İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Beşinci Baskıya Önsöz 5
Önsöz 7
Kısaltmalar 31
Birinci Kısım
ANAYASA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
Birinci Bölüm
DEVLETİ SINIRLAMA ARACI OLARAK ANAYASALAR
I. ANAYASA VE ANAYASA HUKUKU KAVRAMI 35
A. Anayasa Kavramının Tarihçesi 35
B. Anayasa Kavramı: Felsefeden Realiteye 36
C. Anayasa Hukuku 38
1. Tanım 38
2. Anayasa Hukukunun Kısımları 38
II. ANAYASALARIN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 40
A. Anlamları Yönünden 40
1. Geniş (Maddî) Anlamda Anayasa/Dar (Şeklî) Anlamda Anayasa 40
a. Geniş Anlamda Anayasa 40
b. Dar (Şekli) Anlamda Anayasa 41
2. Ayrımın Anlamı ve Önemi 41
B. Şekilleri Yönünden 42
1. Yazılı Anayasalar 42
2. Gelenek Ağırlıklı Anayasalar (“Teamülî Anayasalar”) 42
C. Değiştirilişleri Yönünden 43
1. Katı Anayasalar (Sert Anayasalar/Bükülmez Anayasalar) 43
2. Esnek (Yumuşak) Anayasalar 44
D. Anayasa Yazım Tekniği Yönünden Anayasalar: Düzenleyici /Çerçeve Anayasa Ayrımı 44
III. ANAYASALARIN YAPILIŞI 45
A. Kurucu İktidar Kavramı ve Niteliği 45
B. Kurucu İktidarın Ortaya Çıktığı Durumlar 46
1. Yeni Bir Devletin Kurulması 46
2. Mevcut Devletin Anayasal Düzeninin Şiddet Yoluyla Ortadan Kalkması 47
3. Halkın Kendi Anayasasını Yenileyebilme Hakkı 47
C. Anayasa Yapım Yöntemleri: Kurucu İktidarın Kullanım Biçimleri 48
1. Otoriter Yöntemler 48
2. Demokratik Anayasa Yapımı 49
a. Kurucu Referandum Yöntemi 49
b. Konvansiyon Yöntemi 50
3. Kurucu Plebisit Yolu (Plebisiter Kuruculuk) 50
IV. ANAYASALARIN DEĞİŞTİRİLMESİ: “KURULU İKTİDAR” 51
Birinci Bölüm Değerlendirme Soruları 53
İkinci Bölüm
KURUMSALLAŞMIŞ BİR GÜÇ OLARAK DEVLET
I. DEVLETİN TANIMI VE KURUCU UNSURLARI 55
A. Ülke Unsuru (Fiziksel unsur) 56
B. Topluluk Unsuru (Sosyal–Beşerî Unsur) 56
1. Nesnel Millet Anlayışı 57
2. Öznel Millet Anlayışı 57
3. Değerlendirme 58
C. Egemenlik (Hukuksal Unsur) 58
1. Teokratik Egemenlik Anlayışı 59
a. “Doğa–Üstü” İlahi Hukuk Görüşü 59
b. “Providansiyel” (Aşkın) İlahi Hukuk Görüşü 60
c. Değerlendirme 60
2. Egemenliğin Kaynağının Beşerîleşmesi 60
a. Halk Egemenliği Teorisi 61
b. Millet Egemenliği Teorisi 61
c. Egemenliğin Bugünkü Durumu 62
II. DEVLETİN TÜZEL KİŞİLİĞİ VE SONUÇLARI 62
III. DEVLETİN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 63
A. Şekilleri Bakımından Devletler: Cumhuriyetler ve Monarşiler 64
B. Teşkilât Yapıları Bakımından Devletler 65
1. Üniter Devletler (Tekçi, Tek Yapılı, Basit Devletler) 66
2. Bölgeli Devlet 66
3. Birleşik Devletler (Mürekkep Devletler): Türünün Tek Örneği Olarak Federal Devletler 67
a. Tanım ve Çerçeve 67
b. Federal Devletin Özellikleri ve Üniter Devletten Farklılıkları 68
c. Federal Devletlerin Konfederasyonlardan Farkı 68
d. Federal Devletler ile Bölgeli Devletlerin Karşılaştırılması 69
C. Egemenliğin Kaynağı Bakımından 70
1. Laik Devlet 70
2. Teokratik Devlet 71
D. Siyasal Yapılarına Göre Devletler 72
1. Totaliter Devletler 74
2. Otoriter Devletler 75
3. Demokratik Devletler 76
İkinci Bölüm Değerlendirme Soruları 77
Üçüncü Bölüm
ÇOĞULCU DEMOKRASİLER VE HÜKÜMET SİSTEMLERİ
