. Kamu Görevlisi Kavramı  162 
e. İdari Kolluk  163 
f. İdari Yargı  163 
g. Disiplin Suç ve Cezaları  169 
C. Ceza Hukuku  170 
a. Genel Açıklamalar  170 
b. Türk Ceza Kanunu  171 
c. Suçun Unsurları  172 
d. Ceza Hukuku Yaptırımları  175 
e. Askeri Ceza Kanunu  177 
f. Uluslararası Ceza Hukuku  177 
D. İdari Yaptırım (Kabahatler) Hukuku  182 
a. Genel Açıklamalar  182 
b. İdari Yaptırım Hukukunun Unsurları  184 
c. Hukukilik Denetimi  185 
E. Ceza Muhakemesi Hukuku  186 
a. Genel Açıklamalar  186 
b. Soruşturma Aşaması  187 
c. Kovuşturma Aşaması  190 
d. Adli Ceza Yargısı  191 
e. Takip Şartları  196 
G. Devletler Genel Hukuku (Uluslararası Hukuk)  199 
a. Genel Açıklamalar  199 
b. Mütekabiliyet (Karşılıklılık) Esası  200 
c. Uluslararası Hukuk Süjeleri  200 
d. Uluslararası Hukukun Kaynakları  201 
e. Devlet–Uluslararası Örgüt İlişkisi  204 
f. Uluslararası Hukukta Devlet Temsilcileri  205 
H. Vergi Hukuku  205 
İ. Sosyal Güvenlik Hukuku  208 
a. Genel Açıklamalar  208 
b. Sosyal Güvenlik Kurumu  208 
c. İşsizlik Sigortası  210 
J. Kamu Özgürlükleri Hukuku (İnsan Hakları)  210 
a. Genel Açıklamalar  210 
b. Kamu Özgürlükleri Hukuku ile Anayasa Hukuku Arasındaki İlişki  211 
c. İnsan Hakları Belgeleri  212 
d. İnsan Hakları Avrupa Mahkemesi (İHAM)  216 
3. Özel Hukuk Bölümü  220 
4. Özel Hukuk Bölümü Dalları  220 
A. Medeni Hukuk  220 
a. Türk Medeni Kanunu’nun Başlangıç Hükümleri  221 
b. Kişiler (Şahsın) Hukuku  221 
aa. Gerçek Kişiler  222 
bb. Tüzel Kişiler  224 
cc. Kamu iktisadi teşebbüsleri (KİT)  226 
dd. Tüzel Kişilerin Hak Ehliyeti  226 
ee. Tüzel Kişilerin Fiil Ehliyeti  226 
ff. Tüzel Kişilerin Sona Ermesi  227 
c. Aile Hukuku  228 
d. Miras Hukuku  229 
e. Eşya Hukuku  230 
B. Borçlar Hukuku  231 
a. Genel Açıklamalar  231 
b. Borcun Kaynakları  232 
c. Özel Borç İlişkileri  234 
C. Ticaret Hukuku  236 
D. Milletlerarası Özel Hukuk  243 
a. Vatandaşlık Hukuku  243 
aa. Türk Vatandaşlığının Kazanılması  243 
bb. Türk Vatandaşlığının Kaybedilmesi  247 
cc. Türk Vatandaşlığının İspatı ve Yargı Yolu  248 
b. Yabancılar Hukuku  248 
c. Kanunlar İhtilafı  249 
E. Medeni Usul Hukuku  250 
a. Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda Yer Alan Temel Konular  250 
aa. Görevli ve Yetkili Mahkemenin Belirlenmesi  250 
bb. Hakimin Davaya Bakabilmesinin Sınırı  254 
cc. Taraf ve Dava Ehliyeti  255 
dd. Davanın Açılması ve Yürütülmesi  255 
ee. Delillerin Değerlendirilmesi, Hüküm ve Kanun Yolları  257 
b. Çekişmeli–Çekişmesiz Yargı Davaları ve Tahkim  264 
aa. Çekişmeli Yargı Davaları  264 
bb. Çekişmesiz Yargı İşleri  266 
cc. Tahkim  268 
F. İcra ve İflas Hukuku  268 
a. Takip Yolları  269 
aa. Cüzi İcra  269 
bb. Külli İcra (İflas)  271 
b. Konkordato  273 
5. Karma Nitelik Taşıyan Hukuk Dalları  273 
A. Çevre Hukuku  274 
a. Genel Açıklamalar  274 
b. Çevre Hakkı  275 
c. Çevre Kanunu  276 
B. İş Hukuku  277 
a. Genel Açıklamalar  277 
b. İş Hukukunun Niteliği  279 
C. Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku (Fikri Hukuk)  280 
a. Genel Açıklamalar  280 
b. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu  282 
D. Sermaye Piyasası Hukuku  283 
E. Rekabet Hukuku  286 
a. Genel Açıklamalar  286 
b. Rekabetin Korunması Hakkında Kanun  286 
