İÇİNDEKİLER
İçindekiler
On Beşinci Basıya Önsöz 5
Kısaltmalar 33
BİRİNCİ KİTAP
CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKUNUN ANLAMI VE KAPSAMI
§1. GENEL OLARAK 35
I. Terim 35
II. Kavram 35
§2. CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ, İŞLEVİ VE AMACI 37
I. Görevi 37
II. İşlevi 38
III. Amacı 38
§3. CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ, DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER 39
I. Ceza Hukukunun Hukuk Düzeni İçindeki Yeri 39
II. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dalları ile İlişkisi ve Ceza Hukukuna Yardımcı Disiplinler 40
A. Diğer Hukuk Dalları ile İlişkisi 40
1. Medeni Hukuk ile Arasındaki İlişki 40
2. Anayasa Hukuku ile İlişkisi 41
3. İdare Hukuku ile İlişkisi 41
a. İdari Ceza Hukuku Kavramı ve Kabahatlerin Suç Olmaktan Çıkarılması 42
b. Kabahatler Kanunu 42
aa. Genel Olarak 42
bb. Kanunilik İlkesi ve Kabahatler Kanunu 43
cc. Lehe Kanunun Geçmişe Yürümesi Kuralı 43
dd. Kabahat Fiilinin İşlendiği Zaman 43
ee. Kabahat Fiilinin İşlendiği Yer 43
ff. Kabahat Fiilinde Hareket 43
gg. Hukuka Uygunluk Sebepleri ve Kusurluluğu Kaldıran Haller 44
hh. Kabahat Fiilinde Kusur Yeteneği ve Kusurluluk 44
ii. Teşebbüs 44
jj. İştirak 44
kk. İçtima 45
ll. Tüzel Kişilerin, Temsil Edilenin ve İş Sahibinin Sorumluluğu 45
mm. Yaptırım 46
nn. Zamanaşımı 46
oo. Yaptırıma Karar Verme Yetkisi 46
pp. Denetimi 47
aaa. Başvuru Yolu (KK m.27) 47
bbb. İtiraz Yolu (KK m.29) 47
rr. Vazgeçme ve Kabul (KK m.30) 48
ss. Kabahatler ile Suçların Karşılaştırılması 48
c. Disiplin Ceza Hukuku Kavramı 49
4. Uluslararası Kamu Hukuku ile İlişkisi 50
5. Ceza Muhakemesi Hukuku ile İlişkisi 51
6. İnfaz Hukuku ile İlişkisi 51
B. Ceza Hukukuna Yardımcı Disiplinler 51
1. Kriminoloji 51
2. Kriminalistik 52
3. Viktimoloji 52
4. Adli Tıp 52
İkinci Bölüm
DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİNDE
CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ
§1. KANUNİLİK İLKESİ (CEZA KANUNLARININ GÜVENCE İŞLEVİ) 53
I. Genel Olarak 53
II. İlkeye Yönelik Eleştiriler 54
III. İlkenin Zorunlu Sonuçları 54
A. Örf ve Adet Kuralları ile Suç ve Ceza Yaratılamaz 54
B. Kıyas Yasaktır 55
C. Ceza Kanunları Belirli ve Açık Olmalıdır 56
D. Ceza Kanunları Geçmişe Yürümez 56
E. İdarenin Düzenleyici İşlemlerle Suç Yaratabilip Yaratamayacağı Sorunu 56
§2. CEZA SORUMLULUĞUNUN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ 58
§3. KUSURSUZ SUÇ VE CEZA OLMAZ İLKESİ 58
§4. CEZA HUKUKU BAKIMINDAN ÖNEMLİ DİĞER İLKELER 59
I. İnsan Onurunun Dokunulmazlığı 59
II. Eşitlik İlkesi 60
III. Oranlılık ve İkincillik İlkeleri ile Aşırılık Yasağı 60
§5. CEZA HUKUKU İLKELERİNİN SOMUTLAŞTIRILMASI: CEZA HUKUKU DOGMATİĞİ 61
Üçüncü Bölüm
CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE
CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ
§1. İLK UYGARLIKLARDA CEZALANDIRMA DÜŞÜNCESİNİN KAMUSALLAŞMASI: CEZA HUKUKUNUN TEMELİ 65
§2. BATI HUKUKU 67
I. Eski Yunan Hukuku 67
II. Roma Hukuku 67
III. Ortaçağ Hukuku 68
A. Cermen Hukuku 68
B. Kanonik Ceza Hukuku 69
C. Ortaçağ İtalyan Ekolü 69
IV. Müşterek Hukuk 70
V. Aydınlanma Dönemi Ceza Hukuku 70
§3. TÜRK HUKUKU 71
I. İslamiyet Öncesi Dönem 71
II. İslamiyet’ten Sonraki Dönem 72
A. Osmanlı’da 73
1. Tanzimata Kadarki Dönem 74
a. Genel Olarak 74
b. Kanunnameler 74
2. Tanzimat Döneminde 74
a. 1840 Tarihli Kanunname–i Ceza 74
b. 1851 Tarihli Kanun–u Cedit 75
c. 1858 Ceza Kanunname–i Humayunu 75
B. Cumhuriyet Dönemi 75
§4. CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİNİN CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ 76
I. Klasik Okul 76
II. Pozitivist Okul 77
III. Üçüncü Okul 78
IV. Toplumsal Savunma Akımı 78
Dördüncü Bölüm
CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
§1. KAYNAK KAVRAMI VE KAYNAKLARIN ÖZELLİKLERİ 79
§2. ÇEŞİTLERİ 79
I. Asıl Kaynaklar 79
A. Anayasa 79
B. Uluslararası Sözleşmeler 79
C. Kanun 80