I. DEMOKRASİ KAVRAMI VE ÇOĞULCU DEMOKRASİLERİN TEMEL İLKELERİ 79
A. Demokrasi Kavramı ve Günümüzdeki Anlamı 79
B. Çağdaş Demokrasinin Temel Gerekleri 80
1. İktidarın Seçim Yoluyla Değiştirilebilir Oluşu 80
2. Katılımcılık 81
3. Çoğunluk İlkesi: Çoğunluğun Anayasal Yönetimi 81
4. Muhalefetin Varlığı 81
5. Hak ve Özgürlüklerin Güvencesi 82
6. Güçler Ayrılığı 82
7. Çok Partili Siyasal Yaşam 82
8. Hukukun Üstünlüğü 82
II. EGEMENLİĞİN KULLANIMINA GÖRE DEMOKRASİ UYGULAMALARI 83
A. Doğrudan (Aracısız–Temsilsiz) Demokrasi 83
B. Temsili Demokrasi 83
C. Yarı Doğrudan Demokrasi 84
1. Halk Vetosu 84
2. Halkın Kanun Girişimi (Teklifi) 85
3. Referandum 85
4. Halkın Geri Çağırması (Temsilcinin Azli) 86
III. ÇAĞDAŞ DEMOKRASİLERDE HÜKÜMET SİSTEMLERİ 87
A. Güçler Ayrılığı Düşüncesi ve Hükümet Sistemleri 87
B. Güçlerin Esnek Ayrılığı: Parlamenter Sistemler 88
1. Güçlerin Denkliği ve İş Birliği 89
2. İki Yapılı–İkici Yürütme 89
3. Devlet Başkanının Siyasal Sorumsuzluğu 90
4. Hükümetin ve Bakanların Yasama Organı Önünde Siyasal Sorumluluğu 91
5. Yürütmenin Yasamayı Fesih Yetkisi 91
C. Güçlerin Sert Ayrılığı: Başkanlık Sistemi 92
1. Monist Yürütme (Tek Yapılı/Tek Başlı) 92
2. Organların Birbirinden Bağımsızlığı 93
a. Organların Göreve Gelişinde Bağımsızlık (Organik Sert Ayrılık) 93
b. Organların Görevlerinde Bağımsızlık (İşlevsel Sert Ayrılık) 93
c. Organların İlişkilerinde Bağımsızlık 94
D. Karma Hükümet Sistemleri 94
1. Başkan Ağırlıklı Karma Sistemler 95
a. Yarı Başkanlık Sistemi 95
b. Başkancı Yapılar 96
2. Parlamento Ağırlıklı Karma Sistemler: Meclis Hükümeti Sistemi 97
Üçüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 99
Dördüncü Bölüm
EGEMENLİĞİN İFADESİ ARAÇLARI OLARAK SİYASAL PARTİLER
I. SİYASAL PARTİ KAVRAMI ve SİYASAL PARTİLERİN İŞLEVLERİ 101
A. Tanım 101
1. Amaç Unsuru 101
2. Teşkilat Unsuru 102
3. Süreklilik Unsuru 102
B. Siyasal Partilerin İşlevleri 102
1. Toplum Çıkarlarını Birleştirmek 102
2. İktidarı Kullanma, Denetleme ve Muhalefet İşlevi Görmek 102
3. Siyasal Kadroların Yetiştirilmesini Sağlamak 103
4. Halkla Yönetim Arasında İletişim Kanalı Oluşturmak 103
5. Siyasal Sosyalleşme İşlevi Görmek 103
C. Siyasal Partilerin Hukuksal Niteliği 103
II. SİYASAL PARTİLERİN KURULUŞ VE İŞLEYİŞ ESASLARI 105
A. Kuruluşları 105
B. Partilere Devlet Yardımı 105
C. Siyasal Partilerin Denetimi 107
1. Malî Yönden Denetim 107
2. Faaliyetleri Yönünden Denetim 108
a. Tüzük ve programlara yönelik yasaklamalar 108
b. Eylemlere yönelik yasaklamalar 109
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Siyasal Partilere Yaklaşımı 110
III. SİYASAL PARTİLERİN SINIFLANDIRILMASI 111
A. Yapılarına Göre 111
1. Kadro (komite) partileri 111
2. Kitle Partileri 112
B. İdeolojik Türdeşlikleri Yönünden 112
1. Türdeş Partiler 112
2. Türdeş Olmayan Partiler 112
C. Disiplinleri Yönünden 113
1. Disiplinli Partiler 113
2. Serbest Partiler (Disiplinsiz Partiler) 113
IV. PARTİ SİSTEMLERİ VE SONUÇLARI 114
A. Tek Partili Sistemler 115
B. İki Partili Sistemler 116
C. Çok Partili Sistemler 117
1. Katı Çok Partili Sistem 117
