İÇİNDEKİLER
İçindekiler
On Dördüncü Basıya Önsöz 7
Kısaltmalar 35
BİRİNCİ KİTAP
CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI
§1. GENEL OLARAK 37
I. Terim 37
II. Kavram 37
§2. CEZA HUKUKUNUN GÖREVİ, İŞLEVİ VE AMACI 39
I. Görevi 39
II. İşlevi 40
III. Amacı 40
§3. CEZA HUKUKUNUN HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ, DİĞER HUKUK DALLARI İLE İLİŞKİSİ VE CEZA HUKUKUNA YARDIMCI DİSİPLİNLER 41
I. Ceza Hukukunun Hukuk Düzeni İçindeki Yeri 41
II. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dalları ile İlişkisi ve Ceza Hukukuna Yardımcı Disiplinler 42
A. Diğer Hukuk Dalları ile İlişkisi 42
1. Medeni Hukuk ile Arasındaki İlişki 42
2. Anayasa Hukuku ile İlişkisi 43
3. İdare Hukuku ile İlişkisi 43
a. İdari Ceza Hukuku Kavramı ve Kabahatlerin Suç Olmaktan Çıkarılması 44
b. Kabahatler Kanunu 44
aa. Genel Olarak 44
bb. Kanunilik İlkesi ve Kabahatler Kanunu 45
cc. Lehe Kanunun Geçmişe Yürümesi Kuralı 45
dd. Kabahat Fiilinin İşlendiği Zaman 45
ee. Kabahat Fiilinin İşlendiği Yer 45
ff. Kabahat Fiilinde Hareket 45
gg. Hukuka Uygunluk Sebepleri ve Kusurluluğu Kaldıran Haller 46
hh. Kabahat Fiilinde Kusur Yeteneği ve Kusurluluk 46
ii. Teşebbüs 46
jj. İştirak 46
kk. İçtima 47
ll. Tüzel Kişilerin, Temsil Edilenin ve İş Sahibinin Sorumluluğu 47
mm. Yaptırım 48
nn. Zamanaşımı 48
oo. Yaptırıma Karar Verme Yetkisi 48
pp. Denetimi 49
aaa. Başvuru Yolu (KK m.27) 49
bbb. İtiraz Yolu (KK m.29) 50
rr. Vazgeçme ve Kabul (KK m.30) 50
ss. Kabahatler ile Suçların Karşılaştırılması 50
c. Disiplin Ceza Hukuku Kavramı 51
4. Devletler Genel Hukuku ile İlişkisi 52
5. Ceza Muhakemesi Hukuku ile İlişkisi 53
6. İnfaz Hukuku ile İlişkisi 53
B. Ceza Hukukuna Yardımcı Disiplinler 53
1. Kriminoloji 53
2. Kriminalistik 54
3. Viktimoloji 54
4. Adli Tıp 54
İkinci Bölüm
DEMOKRATİK HUKUK DEVLETİNDE
CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ
§1. KANUNİLİK İLKESİ (CEZA KANUNLARININ GÜVENCE İŞLEVİ) 55
I. Genel Olarak 55
II. İlkeye Yönelik Eleştiriler 56
III. İlkenin Zorunlu Sonuçları 56
A. Örf ve Adet Kuralları ile Suç ve Ceza Yaratılamaz 56
B. Kıyas Yasaktır 57
C. Ceza Kanunları Belirli ve Açık Olmalıdır 58
D. Ceza Kanunları Geçmişe Yürümez 58
E. İdarenin Düzenleyici İşlemlerle Suç Yaratabilip Yaratamayacağı Sorunu 58
§2. CEZA SORUMLULUĞUNUN ŞAHSİLİĞİ İLKESİ 60
§3. KUSURSUZ SUÇ VE CEZA OLMAZ İLKESİ 61
§4. CEZA HUKUKU BAKIMINDAN ÖNEMLİ DİĞER İLKELER 62
I. İnsan Onurunun Dokunulmazlığı 62
II. Eşitlik İlkesi 63
III. Oranlılık ve İkincillik İlkeleri ile Aşırılık Yasağı 63
§5. CEZA HUKUKU İLKELERİNİN SOMUTLAŞTIRILMASI: CEZA HUKUKU DOGMATİĞİ 64
Üçüncü Bölüm
CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİ VE
CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ
§1. İLK UYGARLIKLARDA CEZALANDIRMA DÜŞÜNCESİNİN KAMUSALLAŞMASI: CEZA HUKUKUNUN TEMELİ 67
§2. BATI HUKUKU 69
I. Eski Yunan Hukuku 69
II. Roma Hukuku 69
III. Ortaçağ Hukuku 70
A. Cermen Hukuku 70
B. Kanonik Ceza Hukuku 71
C. Ortaçağ İtalyan Ekolü 71
IV. Müşterek Hukuk 72
V. Aydınlanma Dönemi Ceza Hukuku 72
§3. TÜRK HUKUKU 73
I. İslamiyet Öncesi Dönem 73
II. İslamiyet’ten Sonraki Dönem 74
A. Osmanlı’da 75
1. Tanzimata Kadarki Dönem 76
a. Genel Olarak 76
b. Kanunnameler 76
2. Tanzimat Döneminde 76
a. 1840 Tarihli Kanunname–i Ceza 76
b. 1851 Tarihli Kanun–u Cedit 77
c. 1858 Ceza Kanunname–i Humayunu 77
B. Cumhuriyet Dönemi 77
§4. CEZA HUKUKUNUN TARİHSEL GELİŞİM SÜRECİNİN CEZA SORUMLULUĞUNUN ESASINA ETKİSİ 78
I. Klasik Okul 78
II. Pozitivist Okul 79
III. Üçüncü Okul 80
IV. Toplumsal Savunma Akımı 80
Dördüncü Bölüm
CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI
§1. KAYNAK KAVRAMI VE KAYNAKLARIN ÖZELLİKLERİ 81
§2. ÇEŞİTLERİ 81
I. Asıl Kaynaklar 81
A. Anayasa 81
B. Uluslararası Sözleşmeler 81
C. Kanun 82
1. Genel Olarak 82
2. TCK ve Diğer Ceza Kanunları Arasındaki İlişki 83
II. Yardımcı Kaynaklar 84
A. Örf ve Adet (Gelenek) Kuralları 84
B. Ahlak ve Din Kuralları 85
C. Mahkeme İçtihatları 85
D. Doktrin (Öğreti) 86
§3. KAYNAKLARIN YORUMU 86
I. Yorum Kavramı ve Kıyastan Farkı 86
II. Yorum Yöntemleri 87
A. Gramatik ya da Sözel Yorum Yöntemi 87
B. Sistematik Yorum Yöntemi 87
C. Tarihsel Yorum Yöntemi 88
D. Amaçsal (Teleolojik) Yorum Yöntemi 88
III. Yorum Araçları 89
A. Mantık 89
B. Tarihçe 90
C. Hukukun Genel İlkeleri 90
D. Karşılaştırmalı Hukuk 90
E. Örf ve Adet Kuralları 90
IV. Yorum Çeşitleri 91
A. Daraltıcı Yorum 91
B. Genişletici Yorum 91
Beşinci Bölüm
CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI
§1. CEZA HUKUKU KURALLARININ ZAMAN BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 93
I. Zaman Bakımından Uygulamaya İlişkin İlkeler 93
A. Hemen Uygulama 93
B. Lehe Kanunun Uygulanması: Lehe Kanunun Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu–Geriye Yürüme Yasağı 94
1. Lehe Yasanın Geriye Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 95
2. Lehe Kanunun Tespiti 95
3. Zamanaşımına İlişkin Kurallar Bakımından Lehe Kanunun Belirlenmesi 97
4. Mahkeme İçtihatlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 98
5. İçtihadı Birleştirme Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 98
6. Anayasa Mahkemesinin İptal Kararlarının Geçmişe Yürüyüp Yürümeyeceği Sorunu 98
C. İleriye Yürüme 99
II. Ceza Kanunlarının Yürürlüğe Girmesi, Yürürlükten Çıkması ve Yürürlük Süreleri Bakımından Ceza Kanunları 99
III. Suçun İşlendiği An 100
A. Ani Suçlar 100
B. İhmali Suçlar 101
C. Kesintisiz (Mütemadi) ve Zincirleme (Müteselsil) Suçlar 101
§2. CEZA HUKUKU KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 102
I. Mülkilik İlkesi (Sistemi) 102
A. Genel Olarak 102
B. Ülke Kavramı 102
C. Suçun İşlendiği Yer Sorunu 107
D. Yabancı Ülkede Hüküm Verilmesi (TCK m.9) 109
II. Şahsilik İlkesi (Sistemi) 110
A. Faile Göre Şahsilik İlkesi 110
1. Görev Suçları (TCK m.10) 111
2. Vatandaş Tarafından İşlenen Suç (TCK m.11) 111
B. Mağdura Göre Şahsilik 113
1. Türkiye’nin Zararına İşlenen Suçlar (TCK m. 12/1) 113
2. Vatandaşın Zararına İşlenen Suçlar (Vatandaşı Koruma İlkesi ya da Mağdura Göre Şahsilik İlkesi) (TCK m. 12/2) 114
III. Evrensellik İlkesi (TCK m. 12/3) 115
IV. Koruma İlkesi (TCK m.13) 116
V. Yer Bakımından Uygulamada Özellik Gösteren Haller 116
A. Seçimlik Cezalarda Soruşturma (TCK m.14) 116
B. Soruşturma Koşulu Olan Cezanın Hesaplanması (TCK m.15) 117
C. Cezadan Mahsup (TCK m.16) 117
D. Hak Yoksunlukları (TCK m.17) 118
VI. İade (Geri Verme) 118
A. İade Kavramı 118
B. İadenin Kaynakları 119
C. İadenin Çeşitleri 119
D. İadenin Koşulları 120
1. Fiile İlişkin Koşullar 120
a. Fiil Her İki Devlet Kanununa Göre de Suç Sayılmalı ve Belli Ağırlıkta Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.10/2) 120
b. Suç Türkiye Devletinin Güvenliğine Karşı, Türkiye Devletinin veya Bir Türk Vatandaşının ya da Türk Kanunlarına Göre Kurulmuş Bir Tüzel Kişinin Zararına İşlenmiş Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–3) 121
c. Suç Zamanaşımına veya Affa Uğramamış Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–5) 121
d. İadeye Konu Olan Suçun Talep Eden Ülke Yasasına Göre Ölüm Cezasını Gerektirmesi Halinde Bu Cezanın İnfaz Edilmeyeceği Konusunda Güvence Verilmiş Olmalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/3) 122