1. Genel Olarak 80
2. TCK ve Diğer Ceza Kanunları Arasındaki İlişki 81
II. Yardımcı Kaynaklar 82
A. Örf ve Adet (Gelenek) Kuralları 82
B. Ahlak ve Din Kuralları 83
C. Mahkeme İçtihatları 83
D. Öğreti (Doktrin) 84
§3. KAYNAKLARIN YORUMU 84
I. Yorum Kavramı ve Kıyastan Farkı 84
II. Yorum Yöntemleri 85
A. Gramatik ya da Sözel Yorum Yöntemi 85
B. Sistematik Yorum Yöntemi 85
C. Tarihsel Yorum Yöntemi 86
D. Amaçsal (Teleolojik) Yorum Yöntemi 86
III. Yorum Araçları 87
A. Mantık 87
B. Tarihçe 88
C. Hukukun Genel İlkeleri 88
D. Karşılaştırmalı Hukuk 88
E. Örf ve Adet Kuralları 88
IV. Yorum Çeşitleri 89
A. Daraltıcı Yorum 89
B. Genişletici Yorum 89
Beşinci Bölüm
CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI
§1. CEZA HUKUKU KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 91
I. Zaman Bakımından Uygulamaya İlişkin İlkeler 91
A. Hemen Uygulama 91
B. Lehe Kanunun Uygulanması: Lehe Kanunun Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu–Geriye Yürüme Yasağı 92
1. Lehe Yasanın Geriye Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 93
2. Lehe Kanunun Tespiti 93
3. Zamanaşımına İlişkin Kurallar Bakımından Lehe Kanunun Belirlenmesi 95
4. Mahkeme İçtihatlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 96
5. İçtihadı Birleştirme Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 96
6. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 96
C. İleriye Yürüme 97
II. Ceza Kanunlarının Yürürlüğe Girmesi, Yürürlükten Çıkması ve Yürürlük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları 97
III. Suçun İşlendiği An 98
A. Ani Suçlar 98
B. İhmali Suçlar 99
C. Kesintisiz (Mütemadi) ve Zincirleme (Müteselsil) Suçlar 99
§2. CEZA HUKUKU KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 100
I. Mülkilik İlkesi (Sistemi) 100
A. Genel Olarak 100
B. Ülke Kavramı 100
C. Suçun İşlendiği Yer Sorunu 105
D. Yabancı Ülkede Hüküm Verilmesi (TCK m.9) 107
II. Şahsilik İlkesi (Sistemi) 107
A. Faile Göre Şahsilik İlkesi 108
1. Görev Suçları (TCK m.10) 108
2. Vatandaş Tarafından İşlenen Suç (TCK m.11) 109
B. Mağdura Göre Şahsilik 111
1. Türkiye’nin Zararına İşlenen Suçlar (TCK m. 12/1) 111
2. Vatandaşın Zararına İşlenen Suçlar (Vatandaşı Koruma İlkesi ya da Mağdura Göre Şahsilik İlkesi) (TCK m. 12/2) 112
III. Evrensellik İlkesi (TCK m. 12/3) 113
IV. Koruma İlkesi (TCK m.13) 114
V. Yer Bakımından Uygulamada Özellik Gösteren Haller 114
A. Seçimlik Cezalarda Soruşturma (TCK m.14) 114
B. Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması (TCK m.15) 115
C. Cezadan Mahsup (TCK m.16) 115
D. Hak Yoksunlukları (TCK m.17) 116
VI. İade (Geri Verme) 116
A. İade Kavramı 116
B. İadenin Kaynakları 117
C. İadenin Çeşitleri 117
D. İadenin Koşulları 118
1. Fiile İlişkin Koşullar 118
a. Fiil Her İki Devlet Kanununa Göre de Suç Sayılmalı ve Belli Ağırlıkta Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.10/2) 118
b. Suç Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının ya da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin Zararına İşlenmiş Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–3) 119
c. Suç Zamanaşımına veya Affa Uğramamış Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–5) 119
d. İadeye Konu Olan Suçun Talep Eden Ülke Yasasına Göre Ölüm Cezasını Gerektirmesi Halinde Bu Cezanın İnfaz Edilmeyeceği Konusunda Güvence Verilmiş Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/3) 120
e. Suç, Türkiye’nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–4) 120
f. Suçun Düşünce Suçu veya Siyasi, Siyasi Suçla Bağlantısı ya da Askeri Suç Olmaması Gerekir(6706 sayılı Kanun m.11/1–c–1, 2) 120
aa. Düşünce Suçu 120
bb. Siyasi Suç 121
aaa. Siyasi Suçun Tanımı 121
bbb. Çeşitleri: Tam ve Nisbi Siyasi Suç 121
ccc. Siyasal Suç Kapsamında Görülmeyen Eylemler 121
cc. Siyasi Suçla Bağlantılı Suç 122
dd. Askeri Suç 122
2. Faile İlişkin Koşul 123
E. İade Yöntemi 123