2. Esnek (Ilımlı) Çok Partili Sistem 117
Dördüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 118
Beşinci Bölüm
EGEMENLİĞİN KULLANIMINA KATILIM ARACI OLARAK SEÇİMLER
I. DEMOKRATİK SEÇİMLERİN HÂKİM İLKELERİ 121
A. Genel Oy 122
B. Eşit Oy 123
C. Gizli Oy, Açık Sayım İlkesi 123
D. Doğrudan Oy 124
E. Bireysel Oy İlkesi 125
F. Serbest Oy İlkesi 125
G. Yargı Gözetimi ve Denetiminde Oy 126
II. TEMSİLCİLERİN BELİRLENMESİ YÖNTEMİ OLARAK SEÇİM SİSTEMLERİ 127
A. Genel Olarak 127
1. Seçim Çevresi Kavramı 127
2. Seçim Çevresine Göre Seçimler 128
B. Seçim Sistemleri 128
1. Çoğunluk Sistemi 129
a. Çoğunluk Sisteminin Uygulama Modelleri 129
b. Çoğunluk Sistemlerinin Genel Olarak Değerlendirilmesi 131
2. Nispî Temsil Sistemi (Orantılı Temsil) 131
a. Genel çerçeve 131
b. Artık oyların değerlendirilmesi 133
c. Nispi temsil sistemine ilişkin genel değerlendirme 136
3. Karma (Melez) Seçim Sistemleri 137
C. Seçim Sistemlerinin Doğurduğu Sonuçlar 137
D. Seçim Barajları 138
Beşinci Bölüm Değerlendirme Soruları 140
Altıncı Bölüm
DEVLET İKTİDARININ SINIRLANDIRILMASI ARACI OLARAK ANAYASALLIK DENETİMİ
I. ANAYASANIN ÜSTÜNLÜĞÜ KAVRAMI 143
II. ANAYASAL ÜSTÜNLÜĞÜN KURUMSAL GÜVENCESİ: ANAYASALLIK DENETİMİ 145
III. ANAYASA YARGISININ ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 147
A. Denetim Sistemi Yönünden Anayasa Yargısı 147
1. Amerikan Modeli 147
2. Avrupa Modeli (Kelsen Modeli) 148
3. Her İki Modelin Tablo Eşliğinde Karşılaştırılması 149
B. Zaman Bakımından Anayasa Yargısı 150
1. Önleyici Denetim (A Priori Denetim) 150
2. Düzeltici Denetim (Bastırıcı, A Posteriori) 150
IV. ANAYASA YARGISINDA DAVA TÜRLERİ VE İŞLEYİŞ ESASLARI 150
A. İptal Davası (İptal Yolu, Soyut Norm Denetimi) 151
B. İtiraz Davası (Def’i Yolu, Somut Norm Denetimi) 151
C. Bireysel Başvuru Yolu 152
V. ANAYASA YARGISINDA ANAYASALLIK DENETİMİNİN KAPSAMI VE ALANI 153
A. Denetim Kapsamı 153
1. Şekil Yönünden 153
2. Esas (Öz) Yönünden 153
B. Denetimin Alanı (Denetime Tabi İşlemler) 153
1. Kanunlar (Her Ülkede) 154
2. Yasama İçtüzükleri 154
3. Yürütmenin Düzenleyici İşlemleri 154
4. Uluslararası Sözleşmeler 154
5. Referandumlar 154
6. Anayasa Değişiklikleri 155
VI. MAHKEMELERİN GÖREV ALANLARI: BELLİ BAŞLI İŞLEVLERİ ÜZERİNE 155
A. Hak ve Özgürlükleri Koruma, Hukuk Devletini Güçlendirme İşlevi 155
B. Yetki Dağılımından Doğan Uyuşmazlıkları Çözme 156
1. Devlet Bileşenleri Arasında Yetki Dağılımından Kaynaklanan Uyuşmazlıklar 156
2. Devlet Organları Arasında Çıkan Yetki Uyuşmazlıkları 157
C. Ulusal Düzeyde Seçim ve Referanduma İlişkin Uyuşmazlıkların Çözümü 157
D. Siyasal Partilerin Kapatılmaları ve Malî Denetimleri 157
VII. ANAYASALLIK DENETİMİNDE ÖLÇÜ (REFERANS) NORMLAR 158
VIII. ANAYASA YARGISINDA YÜRÜRLÜĞÜ DURDURMA (GEÇİCİ TEDBİR KARARI) 159
Altıncı Bölüm Değerlendirme Soruları 161
İkinci Kısım
TÜRK ANAYASA HUKUKU
Birinci Bölüm
OSMANLI–TÜRK ANAYASA TARİHİ
I. OSMANLI–TÜRK ANAYASACILIK HAREKETLERİNİN GENEL ÇERÇEVESİ 165
II. YAZILI ANAYASA ÖNCESİ DÖNEM 167
A. Sened–i İttifak 167
B. Tanzimat Fermanı 169
1. İlkeleri 170
2. Niteliği 171