e. Suç, Türkiye’nin Yargılama Yetkisine Giren Bir Suç Olmamalıdır (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–4) 122
f. Suçun Düşünce Suçu veya Siyasi, Siyasi Suçla Bağlantısı ya da Askeri Suç Olmaması Gerekir (6706 sayılı Kanun m.11/1–c–1, 2) 122
aa. Düşünce Suçu 122
bb. Siyasi Suç 123
aaa. Siyasi Suçun Tanımı 123
bbb. Çeşitleri: Tam ve Nisbi Siyasi Suç 123
ccc. Siyasal Suç Kapsamında Görülmeyen Eylemler 123
cc. Siyasi Suçla Bağlantılı Suç 124
dd. Askeri Suç 124
2. Faile İlişkin Koşul 125
E. İade Yöntemi 125
F. İadesi İstenen Kişi Hakkında Geçici Tutuklama ((6706 sayılı Kanun m.14) 126
G. Teslim (6706 sayılı Kanun m.20) 126
H. İade İsteminin Reddi 127
I. İadede Hususilik Kuralı [Sözl. m. 14; 6706 sayılı Kanun m. 10/4] 128
İ. Türkiye’nin iade talepleri ve şartları (6706 sayılı Kanun m.22) 128
VII. Yabancı Kanunun Göz Önünde Bulundurulması (TCK m.19) 129
A. Bir Türk veya Yabancının Yabancı Ülkede İşlediği Suç Bakımından Türkiye'de Yapılacak Yargılamada Uygulanacak Kanunun Belirlenmesi 129
B. Hükmün Uygulanması 129
§3. CEZA KANUNLARININ KİŞİ BAKIMINDAN UYGULAMA ALANI 130
I. Genel Olarak 130
II. Ceza Kanununun Uygulanmasında Özellik Gösteren Kişiler 130
A. Cumhurbaşkanı 130
B. Milletvekilleri 132
1. Yasama sorumsuzluğu (Mutlak yasama dokunulmazlığı) 132
2. Sorumsuzluğun Koşulları 132
3. Sonuçları 133
4. Sorumsuzluk ile Dokunulmazlık Arasındaki Farklar 133
C. Diplomatlar 133
D. NATO Mensupları (Yabancı Asker Kişiler) 135
1. Genel Olarak 135
2. Sözleşme Kapsamına Giren Kişiler 136
3. Gönderen ve Kabul Eden Devletlerin Yargı Yetkileri 136
a. Mutlak Yargı Yetkisi 137
b. Öncelikli Yargı Yetkisi 137
İKİNCİ KİTAP
SUÇ GENEL TEORİSİ
Birinci Bölüm
SUÇ GENEL TEORİSİ KAVRAMI, SUÇUN TANIMI, SUÇ KAVRAMI VE SUÇUN YAPISAL UNSURLARI, UNSURLARIN DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR
§1. SUÇ GENEL TEORİSİ KAVRAMI 139
I. Kavram 139
II. Suç Genel Teorisinin Yararı 140
§2. SUÇUN TANIMI VE SUÇ KAVRAMI 140
§3. SUÇUN YAPISAL UNSURLARI 141
I. Tipe Uygunluk 141
A. Kavram 141
B. Tipin İçeriği 143
1. Objektif Nitelikteki Unsurlar 143
a. Fail 143
b. Mağdur 143
c. Hareketin Konusu 144
d. Eylem 144
aa. Hareket 144
aaa. Hareket Teorileri 144
a1. Hareketin Temelini Hukuk Dışında Arayan Teoriler 144
aa1. Nedensel (Doğal) Hareket Teorisi 144
aa2. Amaççı Hareket Teorisi 145
aa3. Sosyal Hareket Teorisi 146
a2. Hareketin Temelini Hukuk İçinde Arayan Teori: Normativist Teori 146
a3. Görüşümüz 146
bbb. Hareket Yeteneği ve Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 147
a1. Hareket Yeteneği 147
a2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 147
aa1. Tüzel Kişi Kavramı 147
aa2. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 148
ccc. Hareketin Niteliğinin Suçların Sınıflandırılmasına Etkisi 150
a1. Hareketin Sayısına Göre Suçlar 150
aa1. Tek Hareketli Suçlar 150
aa2. Birden Fazla Hareketli Suçlar 150
aaa1. Birleşmiş Hareketli Suçlar 150
aaa2. Bölünebilen ya da Kesintili Suçlar 151
aa3. Seçimlik Hareketli Suçlar 151
aa4. İtiyadi Suçlar 151
a2. Hareketin Şekline Göre Suçlar 152
a3. Hareketin Önemine Göre Suçlar 153
bb. Netice 155
aaa. Kavram 155
bbb. Neticeye Göre Suçların Tasnifi 155
a1. Şekli Suç–Maddi Suç (Neticesiz– Neticeli Suçlar– Neticesi Harekete Bitişik Suçlar) 155
a2. Zarar Suçu–Tehlike Suçu 156
a3. Ani Suç–Kesintisiz (Mütemadi) Suç 156
a4. Kalkışma Suçları 159
cc. Nedensellik Bağı ve Fiilin Objektif Yüklenebilirliği (İsnad Edilebilirliği) 159
aaa. Genel Olarak 159
bbb. Nedensellik Bağlantısını Ortaya Koymaya Çalışan Teoriler 159