F. İadesi İstenen Kişi Hakkında Geçici Tutuklama (6706 sayılı Kanun m.14) 124
G. Teslim (6706 sayılı Kanun m.20) 124
H. İade İsteminin Reddi 125
I. İadede Hususilik Kuralı[Sözl. m. 14; 6706 sayılı Kanun m. 10/4] 126
İ. Türkiye’nin iade talepleri ve şartları (6706 sayılı Kanun m.22) 126
VII. Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (TCK m.19) 127
A. Bir Türk veya Yabancının Yabancı Ülkede İşlediği Suç Bakımından Türkiye'de Yapılacak Yargılamada Uygulanacak Kanunun Belirlenmesi 127
B. Hükmün Uygulanması 127
§3. CEZA KANUNLARININ KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 127
I. Genel Olarak 127
II. Ceza Kanununun Uygulanmasında Özellik Gösteren Kişiler 128
A. Cumhurbaşkanı 128
B. Milletvekilleri 129
1. Yasama sorumsuzluğu (Mutlak yasama dokunulmazlığı) 129
2. Sorumsuzluğun Koşulları 130
3. Sonuçları 130
4. Sorumsuzluk ile Dokunulmazlık Arasındaki Farklar 131
C. Diplomatlar 131
D. NATO Mensupları (Yabancı Asker Kişiler) 134
1. Genel Olarak 134
2. Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler 134
3. Gönderen ve Kabul Eden Devletlerin Yargı Yetkileri 135
a. Mutlak Yargı Yetkisi 135
b. Öncelikli Yargı Yetkisi 136
İKİNCİ KİTAP
SUÇ GENEL TEORİSİ
Birinci Bölüm
SUÇ GENEL TEORİSİ KAVRAMI, SUÇUN TANIMI, SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN YAPISAL UNSURLARI, UNSURLARIN DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR
§1. SUÇ GENEL TEORİSİ KAVRAMI 137
I. Kavram 137
II. Suç Genel Teorisinin Yararı 138
§2. SUÇUN TANIMI VE SUÇ KAVRAMI 138
§3. SUÇUN YAPISAL UNSURLARI 139
I. Tipe Uygunluk 139
A. Kavram 139
B. Tipin İçeriği 141
1. Objektif Nitelikteki Unsurlar 141
a. Fail 141
b. Mağdur 141
c. Hareketin Konusu 142
d. Eylem 142
aa. Hareket 142
aaa. Hareket Teorileri 142
a1. Hareketin Temelini Hukuk Dışında Arayan Teoriler 142
aa1. Nedensel (Doğal) Hareket Teorisi 142
aa2. Amaççı Hareket Teorisi 143
aa3. Sosyal Hareket Teorisi 144
a2. Hareketin Temelini Hukuk İçinde Arayan Teori: Normativist Teori 144
a3. Görüşümüz 144
bbb. Hareket Yeteneği ve Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 145
a1. Hareket Yeteneği 145
a2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 145
aa1. Tüzel Kişi Kavramı 145
aa2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 146
ccc. Hareketin Niteliğinin Suçların Sınıflandırılmasına Etkisi 148
a1. Hareketin Sayısına Göre Suçlar 148
aa1. Tek Hareketli Suçlar 148
aa2. Birden Fazla Hareketli Suçlar 148
aaa1. Birleşmiş Hareketli Suçlar 148
aaa2. Bölünebilen ya da Kesintili Suçlar 149
aa3. Seçimlik Hareketli Suçlar 149
aa4. İtiyadi Suçlar 149
a2. Hareketin Şekline Göre Suçlar 150
a3. Hareketin Önemine Göre Suçlar 151
bb. Netice 153
aaa. Kavram 153
bbb. Neticeye Göre Suçların Tasnifi 153
a1. Şekli Suç–Maddi Suç (Neticesiz– Neticeli Suçlar– Neticesi Harekete Bitişik Suçlar) 153
a2. Zarar Suçu–Tehlike Suçu 154
a3. Ani Suç–Kesintisiz (Mütemadi) Suç 154
a4. Kalkışma Suçları 157
cc. Nedensellik Bağı ve Fiilin Objektif Yüklenebilirliği (İsnad Edilebilirliği) 157
aaa. Genel Olarak 157
bbb. Nedensellik Bağlantısını Ortaya Koymaya Çalışan Teoriler 157
a1. Şart Teorisi 157
a2. Uygunluk (Uygun sebep) Teorileri 158
ccc. Nedensellik Bağlantısı Konusunda Çıkabilecek Bazı Sorunlar 159
a1. Nedensellik Bağının Kesilmesi Sorunu 159
a2. Atipik Nedensel Gelişme 160
a3. Failce Bilinmeyen Sebeplerin Neticeye Etkisi 161
a4. Mağdurda Mevcut Bir Halin Tipik Neticenin Meydana Gelmesinde Etkili Olması 161
a5. Öne Geçen Sebep 161
a6. Alternatif Nedensellik (Çift Nedensellik) 163
a7. Kümülatif Nedensellik (Neticenin Sebeplerin Toplamından Meydana Gelmesi) 164
a8. Rezerv Sebebin Önemsizliği (Varsayıma Dayalı Nedensellik) 164
ddd. Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Teorisi 165
a1. Hakim Olabilirlik (Hükmedebilirlik) 166
a2. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması (Hukuka Aykırılık İlişkisi ya da Hukuka Uygun Alternatif Hareketler) 172