3. Belgenin Normatif Gücü 172
C. Islahat Fermanı 173
1. Fermanın Temel İlkeleri 174
2. Fermanın Niteliği ve Yaptırımı 175
III. İLK YAZILI ANAYASA: KANUN–I ESASİ VE 1909 DEĞİŞİKLİKLERİ 176
A. Devletin Temel Nitelikleri 177
B. Devletin Siyasal Yapısı ve Temel Organları 177
1. Yasama Organı 178
2. Yürütme Organı 179
B. Hak ve Özgürlükler 180
C. Anayasanın Uygulanması ve 1909 Değişiklikleri 181
IV. 1921 ANAYASASI 183
A. Ulusal Kurtuluş Hareketi ve İlk TBMM’nin Açılması 183
B. 1921 Anayasası’nın Özellikleri 185
C. Anayasada Değişiklik 186
V. 1924 ANAYASASI 187
A. Anayasanın Hazırlanışı 187
B. 1924 Anayasası’nın Belirgin Özellikleri 188
C. Yasama ve Yürütme İlişkileri Açısından Hükümet Sistemi 190
D. Temel Hak ve Özgürlükler 191
D. 1924 Anayasasında Yapılan Değişiklikler 192
D. Anayasanın Uygulanması 193
VI. 1961 ANAYASASI 196
A. Askeri Darbe ve Geçici Anayasa Süreci 196
B. Anayasanın Hazırlanması, Kabulü ve Yürürlüğe Girişi 198
C. 1961 Anayasası’nın Getirdiklerinden Öne Çıkanlar 200
D. Anayasanın Uygulanması ve Geçirdiği Değişiklikler 202
Birinci Bölüm Değerlendirme Soruları 205
İkinci Bölüm
1982 ANAYASASININ YAPILIŞI VE DEVLETİN
TEMEL İLKELERİ
I. YAPILIŞI VE YÜRÜRLÜĞE GİRİŞİ 207
A. 12 Eylül 1980 Askeri Darbesi ve “Anayasasızlaştırma” Süreci: Geçici Anayasa 207
B. Kurucu Meclis Oluşumu ve Görevleri 208
1. Oluşumu 208
2. Görevleri ve Meclis Bileşenlerinin Aralarındaki İlişkiler 210
C. Anayasanın Hazırlanması ve Halkoylaması 211
II. 1982 ANAYASASINA GÖRE DEVLET ŞEKLİ 212
III. DEVLETİN ANAYASAL KİMLİĞİ YA DA CUMHURİYETİN NİTELİKLERİ 214
A. Toplumun Huzuru, Milli Dayanışma ve Adalet Anlayışı 216
B. İnsan Haklarına Saygılı Devlet İlkesi 216
C. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlı Devlet Anlayışı 216
D. Başlangıçta Belirtilen Temel İlkelere Dayalı Devlet 218
E. Demokratik Devlet İlkesi 220
1. Genel Çerçeve 220
2. 1982 Anayasası ve Siyasal Partiler Düzeni 221
a. Siyasal Parti Kurma Özgürlüğü 221
b. Siyasal Parti Üyeliği 222
c. Siyasal Partilerin Devlet Yardımından Yararlanması 223
d. Siyasal Partilerin Yükümlülükleri 224
e. Siyasal Partilere Uygulanacak Yaptırımlar ve Sonuçları 225
f. Kapatma Kararının Sonuçları 227
F. Laik Devlet İlkesi 227
G. Sosyal Devlet İlkesi 230
H. Hukuk Devleti İlkesi 232
IV. DEVLETİN YAPISI VE SEMBOLLERİ 234
V. BAĞIMSIZ BİR DEVLET İLKESİ OLARAK KANUN ÖNÜNDE EŞİTLİK 236
A. Mutlak Eşitlik 237
B. Nispi Eşitlik 238
C. Nispi Eşitliğin Özel Bir Türü Olarak Pozitif Ayrımcılık 239
1. Pozitif Ayrımcılık Kavramı 239
2. Pozitif Ayrımcılığın Türk Anayasa Hukukunda Yeri 240
D. Eşitlik İlkesinin Muhatabı 242
E. Eşitlik İlkesine Uyulup Uyulmadığının Tespitinde Yargısal Metodoloji: “İkili Test” 243
İkinci Bölüm Değerlendirme Soruları 245
Üçüncü Bölüm
1982 ANAYASASINDA TEMEL HAK VE
ÖZGÜRLÜKLER REJİMİ
I. TERMİNOLOJİK TARTIŞMALAR 250
A. İnsan Haklarına Saygılı Devlet–İnsan Haklarına Dayalı Devlet 250
B. Doğal Hak Yaklaşımı/Pozitivist Yaklaşımı Paradoksu 251
C. Temel Hak ve Özgürlüklerin Niteliği (AY, m. 12) 252
D. Hak/Özgürlük 253
II. ANAYASAL HAKLARIN SINIFLANDIRILMASI 255