a1. Şart Teorisi 159
a2. Uygunluk (Uygun sebep) Teorileri 160
ccc. Nedensellik Bağlantısı Konusunda Çıkabilecek Bazı Sorunlar 161
a1. Nedensellik Bağının Kesilmesi Sorunu 161
a2. Atipik Nedensel Gelişme 162
a3. Failce Bilinmeyen Sebeplerin Neticeye Etkisi 162
a4. Mağdurda Mevcut Bir Halin Tipik Neticenin Meydana Gelmesinde Etkili Olması 163
a5. Öne Geçen Sebep 163
a6. Alternatif Nedensellik (Çift Nedensellik) 165
a7. Kümülatif Nedensellik (Neticenin Sebeplerin Toplamından Meydana Gelmesi) 166
a8. Rezerv Sebebin Önemsizliği (Varsayıma Dayalı Nedensellik) 166
ddd. Objektif Yüklenebilirlik (İsnadiyet) Teorisi 167
a1. Hakim Olabilirlik (Hükmedebilirlik) 168
a2. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması (Hukuka Aykırılık İlişkisi ya da Hukuka Uygun Alternatif Hareketler) 173
a3. Neticenin Normun Koruma Alanı (ya da Amacı) Dışında Kalması (Risk Bağlantısının (İlişkisinin) Bulunmaması) 173
a4. Hukuken Önemli Riskin ya da Tehlikenin Bulunmaması, İzin Verilmiş Bir Riskin Varlığı ya da Riskin Azaltılması 174
a5. Varsayıma Dayalı Nedensellik 175
e. Tipte Yer Alan Diğer Objektif Nitelikteki Unsurlar 176
2. Sübjektif Nitelikteki Unsurlar 176
a. Kast 176
aa. Tanım–Kavram 176
bb. Kastın Unsurları 177
aaa. Bilme Unsuru: (Düşünme ve Öngörme) 177
bbb. İstemek (İrade Etmek) 179
cc. Kastın Aranacağı Zaman– Eklenen Kast 182
dd. Kastın Çeşitleri 184
aaa. Genel Kast–Özel Kast 184
a1. Genel kast 184
a2. Özel Kast (Amaç, maksat, niyet, saik) 184
aa1. Genel Olarak 184
aa2. Özel Kastın İşlevi 185
bbb. Ani Kast–Tasarlama (Taammüt–Düşünce) Kastı 185
ccc. Doğrudan Kast–Dolaylı (Olası) Kast 187
ee. Olası Kast (Dolaylı–Gayrı Muayyen Kast)–Bilinçli Taksir 187
aaa. Genel Olarak 187
bbb. Olası Kastın Sonuçları (Sorumluluğun Kapsamı) 188
ccc. Olası Kastın Uygulanamayacağı Suç Tipleri 190
b. Taksir 190
3. Yaptırım 191
4. Tipin İncelenmesinden Çıkan Sonuçlar (Tipin Sentezi) 191
a. Suçun Temel ve Türemiş Biçimi 191
b. Suçun Birleşik Şekli 191
II. Hukuka Aykırılık 192
A. Genel Olarak 192
B. Hukuka Aykırılık ve Kusur Ayrımı 192
C. Hukuka Uygunluk Sebepleri 193
1. Genel Olarak 193
2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Niteliği 193
3. Özellikleri 194
4. Çeşitleri 195
a. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 195
aa. Kavram– Tanım 195
bb. “Kanun” Teriminin Anlamı 196
cc. Kolluğun Zor ve Silah Kullanma Yetkisi 197
aaa. Genel Olarak 197
bbb. Kapsam 197
ccc. Zor Kullanma Yetkisinin Aşamaları 198
b. Meşru Savunma 200
aa. Hukuki Niteliği 200
bb. Meşru Savunmanın Koşulları 201
aaa. Saldırıya İlişkin Koşullar 201
a1. Bir Saldırı Bulunmalı 201
a2. Saldırı Haksız Olmalı 202
a3. Saldırı Bir Hakka Yönelmiş Olmalı 203
a4. Saldırı Halen Mevcut, Gerçekleşmesi ya da Tekrarı Muhakkak Olmalı 204
bbb. Savunmaya İlişkin Koşullar 204
a1. Savunmada Zorunluluk Bulunmalı 204
a2. Savunma Saldırıya ve Saldırana Karşı Yapılmalı (Saldırı ile Savunma Arasında Nedensellik Bağlantısı Bulunmalı) 205
a3. Saldırı ile Oranlı (=Ölçülü) Olmalı 205
cc. Haksız Tahrik–Meşru Savunma İlişkisi 206
c. Hakkın Kullanılması 207
aa. Genel Olarak 207
bb. Koşulları 207
cc. Hakkın Kullanılması (İcrası) Durumları 208
aaa. Hekimlik Mesleğinin İcrası 208
bbb. Eleştiri Amacıyla Yapılan Düşünce Açıklamaları 209
ccc. Gazetecilik Mesleğinin İcrası 211
ddd. İddia ve Savunma Dokunulmazlığı 212
d. İlgilinin Rızası 213
aa. Hukuksal Nitelik 213
bb. Koşulları 214
aaa. Mağdurun Üzerinde Serbestçe Tasarrufta Bulunabileceği Bir Hakkın Varlığı 214
bbb. Rızaya Ehliyet 216
ccc. Rızanın Açıklanması 217
e. Yükümlülüklerin Çatışması 217
5. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Sınırın Aşılması (TCK m. 27) 220
a. Sınırın Kasten Aşılması 221
b. Sınırın Taksirle Aşılması 221
c. Meşru Savunmada Sınırın Korku, Panik ya da Heyecan Gibi Nedenlerle Aşılması 221
d. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata ve Sınırın Aşılması 222
III. Kusurluluk 222
A. Kusurluluğun Koşulları 222
1. Kusur Yeteneğinin Varlığı 222
a. Kusur Yeteneği Kavramı 222
b. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman 223
c. Kusur Yeteneğini Etkileyen Haller 224
aa. Yaş Küçüklüğü 225
aaa. Genel Olarak 225
bbb. Yaşla İlgili Bazı Ön Sorunlar 226
ccc. Yaş Küçüklüğü ve Akıl Hastalığının Aynı Kişide Birleşmesi 226
ddd. Yaş Küçüklüğü Halleri 227
a1. 12 Yaşını Doldurmamış Çocuklar (TCK m.31/1) 227
a2. 13–15 Yaş Arasında Kalan Küçükler (TCK m. 31/2) 228
a3. 16–18 Yaş Grubu (TCK m. 31/3) 230
bb. Akıl Hastalığı 231
aaa. Akıl Hastalığı Nedeniyle, İşlenen Fiilin Hukuki Anlam ve Sonuçlarının Algılanamaması veya Bu Fiille İlgili Olarak Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Önemli Derecede Azalması 231
a1. Kavram 231
a2. Tedbirin Süresi 232
bbb. Algılama Yeteneğinin Tümüyle Ortadan Kalkmaması ve Fakat İşlenen Fiille İlgili Olarak Önemli Derecede Olmamakla Birlikte Davranışlarını Yönlendirme Yeteneğinin Azalması 233
cc. Sağır ve Dilsizlik 234
dd. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 234
aaa. Geçici Nedenler 234
bbb. Alkol ve Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma 235
2. Mazeret Sebepleri ve Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Hallerin Bulunmaması 237
a. Mazeret Sebepleri 238
aa. Zorunluluk (Zaruret) Hali (m. 25/2) 238
aaa. Zorunluluk Halinin Koşulları 239
a1. Tehlikeye İlişkin Koşullar 239
aa1. Ağır ve Muhakkak Bir Tehlikenin Varlığı 239
aa2. Tehlikenin Bir “Hakka” Yönelik Olması 240
aa3. Tehlikeye Bilerek Sebebiyet Verilmemesi 240
a2. Korunmaya İlişkin Koşullar 241
aa1. Tehlike ile Korunma Hareketi Arasında Nedensellik Bağının Olması 241
aa2. Tehlikeden Başka Türlü Korunma İmkanının Bulunmaması 241
aa3. İşlenen Fiil ile Tehlike Arasında Oran Bulunması 242
aa4. Tehlikeye Göğüs Germe Yükümlülüğünün Bulunmaması 242
bbb. Zorunluluk Hali ve Meşru Savunma Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Karşılaştırılması 243
bb. Amirin Emrini İfa (m. 24/2, 3, 4) 243
aaa. Genel Olarak 243
bbb. Hukuki Niteliği 244
ccc. Koşulları 245
a1. Bir Emir Bulunmalıdır 245
a2. Emir Meşru (Bağlayıcı) Olmalıdır 245
a3. Kanuna Aykırı Emir– Konusu Suç Olan Emir 247
cc. Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku veya Telaş Nedeniyle Aşılması (m.27/2) 249
b. Kusurluluğu Etkileyen (Kaldıran ya da Azaltan) Haller 251
aa. Cebir–Şiddet–Tehdit 251
bb. Kusurluluğu Azaltan Neden: Haksız Tahrik 254
aaa. Genel Olarak 254
bbb. Haksız Tahrikin Uygulama Koşulları 254
a1. Tahrik Teşkil Eden Haksız Bir Fiil Olmalıdır 254
a2. Haksız Fiil Failde Hiddet veya Şiddetli Elem Etkisi Meydana Getirmelidir 255
a3. Suç Bu Hiddet ve Şiddetli Elem Etkisi Altında İşlenmelidir 256
a4. Suç Tahriki Oluşturan Haksız Eylemi İşleyen Kimseye Karşı İşlenmelidir 256
ccc. Haksız Tahrikle İlgili Olarak Ortaya Çıkabilecek Sorunlar 256
c. Hata 257
aa. Kavram 257
bb. Suçun Maddi Unsurlarında Hata 258
aaa. Suçun Konusunda Hata 258
bbb. Nedensellik Bağında Hata 260
ccc. Suçun Maddi Unsurlarında Hatanın Sonuçları 261
cc. Suçun Nitelikli Unsurlarında (Ağırlatıcı ve Hafifletici Sebeplerde) Hata 262
dd. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran veya Azaltan Nedenlere Ait Koşulların Varlığında Hata 264