a3. Neticenin Normun Koruma Alanı (ya da Amacı) Dışında Kalması (Risk Bağlantısının (İlişkisinin) Bulunmaması) 173
a4. Hukuken Önemli Riskin ya da Tehlikenin Bulunmaması, İzin Verilmiş Bir Riskin Varlığı ya da Riskin Azaltılması 174
a5. Varsayıma Dayalı Nedensellik 175
e. Tipte Yer Alan Diğer Objektif Nitelikteki Unsurlar 175
2. Sübjektif Nitelikteki Unsurlar 176
a. Kast 176
aa. Tanım–Kavram 176
bb. Kastın Unsurları 176
aaa. Bilme Unsuru: (Düşünme ve Öngörme) 176
bbb. İstemek (İrade Etmek) 179
cc. Kastın Aranacağı Zaman– Eklenen Kast 181
dd. Kastın Çeşitleri 183
aaa. Genel Kast–Özel Kast 183
a1. Genel kast 183
a2. Özel Kast (Amaç, maksat, niyet, saik) 183
aa1. Genel Olarak 183
aa2. Özel Kastın İşlevi 184
bbb. Ani Kast–Tasarlama (Taammüt–Düşünce) Kastı 184
ccc. Doğrudan Kast–Olası (Dolaylı) Kast 186
ee. Olası Kast (Dolaylı–Gayrı Muayyen Kast)–Bilinçli Taksir 186
aaa. Genel Olarak 186
bbb. Olası Kastın Sonuçları (Sorumluluğun Kapsamı) 188
ccc. Olası Kastın Uygulanamayacağı Suç Tipleri 189
b. Taksir 190
3. Yaptırım 190
4. Tipin İncelenmesinden Çıkan Sonuçlar (Tipin Sentezi) 190
a. Suçun Temel ve Türemiş Biçimi 190
b. Suçun Birleşik Şekli 191
II. Hukuka Aykırılık 191
A. Genel Olarak 191
B. Hukuka Aykırılık ve Kusur Ayrımı 192
C. Hukuka Uygunluk Sebepleri 193
1. Genel Olarak 193
2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Niteliği 193
3. Özellikleri 194
4. Çeşitleri 195
a. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 195
aa. Kavram– Tanım 195
bb. “Kanun” Teriminin Anlamı 196
cc. Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 197
aaa. Genel Olarak 197
bbb. Kapsam 197
ccc. Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları 197
b. Meşru Savunma 200
aa. Hukuki Niteliği 200
bb. Meşru Savunmanın Koşulları 200
aaa. Saldırıya İlişkin Koşullar 201
a1. Bir Saldırı Bulunmalı 201
a2. Saldırı Haksız Olmalı 202
a3. Saldırı Bir Hakka Yönelmiş Olmalı 203
a4. Saldırı Halen Mevcut, Gerçekleşmesi ya da Tekrarı Muhakkak Olmalı 204
bbb. Savunmaya İlişkin Koşullar 204
a1. Savunmada Zorunluluk Bulunmalı 204
a2. Savunma Saldırıya ve Saldırana Karşı Yapılmalı (Saldırı ile Savunma Arasında Nedensellik Bağlantısı Bulunmalı) 205
a3. Saldırı ile Oranlı (=Ölçülü) Olmalı 205
cc. Haksız Tahrik–Meşru Savunma İlişkisi 206
c. Hakkın Kullanılması 207
aa. Genel Olarak 207
bb. Koşulları 207
cc. Hakkın Kullanılması (İcrası) Durumları 207
aaa. Hekimlik Mesleğinin İcrası 208
bbb. Eleştiri Amacıyla Yapılan Düşünce Açıklamaları 209
ccc. Gazetecilik Mesleğinin İcrası 211
ddd. İddia ve Savunma Dokunulmazlığı 212
d. İlgilinin Rızası 213
aa. Hukuksal Nitelik 213
bb. Koşulları 214
aaa. Mağdurun Üzerinde Serbestçe Tasarrufta Bulunabileceği Bir Hakkın Varlığı 214
bbb. Rızaya Ehliyet 216
ccc. Rızanın Açıklanması 216
e. Yükümlülüklerin Çatışması 217
5. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması (TCK m. 27) 220
a. Sınırın Kasten Aşılması 220
b. Sınırın Taksirle Aşılması 221
c. Meşru Savunmada Sınırın Korku, Panik ya da Heyecan Gibi Nedenlerle Aşılması 221
d. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata ve Sınırın Aşılması 221
III. Kusurluluk 222
A. Kusurluluğun Koşulları 222
1. Kusur Yeteneğinin Varlığı 222
a. Kusur Yeteneği Kavramı 222
b. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman 223
c. Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 224
aa. Yaş Küçüklüğü 225
aaa. Genel Olarak 225
bbb. Yaşla İlgili Bazı Ön Sorunlar 226
ccc. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığının Aynı Kişide Birleşmesi 226
ddd. Yaş Küçüklüğü Halleri 226
a1. 12 Yaşını Doldurmamış Çocuklar (TCK m.31/1) 226
a2. 13–15 Yaş Arasında Kalan Küçükler (TCK m. 31/2) 228
a3. 16–18 Yaş Grubu (TCK m. 31/3) 230
bb. Akıl Hastalığı 231
aaa. Akıl Hastalığı Nedeniyle, İşlenen Fiilin Hukuki Anlam ve Sonuçlarının Algılanamaması veya Bu Fiille İlgili Olarak Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Önemli Derecede Azalması (TCK m.32/1) 231