A. Hak ve Özgürlüklerin Sınıflandırılmasındaki Amaç 255
B. 1982 Anayasası’nda Hak ve Özgürlüklerin Sınıflandırılması 255
1. Kişi Hakları ve Ödevleri 256
2. Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler 257
3. Siyasal Haklar ve Ödevler 258
C. 1982 Anayasasının Sınıflandırmaya Bağladığı Sonuçlar 259
1. Düzenleme Aracında Farklılaşma 259
2. Devletin Yükümlülüklerinin Farklılaşması 260
III. ANAYASAL HAKLARIN SINIRLARI 261
A. Anayasal Sınırlar 261
B. Ontolojik Sınırlar (Hakkın Doğasında Mündemiç Sınır) 261
C. Kanunlardan Kaynaklanan Sınırlar 262
IV. ANAYASAL HAKLARA MEŞRU MÜDAHALELER VE UYULACAK TEMEL İLKELER 262
A. Anayasal Hakların Sınırlandırılması 263
1. Sınırlamanın Kanuniliği İlkesi 264
2. Sınırlamanın Nedene Bağlılığı İlkesi 265
3. Sınırlamanın Hakların Özüne Dokunmaması 268
4. Sınırlamaların Ölçülülük İlkesine Uygun Olması 270
5. Sınırlamanın Demokratik Toplum Düzeninin Gereklerine Aykırı Olamaması 272
6. Sınırlamanın Anayasasının “Sözüne ve Ruhuna Uygun Olması 273
7. Sınırlamanın Laik Cumhuriyetin Gereklerine Aykırı Olmaması 273
B. Anayasal Hakların Kötüye Kullanılması Yasağı 274
C. Anayasal Hakların Durdurulması 275
1. Uyulacak Temel İlkeler 276
2. Çekirdek Haklara İlişilememesi 276
Üçüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 278
Dördüncü Bölüm
1982 ANAYASASINDA YASAMA ORGANI (TBMM)
I. GENEL OLARAK 281
II. YASAMA ORGANININ OLUŞUMU 282
A. Tek Meclisli Yasama ve Üye Sayısı 282
B. Genel Seçimler (Olağan Seçimler) 283
1. Yasama Döneminin Sona Ermesi (m. 77) 283
2. Yasama Dönemi Sona Ermeden Seçim 285
a. TBMM’nin “Seçimleri Yenileme” Kararıyla (AY, m. 116/1) 286
b. Cumhurbaşkanının Seçimleri Yenileme Kararıyla (AY, m. 116/2) 287
c. Genel Seçimlere Bir Yıl veya Daha Az Bir Süre Kala Cumhurbaşkanlığı Makamında Boşalmanın Ortaya Çıkması (AY, m. 106) 288
C. Ara Seçimler (AY, m. 78) 288
1. Ara Seçim Kuralları ve Şartları 289
2. Ara Seçimin Zamanını Belirleme 289
III. TBMM ÜYELERİNİN SEÇİMİNDE UYGULANAN SEÇİM SİSTEMİ 290
A. Seçim Kanunlarının Anayasal İlkeleri 290
B. Türk Seçim Sistemi ve Seçim İttifakları 291
1. Seçim Sisteminin Niteliği 291
2. İttifaka Dayalı %7 Ulusal Barajlı d’Hondt Sistemi 292
IV. MİLLETVEKİLİ SEÇİLME VE SEÇME ŞARTLARI 295
A. Milletvekili Seçilme Şartları 295
1. Vatandaşlık 295
2. Yaş 295
3. Kısıtlı Olmamak 296
4. Askerlikle İlişiği Olmamak 297
5. En Az İlkokul Mezunu Olmak 298
6. Belirli Suçlardan Dolayı Hüküm Giymiş Olmamak 298
a. Affın Etkisi 300
b. Yasaklanmış Hakların Geri Verilmesi 300
7. Kamu Hizmeti Yasaklısı Olmamak 301
B. Adaylık ve Değerlendirilmesi 302
C. Seçmenlik Şartları (Seçme Yeterliliği) 304
1. Genel Şartlar 304
2. Seçme Şartlarını Taşısalar da Özel Durumları Nedeniyle Seçme Hakkından Mahrum Olanlar 304
D. Seçim İlkeleri ve Seçim Kurulları 306
1. Seçimlerin Anayasal İlkeleri 306
2. Seçim Yargısı 307
a. Seçim Kurulları 308
b. Yüksek Seçim Kurulu’nun Yapısı ve Niteliği 309
V. MİLLETVEKİLLİĞİNİN KAZANILMASI 311
A. Milletvekili Sıfatının Kazanılması ve Yasama Görevine Başlanılması 311
1. Sıfatın Kazanılması Zamanı ve Buna Bağlı Sonuçlar 311