aaa. Genel Olarak 264
bbb. Hukuka Uygunluk Sebeplerinde Hata 265
a1. Hukuka Uygunluk Sebebinin Varlığında Hata 265
a2. Hukuka Uygunluk Sebeplerinin Koşullarında Hata 266
ccc. Kusurluluğu Kaldıran ya da Azaltan Nedenlerde Hata 269
ee. Şahısta Hata 270
ff. Hedefte Sapma 271
gg. Haksızlık Bilinci (Yasaklılık Yanılması) 274
§4. UNSURLARIN DIŞINDA KALAN VE CEZALANDIRILMAYA ETKİLİ OLAN ŞARTLAR (TİPİKLİK DIŞINDA BULUNAN HUSUSLAR) 276
I. Genel Olarak 276
II. Ön Şartlar 276
III. Cezalandırılabilme Şartları 277
IV. Muhakeme Şartları 279
A. Şikayet 279
1. Tanım–Kavram 279
2. Özellikleri 279
B. İzin 281
C. Talep (İstem) 282
D. Karar 282
E. Uzlaşma 282
İkinci Bölüm
SUÇUN ÖZEL GÖRÜNÜŞ BİÇİMLERİ
§1. TEŞEBBÜS AŞAMASINDA KALMIŞ SUÇLAR 287
I. Genel Olarak 287
II. Teşebbüsün Şartları 288
A. Ön Şart: Suç Tipinin Teşebbüse Elverişli Olması 288
B. Suç İşleme Kastının Varlığı (Suç, Kasten İşlenen Suçlardan Olmalıdır) 289
C. Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak 289
1. Sübjektif Teori 290
2. Objektif Teoriler 290
D. Failin İşlemeyi Kastettiği Suçu Elinde Olmayan Nedenlerle Tamamlayamaması 292
1. Genel Olarak 292
2. Suçun Tamamlanması Kavramı 292
3. Suçun Bitmesi Kavramı ve Teşebbüs ile İlişkisi 293
III. Teşebbüs Halinde Verilecek Cezanın Belirlenmesi 294
IV. İşlenemez Suça Teşebbüs (Elverişsiz Teşebbüs) 295
A. Objektif Teori 295
B. Sübjektif Teori 296
C. Yeni Objektif Teori (Tehlike Teorisi) 296
D. Görüşümüz 297
V. Teşebbüste Özellik Gösteren Diğer Bazı Haller 297
VI. Gönüllü Vazgeçme 298
§2. TAKSİRLİ SUÇLAR 300
I. Taksir Kavramı 300
II. Taksirin Tanımı 301
III. Taksirin Unsurları 301
A. Fiilin Taksirle İşlenebilen Bir Suç Olması 302
B. Hareketin İradi Olması–Neticenin İstenmemiş Bulunması 302
C. Özen Yükümlülüğünün Yerine Getirilmemiş Olması 302
D. Neticenin Öngörülebilir Olması 303
E. Hareket ile Netice Arasında Nedensellik Bağının Varlığı 304
VI. Taksir Şekilleri 305
V. Bilinçli Taksir–Bilinçsiz Taksir 307
VI. Taksirli Suçlara İştirak 308
VII. Taksirli Suçlarda Verilecek Cezanın Belirlenmesi 310
VIII. Ceza Sorumluluğunun Kalkması 310
§3. İHMALİ HAREKETLE İŞLENEN SUÇLAR 311
I. Kavram 311
II. Gerçek İhmali Suçlar 312
III. Gerçek Olmayan İhmali Suçlar 312
§4. NETİCESİ SEBEBİYLE AĞIRLAŞMIŞ SUÇLAR 313
I. Genel Olarak 313
II. Tanım–Çeşitleri–Koşulları 314
A. Tanım 314
B. Çeşitleri 314
C. Koşulları 315
III. Temel Suç ile Ağır veya Başka Netice Arasındaki Bağlantı 316
Üçüncü Bölüm
SUÇLULARIN ÇOKLUĞU: FAİLLİK VE İŞTİRAK
§1. KAVRAM 317
§2. SUÇA KATILANLARIN SORUMLULUĞU KONUSUNDAKİ SİSTEMLER 318
§3. TCK’NIN KABUL ETTİĞİ SİSTEM 319
I. Genel Olarak 319
II. Faillik 319
A. Birlikte (Müşterek) Faillik 319
1. Genel Olarak 319
2. TCK Anlamında Birlikte (Müşterek) Faillik 322
B. Dolayısıyla Faillik (TCK. m. 37/2) 323
III. Suç Ortaklığı (Şeriklik) 325
A. Suç Ortaklığının Koşulları 325
1. Birden Çok Kişi (Fail) Tarafından Yapılan ve Aralarında Nedensel Bağlantı Bulunan Birden Çok Hareketin Varlığı (Objektif Koşul) 325
2. Suça Katılma Kastı (İştirak İradesi) (Sübjektif Koşul) 325
B. Suç Ortaklığı Halleri 326
1. Azmettirme 326
a. Kavram 326
b. Azmettirmede Ağırlatıcı Sebep 327
c. Muhbir Suç Ortağı (TCK m. 38/3) 327
2. Yardım Etme 328
a. Suç İşlemeye Teşvik Etmek 328
b. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 329
c. Fiilin İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunacağını Vaat Etmek 329
d. Suçun Nasıl İşleneceği Hususunda Yol Göstermek 329
e. Fiilin İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak 329
f. Suçun İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 330