a1. Kavram 231
a2. Tedbirin Süresi 232
bbb. Algılama Yeteneğinin Tümüyle Ortadan Kalkmaması ve Fakat İşlenen Fiille İlgili Olarak Önemli Derecede Olmamakla Birlikte Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Azalması 232
cc. Sağır ve Dilsizlik 234
dd. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 234
aaa. Geçici Nedenler 234
bbb. Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 235
2. Kusurluluğu Kaldıran/Etkileyen Hallerin Bulunmaması 237
a. Mazeret Sebepleri 238
aa. Amirin Emrini İfa (m. 24/2, 3, 4) 238
aaa. Genel Olarak 238
bbb. Hukuki Niteliği 238
ccc. Koşulları 240
a1. Bir Emir Bulunmalıdır 240
a2. Emir Meşru (Bağlayıcı) Olmalıdır 240
a3. Kanuna Aykırı Emir– Konusu Suç Olan Emir 241
bb. Zorunluluk (Zaruret) Hali (m. 25/2) 243
aaa. Zorunluluk Halinin Koşulları 244
a1. Tehlikeye İlişkin Koşullar 244
aa1. Ağır ve Muhakkak Bir Tehlikenin Varlığı 244
aa2. Tehlikenin Bir “Hakka” Yönelik Olması 245
aa3. Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemesi 245
a2. Korunmaya İlişkin Koşullar 246
aa1. Tehlike ile Korunma Hareketi Arasında Nedensellik Bağının Olması 246
aa2. Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkanının Bulunmaması 246
aa3. İşlenen Fiil ile Tehlike Arasında Oran Bulunması 247
aa4. Tehlikeye Göğüs Germe Yükümlülüğünün Bulunmaması 247
bbb. Zorunluluk Hali ve Meşru Savunma Hukuka Uygunluk Sebebinin Karşılaştırılması 248
cc. Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku veya Telaş Nedeniyle Aşılması (m.27/2) 248
dd. Cebir–Şiddet–Tehdit 251
b. Kusurluluğu Etkileyen Haller 253
aa. Haksız Tahrik 253
aaa. Genel Olarak 253
bbb. Haksız Tahrikin Uygulama Koşulları 254
a1. Tahrik Teşkil Eden Haksız Bir Fiil Bulunmalıdır 254
a2. Haksız Fiil Failde Hiddet veya Şiddetli Elem Etkisi Meydana Getirmelidir 256
a3. Suç Bu Hiddet ve Şiddetli Elem Etkisi Altında İşlenmelidir 256
a4. Suç Tahriki Oluşturan Haksız Eylemi İşleyen Kimseye Karşı İşlenmelidir 257
ccc. Haksız Tahrikin Varlığının Sonucu 258
ddd. Haksız Tahrikle İlgili Olarak Ortaya Çıkabilecek Sorunlar 258
bb. Hata 261
aaa. Kavram 261
bbb. Suçun Maddi Unsurlarında Hata 262
a1. Suçun Konusunda Hata 262
a2. Nedensellik Bağında Hata 264
a3. Suçun Maddi Unsurlarında Hatanın Sonuçları 265
ccc. Suçun Nitelikli Unsurlarında (Ağırlatıcı ve Hafifletici Sebeplerde) Hata 266
ddd. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait Koşulların Varlığında Hata 268
a1. Genel Olarak 268
a2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 269
1. Hukuka Uygunluk Sebebinin Varlığında Hata 269
2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Koşullarında Hata 270
a3. Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Nedenlerde Hata 272
eee. Şahısta Hata 273
fff. Hedefte Sapma 274
ggg. Haksızlık Bilinci (Yasaklılık Yanılması) 277
§4. UNSURLARIN DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRILMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR (TİPİKLİK DIŞINDA BULUNAN HUSUSLAR) 279
I. Genel Olarak 279
II. Ön Şartlar 279
III. Cezalandırılabilme Şartları 280
IV. Muhakeme Şartları 282
İkinci Bölüm
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
§1. TEŞEBBÜS AŞAMASINDA KALMIŞ SUÇLAR 285
I. Genel Olarak 285
II. Teşebbüsün Şartları 286
A. Ön Şart: Suç Tipinin Teşebbüse Elverişli Olması 286
B. Suç İşleme Kastının Varlığı (Suç, Kasten İşlenen Suçlardan Olmalıdır) 287
C. Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak 287
1. Sübjektif Teori 289
2. Objektif Teoriler 289
D. Failin İşlemeyi Kastettiği Suçu Elinde Olmayan Nedenlerle Tamamlayamaması 291
III. Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi 291
IV. İşlenemez Suça Teşebbüs (Elverişsiz Teşebbüs) 292
A. Objektif Teori 293
B. Sübjektif Teori 293
C. Yeni Objektif Teori (Tehlike Teorisi) 294
D. Görüşümüz 294
V. Teşebbüste Özellik Gösteren Diğer Bazı Haller 295