2. Yasama Görevine Başlaması 313
3. Yeminden Kaçınma ve Buna Bağlanan Sonuç 313
a. TBMM İçtüzüğünün Anayasaya Aykırılığı Sorunu 314
b. Anayasa Mahkemesinin Yaklaşımı 314
B. Temsilcilik Görevinin Niteliği 316
VI. TBMM ÜYELERİNİN YASAMA BAĞIŞIKLIKLARI 316
A. Yasama Sorumsuzluğu 317
B. Yasama Dokunulmazlığı 319
1. Tanım ve Özellikler 319
2. Dokunulmazlık Dışı Alanlar 320
3. Dokunulmazlığın Kaldırılması ve Bu Karara Karşı Başvuru 322
C. Yasama Ayrıcalıkları Karşılaştırma 323
VII. TBMM ÜYELİĞİNİN SONA ERMESİ 323
Dördüncü Bölüm Değerlendirme Soruları 326
Beşinci Bölüm
YASAMA YETKİSİ VE TBMM’NİN İŞLEYİŞ ESASLARI
I. YASAMA YETKİSİNİN NİTELİKLERİ 329
A. Yasama Yetkisinin Konu Bakımından Genelliği (Mutlaklığı) İlkesi 330
1. Tanım ve Çerçeve 330
2. Türk Anayasa Hukukunda Yasamanın Genelliği İlkesi 331
B. Yasama Yetkisinin Asliliği İlkesi 332
C. Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesi 334
II. TBMM’NİN GENEL GÖREV VE YETKİLERİ 335
A. Kanun Faaliyeti 336
1. Teklif (Öneri) ve Karar 336
2. Kanunların Yayımı ve Yürürlüğe Girişi 338
a. Cumhurbaşkanının Kanunlar Üzerinde Yetkisi 338
b. Yayım ve Yürürlüğe Girmesi 340
B. Genel ve Özel Af Çıkartma Yetkisi 341
C. Savaş İlânı ve Türk Silahlı Kuvvetlerinin Yabancı Ülkelere Gönderilmesi (AY, m. 92) 342
D. Milletlerarası Sözleşmelerin Onaylanmasının Uygun Bulunması
(AY, m. 90) 342
A. TBMM İçtüzükleri 345
B. TBMM Başkanlık Divanı 346
C. Komisyonlar ve Siyasal Parti Grupları 347
1. TBMM Komisyonları 347
2. Siyasal Parti Grupları 348
D. TBMM’nin Toplantıları, Tatil ve Ara Vermesi 349
E. TBMM’nin Toplanma ve Karar Yetersayısı 349
1. Toplantı Yeter Sayısı 350
2. Karar Yeter Sayısı 350
a. Genel Karar Yeter Sayısı 351
b. Özel Karar Yeter Sayısı (Nitelikli Çoğunluk) 352
IV. TBMM’NİN BİLGİ EDİNME VE DENETİM YOLLARI (m. 98) 353
A. Genel Görüşme (AY, m. 98) 354
B. Meclis Araştırması (AY, m. 98) 354
C. Yazılı Soru (AY, m. 98/5) 355
D. Meclis Soruşturması (AY, m. 98/4, m. 105/5, 6, 7) 356
V. TBMM KARARLARI VE ANAYASAL AÇIDAN DOĞURDUĞU SONUÇLAR 356
A. Tanım ve Çerçeve 356
B. TBMM Kararlarının Denetimi 357
Beşinci Bölüm Değerlendirme Soruları 359
Altıncı Bölüm
1982 ANAYASASINDA YÜRÜTME ORGANI
I. CUMHURBAŞKANI 362
A. Cumhurbaşkanı Seçilme Şartları (m. 101/1) 363
B. Adaylık ve Seçim Yöntemi (AY, m. 101) 363
1. Aday Gösterilme 363
2. Seçim Yöntemi (AY, m. 101/5) 364
C. Cumhurbaşkanının Göreve Başlaması ve Görev Süresi 364
1. Göreve Başlaması 364
2. Görev Süresi 366
D. Cumhurbaşkanı Seçimine Gidilme Durumları 368
1. Cumhurbaşkanlığı ve TBMM Seçiminin Eş Zamanlı (Aynı Anda) Yapılacağı Haller 368
2. Cumhurbaşkanlığı Seçiminin Tek Başına Yapılacağı Haller 369
E. Cumhurbaşkanının Görevinin Sona Erdiği Haller 369
II. CUMHURBAŞKANININ GÖREV VE YETKİLERİ 371
III. CUMHURBAŞKANININ CEZAİ SORUMLULUĞU 374
A. Cezaî Sorumluluğun Niteliği ve İsimlendirilmesi 374
B. Cezai Sorumluluğun İşletilmesi 376
C. Yüce Divan Yargılaması 377
D. Yüce Divan Yargılaması Sonucu 380
Altıncı Bölüm Değerlendirme Soruları 381
Yedinci Bölüm
CUMHURBAŞKANLIĞI TEŞKİLATI VE