IV. Karar Verilen Suçun İşlenmesi (Bağlılık Kuralı) 330
V. Özgü Suçlarda İştirak 330
VI. İştirak Hâlinde İşlenen Suçlarda Gönüllü Vazgeçme 334
Dördüncü Bölüm
SUÇLARIN ÇOKLUĞU (SUÇLARIN İÇTİMAI)– YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA)
§1. SUÇLARIN ÇOKLUĞU (SUÇLARIN İÇTİMAI) HALLERİ 337
I. Bileşik Suç 337
A. Genel Olarak 337
B. Bileşik Suç Olarak Kabul Edilmeyen Haller 338
II. Zincirleme Suç 338
A. Tanım–Kavram 338
B. Koşulları 339
1. Aynı Suçun Birden Fazla İşlenmesi 339
2. Aynı Suçun Değişik Zamanlarda İşlenmesi 341
3. Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı 341
4. Mağdurun Aynı (Tek) Kişi Olması 342
C. Zincirleme Suçun Varlığının Sonucu 342
D. Zincirleme Suç Hükmünün Uygulanamayacağı Suçlar 343
E. Aynı Suçun Birden Fazla Kişiye Karşı Tek Bir Fiille İşlenmesi 343
III. Fikri İçtima 344
A. Terim–Kavram 344
B. Koşulları 345
1. Tek Fiil 345
2. Birden Fazla Farklı Suçun Oluşması (Kanunun Değişik Hükümlerinin İhlali) 346
§2. YASALARIN TEKLİĞİ (GÖRÜNÜŞTE İÇTİMA) 347
ÜÇÜNCÜ KİTAP
CEZA HUKUKUNUN YAPTIRIMLARI, BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ
§1. CEZA KAVRAMI VE CEZANIN (CEZALANDIRMANIN) AMAÇLARI 352
§2. CEZANIN NİTELİKLERİ 352
§3. CEZANIN TÜRLERİ 353
§4. TCK’DA YAPTIRIMLAR 354
I. Cezalar 355
A. Hapis Cezaları 355
1. Ağırlaştırılmış Hapis Cezası 355
2. Müebbet Hapis Cezası 355
3. Süreli Hapis Cezası 356
a. Kavram 356
b. Kısa Süreli Hapis Cezası ve Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 356
aa. Kısa Süreli Hapis Cezası 356
bb. Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 357
aaa. Çevirmenin Koşulları 357
bbb. Çevirme Zorunluluğu 357
ccc. Çevirme Yasağı 359
ddd. TCK m. 5 ve m. 50 360
ggg. Çevirmeye Konu Yaptırımlar 361
a1. Adli Para Cezasına Çevirme 361
a2. Tedbire Çevirme 361
aa1. Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle Tamamen Giderme 361
aa2. Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 361
aa3. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 362
aa4. Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 362
aa5. Gönüllü Olarak Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 363
aa6. Çevrilen Ceza ve Tedbirlere Uymamanın Yaptırımı 363
aa7. Önlemin Değiştirilmesi 363
cc. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Özel İnfaz Usulleri 364
B. Adli Para Cezası 366
1. Tanım–Kavram 366
2. Para Cezasına İlişkin Sistemler 366
3. TCK’da Para Cezası 367
4. Adli Para Cezasının İnfazı 368
II. Güvenlik Tedbirleri 368
A. Genel Olarak 368
B. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 369
C. Müsadere 375
1. Genel Olarak 375
2. Hukuki Nitelik 376
3. Müsaderenin Çeşitleri 376
4. Koşulları 377
a. Eşya Müsaderesinin Çeşitleri ve Koşulları 378
aa. Suçla İlgili Eşyanın Müsaderesi (TCK m. 54/1 ve 3) 378
bb. Suç Teşkil Eden Eşyanın Müsaderesi (TCK m.54/4) 380
b. Eşdeğer Müsaderenin Koşulları (TCK m. 54/2) 380
c. TCK m. 54/4 Anlamında Müsaderenin Koşulları 381
5. Kazanç Müsaderesi 381
a. Genel Olarak 381
b. Hukuki Nitelik 381
c. Kazanç Müsaderesinin Koşulları 381
d. Kaim Değerlerin Müsaderesinin Koşulları 382
D. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 383
E. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 384
F. Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular 384
1. Kavram 384
2. Koşulları 385
a. Önceden İşlenen Suçtan Dolayı Verilen Hükmün Kesinleşmiş Olması 385
b. Yeni Bir Suçun İşlenmesi 386
3. Tekerrürde Süre 387
4. Tekerrürün Sonuçları 388
5. Özel Tehlikeli Suçlular 389
G. Sınır Dışı Edilme 391
H. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbirleri 392