VI. Gönüllü Vazgeçme 296
§2. TAKSİRLİ SUÇLAR 297
I. Taksir Kavramı 297
II. Taksirin Tanımı 299
III. Taksirin Unsurları 299
A. Fiilin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması 299
B. Hareketin İradi Olması–Neticenin İstenmemiş Bulunması 300
C. Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemiş Olması 300
D. Neticenin Öngörülebilir Olması 301
E. Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Varlığı 301
VI. Taksir Şekilleri 303
V. Bilinçli Taksir–Bilinçsiz Taksir 304
VI. Taksirli Suçlara İştirak 306
VII. Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi 307
VIII. Ceza Sorumluluğunun Kalkması 308
IX. Taksirli suçlarda haksız tahrik 309
§3. İHMALİ HAREKETLE İŞLENEN SUÇLAR 310
I. Kavram 310
II. Gerçek İhmali Suçlar 311
III. Gerçek Olmayan İhmali Suçlar 312
§4. NETİCESİ SEBEBİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLAR 312
I. Genel Olarak 312
II. Tanım–Çeşitleri–Koşulları 313
A. Tanım 313
B. Çeşitleri 313
C. Koşulları 314
III. Temel Suç ile Ağır veya Başka Netice Arasındaki Bağlantı 315
Üçüncü Bölüm
SUÇLULARIN ÇOKLUĞU: FAİLLİK VE İŞTİRAK
§1. KAVRAM 317
§2. SUÇA KATILANLARIN SORUMLULUĞU KONUSUNDAKİ SİSTEMLER 318
§3. TCK’NIN KABUL ETTİĞİ SİSTEM 318
I. Genel Olarak 318
II. Faillik 319
A. Birlikte (Müşterek) Faillik 319
1. Genel Olarak 319
2. TCK Anlamında Birlikte (Müşterek) Faillik 322
B. Dolayısıyla Faillik (TCK. m. 37/2) 323
III. Suç Ortaklığı (Şeriklik) 325
A. Suç Ortaklığının Koşulları 325
1. Birden Çok Kişi (Fail) Tarafından Yapılan ve Aralarında Nedensel Bağlantı Bulunan Birden Çok Hareketin Varlığı (Objektif Koşul) 325
2. Suça Katılma Kastı (İştirak İradesi) (Sübjektif Koşul) 326
B. Suç Ortaklığı Halleri 326
1. Azmettirme 326
a. Kavram 326
b. Azmettirmede Ağırlatıcı Sebep 327
c. Muhbir Suç Ortağı (TCK m. 38/3) 327
2. Yardım Etme 328
a. Suç İşlemeye Teşvik Etmek 329
b. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 329
c. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek 329
d. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek 329
e. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak 329
f. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 330
IV. Karar Verilen Suçun İşlenmesi (Bağlılık Kuralı) 330
V. Özgü Suçlarda İştirak 334
VI. İştirak Hâlinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 334
Dördüncü Bölüm
SUÇLARIN ÇOKLUĞU (SUÇLARIN İÇTİMAI)–
YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA)
§1. SUÇLARIN ÇOKLUĞU (SUÇLARIN İÇTİMAI) HALLERİ 337
I. Bileşik Suç 337
A. Genel Olarak 337
B. Bileşik Suç Olarak Kabul Edilmeyen Haller 338
II. Zincirleme Suç 338
A. Tanım–Kavram 338
B. Koşulları 339
1. Aynı Suçun Birden Fazla İşlenmesi 339
2. Aynı Suçun Değişik Zamanlarda İşlenmesi 341
3. Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı 341
4. Mağdurun Aynı (Tek) Kişi Olması 342
C. Zincirleme Suçun Varlığının Sonucu 342
D. Zincirleme Suç Hükmünün Uygulanamayacağı Suçlar 343
E. Aynı Suçun Birden Fazla Kişiye Karşı Tek Bir Fiille İşlenmesi 343
III. Fikri İçtima 344
A. Terim–Kavram 344
B. Koşulları 344
1. Tek Fiil 345
2. Birden Fazla Farklı Suçun Oluşması (Kanunun Değişik Hükümlerinin İhlali) 346
§2. YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA) 347
ÜÇÜNCÜ KİTAP
CEZA HUKUKUNUN YAPTIRIMLARI,
BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
§1. CEZA KAVRAMI VE CEZANIN (CEZALANDIRMANIN) AMAÇLARI 352
§2. CEZANIN NİTELİKLERİ 352
§3. CEZANIN TÜRLERİ 353
§4. TCK’DA YAPTIRIMLAR 354
I. Cezalar 355
A. Hapis Cezaları 355
1. Ağırlaştırılmış Hapis Cezası 355
2. Müebbet Hapis Cezası 355
3. Süreli Hapis Cezası 356
a. Kavram 356
b. Kısa Süreli Hapis Cezası ve Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 356
aa. Kısa Süreli Hapis Cezası 356
bb. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 357
aaa. Çevirmenin Koşulları 357
bbb. Çevirme Zorunluluğu 357
ccc. Çevirme Yasağı 359