YÜRÜTMENİN DÜZENLEME YETKİSİ
I. CUMHURBAŞKANLIĞI YÖNETİMİ 385
A. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar (AY, m. 105) 387
1. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı ve Bakanlıklar: Oluşumu ve Görevleri 387
a. Cumhurbaşkanı Yardımcılığı 387
b. Bakanlıklar 390
2. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Cezai Sorumlulukları 390
a. Görev Suçlarından Dolayı Cezai Sorumluluk 391
b. Görev Suçu Kapsamı Dışında Kalan Suçlar Bakımından 392
B. Devlet Denetleme Kurulu (AY, m. 107) 393
C. Millî Güvenlik Kurulu (AY, m. 118) 394
II. YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEME YETKİSİ VE NİTELİĞİ 395
A. Yürütmenin Asli Bir Yetki Oluşu 396
B. Yürütme Yetkisinin Özerkliği Sorunu 397
1. Kavramsal Çerçeve: Terminolojik Sorunlar 397
2. 2017 Anayasa Değişiklikleri Yürütmeyi Özerkleştirdi mi? 398
a. Yürütme Dört Konuda Saklı Yetki Sahibi Olmuştur Görüşü 399
b. Yürütme Hiçbir Konuda Saklı Yetki Sahibi Değildir Görüşü 400
III. YÜRÜTME ORGANININ DÜZENLEME ARAÇLARI 402
A. Aslî Düzenleme Aracı: Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 402
1. Alanı ve Türleri 402
2. Kullanım Esasları ve Statüsü 403
3. Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Cumhurbaşkanı Kararlarından Farkı 404
B. Yürütmenin Türev Düzenleme Araçları: Yönetmelikler ve Diğer Düzenleyici İşlemler 406
1. Türev Düzenleme Aracı 406
2. Türev Düzenleme Aracı Olarak Yönetmelikler ve Diğer Düzenleyici İşlemler 406
a. Yönetmelikler 406
b. Diğer Düzenleyici İşlemler (Adsız Düzenleyici İşlemler) 407
IV. 1982 ANAYASASI’NDA OLAĞANÜSTÜ REJİM YÖNETİMİ 408
A. Genel Çerçeve 408
B. 1982 Anayasasında Olağanüstü Hal Yönetimi 408
1. Olağanüstü Hâl Yönetimine Başvuru Nedenleri (AY, m. 119/1) 409
2. Olağanüstü Hal İlanında Yetkili Makam ve Yöntem 409
3. Süre ve Uygulama Çevresi 409
4. Sonuçları 410
V. YASAMA YÜRÜTME İLİŞKİLERİ AÇISINDAN HÜKÜMET SİSTEMİNİN NİTELİĞİ 411
Yedinci Bölüm Değerlendirme Soruları 413
Sekizinci Bölüm
1982 ANAYASASINDA YARGI
I. YARGININ ANAYASAL İLKELERİ 415
A. Yargı Kavramı 415
B. Mahkemelerin Kuruluşu 416
C. Yargı Bağımsızlığı ve Tarafsızlığı 417
1. Yargı Bağımsızlığı 417
a. Mahkemelerin Bağımsızlığı (Yargının Kurumsal Bağımsızlığı) İçin Gerekli Şartlar 418
b. Hâkim Güvencesi (Teminatı): Hâkim Bağımsızlığı 419
2. Yargının Tarafsızlığı 420
D. Yargı Bağımsızlığının Kurumsal Aracı Olarak Hâkimler ve Savcılar Kurulu 421
1. Yargısal Kurul Kavramı ve Yargı Bağımsızlığı Açısından Önemi 421
2. Hâkimler ve Savcılar Kurulu (HSK) 423
a. Oluşumu 423
b. Kurul’un Görevleri (m. 159) 425
II. TÜRK YARGI SİSTEMİNİN GENEL ESASLARI VE YÜKSEK MAHKEMELER 426
A. Yargıtay 427
B. Danıştay 428
C. Uyuşmazlık Mahkemesi 428
D. Sayıştay’ın Yüksek Mahkeme Niteliği Taşıyıp Taşımadığı 429
Sekizinci Bölüm Değerlendirme Soruları 431
Dokuzuncu Bölüm
TÜRK ANAYASA YARGISI
I. ANAYASA MAHKEMESİNİN OLUŞUMU VE GÖREVLERİ 434
A. Oluşumu 434
B. Görevleri 436
1. Anayasaya Uygunluk Denetimi 436
2. Siyasal Partilerin Kapatılmaları Hakkında Davaları Karara Bağlamak 436
3. Siyasal Partilerin Mali Denetimini Gerçekleştirmek 437