F. Bankacılık Hukuku  287 
a. Genel Açıklamalar  287 
b. Bankacılık Kanunu  288 
G. Marka ve Patent Hukuku  289 
a. Marka  290 
b. Patent ve Endüstriyel Tasarım  291 
H. Hava Hukuku  293 
İ. Kitle İletişim Hukuku  294 
a. Genel Açıklamalar  294 
b. Kitle İletişim Hukukunun Niteliği  295 
c. Haber Verme ve Alma Hakkı  296 
J. Tüketici Hukuku  297 
K. Turizm Hukuku  300 
XV. HAK KAVRAMI  300 
1. Genel Açıklamalar  300 
2. Özgürlük  302 
3. Hak ile Özgürlük Arasındaki Farklar  303 
XVI. HAKKIN TÜRLERİ  304 
1. Kamu Hakları  305 
A. Negatif, Pozitif ve Aktif Statü Hakları Ayırımı  305 
a. Negatif Statü Hakları (Kişisel–Koruyucu Haklar)  305 
b. Pozitif Statü Hakları (İsteme Hakları)  306 
c. Aktif Statü Hakları  306 
B. Tarihi Gelişim Süreci Açısından Kamu Hakları  306 
a. Birinci Kuşak Haklar  307 
b. İkinci Kuşak Haklar  307 
c. Üçüncü Kuşak Haklar  307 
C. Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması  308 
a. Olağan Dönemlerde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması  309 
b. Olağanüstü Dönemlerde Temel Hak ve Hürriyetlerin Sınırlandırılması (Durdurulması–Askıya Alınması)  313 
2. Özel Haklar  314 
3. Özel Hakların Sınıflandırılması  314 
A. Konularına Göre Özel Haklar  314 
a. Malvarlığı Hakları  315 
b. Kişilik Hakları  315 
B. Niteliklerine Göre Özel Haklar  315 
a. Mutlak haklar  315 
aa. Kişiler Üzerinde Mutlak Haklar  316 
bb. Mallar Üzerinde Mutlak Haklar  316 
b. Nispi Haklar  317 
aa. Alelade Nispi Haklar  317 
bb. Etkisi Kuvvetlendirilmiş Nispi Haklar  318 
C. Bağımlılıklarına Göre Özel Haklar  319 
a. Bağımsız Haklar  319 
b. Bağımlı Haklar  319 
aa. Alacağa Bağlı Haklar  319 
bb. Borç İlişkisinden Doğan Bağlı Hak ve Yükümlülükler  320 
cc. Eşyaya Bağlı Haklar  320 
D. Kullanılma Etkisine Göre Özel Haklar  320 
a. Yenilik Doğuran Haklar  320 
b. Yenilik Doğurmayan Haklar  321 
E. Devredilebilme Yönünden Özel Haklar  321 
a. Devredilebilen Haklar  321 
b. Devredilemeyen Haklar  322 
XVII. HAKLARIN KAZANILMASI VE KAYBEDİLMESİ  322 
1. Hukuki Olay  323 
2. Hukuki Fiil  323 
3. Hukuki İşlem  325 
A. Hukuki İşlemlerin Çeşitleri  325 
a. Gerekli İrade Beyanı Açısından Hukuki İşlemler  325 
b. İrade Beyanının Yöneltilmesi Bakımından Hukuki İşlemler  326 
c. Hüküm İfade Edeceği An Bakımından Hukuki İşlemler  327 
d. Malvarlığı Bakımından Hukuki İşlemler  327 
B. Hukuki İşlemlerin Geçersizliği  329 
4. Hakların Kazanılma (İktisap Edilme) Şekli  332 
5. Hakların Kaybedilme Şekli  334 
XVIII. HAK EHLİYETİ VE FİİL EHLİYETİ  335 
1. Hak Ehliyeti  335 
2. Fiil Ehliyeti  337 
A. Genel Açıklamalar  337 
B. Fiil Ehliyetinin Unsurları  338 
a. Tam Fiil Ehliyetini Gerektiren İşlemler  338 
b. Sadece Ayırt Etme Gücünü Gerektiren İşlemler  339 
C. Fiil Ehliyetinin Koşulları  339 
a. Ayırt Etme Gücü (Temyiz Kudreti)  339 
b. Ergin (Reşit) Olmak  341 
c. Kısıtlı Olmamak  342 
D. Fiil Ehliyeti Bakımından Kişilerin Sınıflandırılması  343 
a. Tam Ehliyetliler  343 
b. Tam Ehliyetsizler  343 
c. Sınırlı Ehliyetsizler  344 
d. Sınırlı Ehliyetliler  345 
XIX. TÜRK YARGI TEŞKİLATI  346 
FRANSIZ İNSAN VE YURTTAŞ HAKLARI BEYANNAMESİ  348 
HUKUKUN EVRENSEL İLKE VE ESASLARI  351 
TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASA ÖNERİSİ  357 
Kaynakça  373  |