ddd. TCK m. 5 ve m. 50 360
ggg. Çevirmeye Konu Yaptırımlar 361
a1. Adli Para Cezasına Çevirme 361
a2. Tedbire Çevirme 361
aa1. Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle Tamamen Giderme 361
aa2. Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 361
aa3. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 362
aa4. Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 362
aa5. Gönüllü Olarak Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 363
aa6. Çevrilen Ceza ve Tedbirlere Uymamanın Yaptırımı 363
aa7. Önlemin Değiştirilmesi 363
cc. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Özel İnfaz Usulleri 364
B. Adli Para Cezası 366
1. Tanım–Kavram 366
2. Para Cezasına İlişkin Sistemler 367
3. TCK’da Para Cezası 367
4. Adli Para Cezasının İnfazı 368
II. Güvenlik Tedbirleri 369
A. Genel Olarak 369
B. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 370
C. Müsadere 375
1. Genel Olarak 375
2. Hukuki Nitelik 376
3. Müsaderenin Çeşitleri 376
4. Koşulları 377
a. Eşya Müsaderesinin Çeşitleri ve Koşulları 377
aa. Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi (TCK m. 54/1 ve 3) 377
bb. Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi (TCK m.54/4) 379
b. Eşdeğer Müsaderenin Koşulları (TCK m. 54/2) 380
c. TCK m. 54/4 Anlamında Müsaderenin Koşulları 380
5. Kazanç Müsaderesi 381
a. Genel Olarak 381
b. Hukuki Nitelik 381
c. Kazanç Müsaderesinin Koşulları 381
d. Kaim Değerlerin Müsaderesinin Koşulları 382
D. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 383
E. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 383
F. Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular 384
1. Kavram 384
2. Koşulları 384
a. Önceden İşlenen Suçtan Dolayı Verilen Hükmün Kesinleşmiş Olması 384
b. Yeni Bir Suçun İşlenmesi 386
3. Tekerrürde Süre 387
4. Tekerrürün Sonuçları 388
5. Özel Tehlikeli Suçlular 388
G. Sınır Dışı Edilme 390
H. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri 392
1. İznin İptali 392
2. Müsadere 393
3. Hakimin Takdir Yetkisi 394
§5. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 395
I. Cezanın Belirlenmesi 396
A. Genel Olarak 396
B. Ceza Türünün Belirlenmesi 397
C. Temel Cezanın Belirlenmesi 397
1. Genel Olarak 397
2. Cezanın Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Hususlar 398
a. Suçun İşleniş Biçimi 398
b. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçlar 399
c. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 399
d. Suçun Konusunun Önem ve Değeri 399
e. Meydana Gelen Zarar ve Tehlikenin Ağırlığı 400
f. Failin Kast veya Taksire Dayalı Kusurunun Ağırlığı 401
g. Failin Güttüğü Amaç ve Saiki 401
3. Olası Kast ve Bilinçli Taksirin Dikkate Alınması 402
4. Nitelikli Hallerin Varlığı 402
D. Sonuç Cezanın Belirlenmesi 405
E. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırlarının Aşılmaması 406
F. Cezanın Hesaplanması 407
1. Genel Olarak 407
2. Adli Para Cezalarının Hesaplanması 407
3. Cezaların İçtimaı (Birleştirilmesi) 408
a. Genel Olarak 408
b. Cezaların İçtimaı Sistemleri 409
c. Cezaların İçtimaı Kuralları 409
d. İçtima Kurallarını Uygulama Yetkisi 410
II. Cezanın Bireyselleştirilmesi 411
A. Cezanın Bireyselleştirilmesi Kavramı 411
B. Cezanın Bireyselleştirilmesi Araçları 411
1. Takdiri İndirim Nedenleri 411
2. Mahsup 415
a. Genel Olarak 415
b. Hukuki Esası 415
c. Mahsup Hükümlerinin Uygulanış Şekli 415
d. Adli Kontrol ve Mahsup 416
e. Yurtdışında Geçen Sürenin Mahsubu 417
3. Hapis Cezasının Ertelenmesi 417
a. Tanım–Kavram 417
b. Koşulları 419
aa. İşlenen Suçtan Dolayı Verilecek Cezanın Belli Ağırlıkta Olması 419
bb. Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezasına Mahkum Edilmemiş Olmak 420
cc. Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması 422
c. Erteleme Kararı 422
d. Ertelemenin Koşula Bağlanması 423
e. Ertelemenin Denetime Tabi Tutulması: Denetimli Serbestlik 423
aa. Denetim Süresi 424