4. Yüce Divan Sıfatıyla Anayasa’da Sayılan Kişilerin Yargılanması Görevi 437
5. Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanını Seçmek 437
II. ANAYASAYA UYGUNLUK DENETİMİ GÖREVİ VE İŞLEYİŞİ 438
A. Denetime Tabi İşlemler 438
1. Denetime Tâbi Hukuk Kuralları 438
2. Denetime Tâbi Bireysel İşlemler 439
3. TBMM Kararlarının Denetlenebilir Olup Olmadığı 439
B. Denetim Yolları ve İşleyişi 440
1. İptal Yolu 441
a. Şekil Yönünden İptal Davası 443
b. Esas Yönünden İptal Davası 444
2. İtiraz Yolu (Somut norm denetimi– Def’i Yolu) 444
3. Bireysel Başvuru Yolu 450
III. ANAYASA MAHKEMESİ KARARLARI VE SONUÇLARI 450
A. Anayasa Mahkemesinin Esasa İlişkin Karar Türleri 451
1. Yokluk Kararları 451
2. İptal Kararları 452
3. Ret Kararları (Anayasaya uygunluk kararları) 453
4. Şartlı Ret Kararları (Yorum rezervli ret) 453
B. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Etkisi ve Sonuçları 454
1. Anayasa Mahkemesi Kararları Gerekçesi Yazılmadan Açıklanamaz 454
2. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Yayımı ve Yürürlüğe Girişi 455
a. Kararın Yayımı, Yürürlüğe Girişi ve Etkisi 455
b. İptal Kararının Yürürlüğe Girişini Erteleme 456
3. Kararların Kesinliği ve Bağlayıcılığı 458
4. AYM’nin Yerindelik Denetimi Yapamaması: Denetimin Sınırı 460
C. Yürürlüğü Durdurma Kararları 461
D. Türk Anayasa Yargısında “Anayasa İhmali” 463
E. Anayasa Yargısında Yargılamanın Yenilenmesi 463
F. AYM Kararlarında Usul ve Yetersayı 464
Dokuzuncu Bölüm Değerlendirme Soruları 465
Onuncu Bölüm
TÜRK ANAYASA YARGISINDA BİREYSEL BAŞVURU YOLU
I. KİŞİSEL BAŞVURU YOLUNUN AMACI VE HUKUKUMUZA GİRİŞİ 469
II. BİREYSEL BAŞVURU YOLUNUN NİTELİKLERİ 470
A. Kamu Gücü İşlemlerine Karşı Koruma Yolu Olması 470
B. İkincil Nitelikte Bir Koruma Yolu Oluşu 471
III. BİREYSEL BAŞVURU YOLUNUN KABUL EDİLEBİLİRLİK ŞARTLARI 472
A. Olağan Kanun Yollarının Tüketilmiş Olması 472
B. Başvurunun Süresi İçerisinde Yapılmış Olması 473
C. Başvurucunun Bir Hakkının İhlal Edilmiş Olması 475
D. Başvuru Konusunun Bireysel Başvuru Alanına Giren Bir Hak Olması 477
E. Başvurunun Açıkça Dayanaktan Yoksun Olmaması ve Önemsiz Nitelik Taşımaması 478
IV. BİREYSEL BAŞVURU USULÜ 480
V. MAHKEMENİN KARARLARI 481
A. Kabul Edilemezlik Kararları 481
B. Düşme Kararları 482
C. Başvurunun Esasına İlişkin Kararlar 482
1. Yeniden Yargılama 483
2. Tazminat Kararları 483
3. İhlal ve Sonuçlarının Nasıl Giderileceğine Dair Kararlar 483
4. Pilot Karar Uygulaması 484
D. Geçici Önleme Başvuru 486
Onuncu Bölüm Değerlendirme Soruları 488
On Birinci Bölüm
ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİ
I. ANAYASANIN DEĞİŞTİRİLMESİNE İLİŞKİN USUL VE ESASLAR 491
A. Teklif 491
B. Görüşme 493
C. Karar 494
D. Onay 494
E. Anayasa Değişikliklerinin Halkoylamasına Sunulması 496
II. ANAYASA DEĞİŞİKLİKLERİNİN DENETİMİ 496
1. Teklif ve Oylama Çoğunluğuna Uyulup Uyulmadığı 498
2. İvedilikle Görüşülemeyeceği Emrine Uyulup Uyulmadığı 500
On Birinci Bölüm Değerlendirme Soruları 501
Kaynakça 503
Kavramlar Dizini 513 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