bb. Denetim Süresince Öngörülebilecek Yükümlülükler 424
cc.Uzman Kişinin Görevlendirilmesi ve Görevleri 425
f. Ertelemenin Sonucu 425
g. Ertelemenin Düşmesi 425
DÖRDÜNCÜ KİTAP
DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER
§1. GENEL OLARAK 429
§2. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER 430
I. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü 430
A. Genel Olarak 430
B. Sanığın Ölümü 430
C. Hükümlünün Ölümü 431
D. Mağdurun Ölümü 431
II. Af 431
A. Genel Olarak 431
B. Affın Çeşitleri 432
1. Genel Af 432
2. Özel Af 433
3. Cumhurbaşkanınca Af 433
III. Zamanaşımı 433
A. Genel Olarak 433
B. Dava Zamanaşımı 434
1. Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 435
2. Dava Zamanaşımı Süreleri 436
3. Dava Zamanaşımı Süresinin Kısalması 436
4. Dava Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi 437
5. Dava Zamanaşımı Süresinin Başlaması 437
a. Genel Olarak 437
b. Bazı Suçlar Bakımından Dava Zamanaşımı Sürelerinin Başlamasına İlişkin Özel Düzenlemeler 437
aa. Birden Çok Evlilik ve Hileli Evlenme Suçu (TCK m.230/1,2,3) 438
bb. İftira Suçu (TCK m.267) 438
6. Dava Zamanaşımının Durması 438
a. İzin – Karar 438
b. Bekletici Mesele 439
c. Kaçaklık Kararı 439
d. TCK Dışındaki Bazı Kanunlarda Zamanaşımının Durmasına İlişkin Hükümler 439
aa. Uzlaşma (CMK m.253 – 255) 439
bb. Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi (CMK m.171/2 vd.) 440
cc. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK. m.231/5 vd.) 440
dd. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Çocuk Hakkında Açılacak Kamu Davasının Ertelenmesi (ÇKK m.19) 440
ee. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (ÇKK m.23) 440
ff. Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu Bakımından Geri Bırakma (m.20) 441
gg. Bankacılık Kanunu Bakımından Dosyanın Bilirkişiye Tevdii (m.165) 441
7. Dava Zamanaşımının Kesilmesi 442
a. Kesilme Halinde Dava Zamanaşımının Uzaması 442
b. Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Şeriklere Etkisi 443
C. Ceza Zamanaşımı 443
1. Genel Olarak 443
2. Ceza Zamanaşımı Süreleri 443
3. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Adli Para Cezasına Çevrilmesi Halinde Ceza Zamanaşımı Süresinin Tespiti 444
4. Farklı Türde Cezalar İçeren Hükümlerde Ceza Zamanaşımı Süresinin Değerlendirilmesi 444
5. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kısalması 445
6. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlaması 445
a. Hükmün Kesinleşmesi 445
b. İnfazın Herhangi Bir Sebeple Kesilmesi 446
7. Ceza Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 446
8. Ceza Zamanaşımının Durması 447
9. Ceza Zamanaşımı ve Hak Yoksunlukları 447
10. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 448
11. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kesilme Nedenleri 448
13. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 449
D. Müsadere Zamanaşımı 450
E. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 450
IV. Uzlaşma 450
V. Önödeme 450
A. Genel Olarak 450
B. Önödeme Usulünün Uygulanacağı Suçlar 451
§3. DAVA VEYA CEZANIN DÜŞMESİNİN ETKİSİ 454
BEŞİNCİ KİTAP
KOŞULLU SALIVERİLME – ADLİ SİCİL VE
HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ
§1. KOŞULLU SALIVERİLME (ŞARTLA SALIVERME–MEŞRUTEN TAHLİYE) 457
I. Tanım–Kavram 457
II. Koşulları 457
A. Hükmedilmiş Cezanın Bir Süre Çekilmiş Olması 457
B. İyi Hal 464
III. Koşullu Salıverilmeye Karar Verecek Mahkeme 466
IV. Koşullu Salıverilme Yasağı 466
V. Denetim Süresi–Denetimli Serbestlik 467
VI. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması 469
A. Geri Alınmayı Gerektiren Haller 469
B. Geri Alınmanın Sonucu 469
C. Geri Almaya Karar Verecek Makam 470
VII. Koşullu Salıverilmenin Sonucu 470
§2. ADLİ SİCİL VE HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ 470
Kaynakça 475
Kavramlar Dizini 481 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