1. İznin İptali 393
2. Müsadere 394
3. Hakimin Takdir Yetkisi 394
§5. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 395
I. Cezanın Belirlenmesi 396
A. Genel Olarak 396
B. Ceza Türünün Belirlenmesi 397
C. Temel Cezanın Belirlenmesi 397
1. Genel Olarak 397
2. Cezanın Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulması Gereken Hususlar 398
a. Suçun İşleniş Biçimi 398
b. Suçun İşlenmesinde Kullanılan Araçlar 399
c. Suçun İşlendiği Zaman ve Yer 399
d. Suçun Konusunun Önem ve Değeri 399
e. Meydana Gelen Zarar ve Tehlikenin Ağırlığı 400
f. Failin Kast veya Taksire Dayalı Kusurunun Ağırlığı 401
g. Failin Güttüğü Amaç ve Saiki 401
3. Olası Kast ve Bilinçli Taksirin Dikkate Alınması 402
4. Nitelikli Hallerin Varlığı 402
D. Sonuç Cezanın Belirlenmesi 405
E. Cezanın Yukarı ve Aşağı Sınırlarının Aşılmaması 406
F. Cezanın Hesaplanması 407
1. Genel Olarak 407
2. Adli Para Cezalarının Hesaplanması 407
3. Cezaların İçtimaı (Birleştirilmesi) 408
a. Genel Olarak 408
b. Cezaların İçtimaı Sistemleri 409
c. Cezaların İçtimaı Kuralları 409
d. İçtima Kurallarını Uygulama Yetkisi 410
II. Cezanın Bireyselleştirilmesi 411
A. Cezanın Bireyselleştirilmesi Kavramı 411
B. Cezanın Bireyselleştirilmesi Araçları 411
1. Takdiri İndirim Nedenleri 411
2. Mahsup 415
a. Genel Olarak 415
b. Hukuki Esası 415
c. Mahsup Hükümlerinin Uygulanış Şekli 415
d. Adli Kontrol ve Mahsup 416
e. Yurtdışında Geçen Sürenin Mahsubu 417
3. Hapis Cezasının Ertelenmesi 417
a. Tanım–Kavram 417
b. Koşulları 419
aa. İşlenen Suçtan Dolayı Verilecek Cezanın Belli Ağırlıkta Olması 419
bb. Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezasına Mahkum Edilmemiş Olmak 420
cc. Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması 422
c. Erteleme Kararı 422
d. Ertelemenin Koşula Bağlanması 423
e. Ertelemenin Denetime Tabi Tutulması: Denetimli Serbestlik 423
aa. Denetim Süresi 424
bb. Denetim Süresince Öngörülebilecek Yükümlülükler 424
cc. Uzman Kişinin Görevlendirilmesi ve Görevleri 425
f. Ertelemenin Sonucu 425
g. Ertelemenin Düşmesi 425
DÖRDÜNCÜ KİTAP
DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER
§1. GENEL OLARAK 427
§2. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER 428
I. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü 428
A. Genel Olarak 428
B. Sanığın Ölümü 428
C. Hükümlünün Ölümü 428
D. Mağdurun Ölümü 429
II. Af 429
A. Genel Olarak 429
B. Affın Çeşitleri 430
1. Genel Af 430
2. Özel Af 431
3. Cumhurbaşkanınca Af 431
III. Zamanaşımı 431
A. Genel Olarak 431
B. Dava Zamanaşımı 432
1. Dava Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 433
2. Dava Zamanaşımı Süreleri 434
3. Dava Zamanaşımı Süresinin Kısalması 434
4. Dava Zamanaşımı Süresinin Belirlenmesi 435
5. Dava Zamanaşımı Süresinin Başlaması 435
a. Genel Olarak 435
b. Bazı Suçlar Bakımından Dava Zamanaşımı Sürelerinin Başlamasına İlişkin Özel Düzenlemeler 435
aa. Birden Çok Evlilik ve Hileli Evlenme Suçu (TCK m.230/1, 2, 3) 435
bb. İftira Suçu (TCK m.267) 436
6. Dava Zamanaşımının Durması 436
a. İzin – Karar 436
b. Bekletici Mesele 436
c. Kaçaklık Kararı 437
d. TCK Dışındaki Bazı Kanunlarda Zamanaşımının Durmasına İlişkin Hükümler 437
aa. Uzlaşma (CMK m.253 – 255) 437
bb. Kamu Davası Açılmasının Ertelenmesi (CMK m.171/2 vd.) 437
cc. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (CMK. m.231/5 vd.) 438
dd. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Çocuk Hakkında Açılacak Kamu Davasının Ertelenmesi (ÇKK m.19) 438
ee. Çocuk Koruma Kanunu Bakımından Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması (ÇKK m.23) 438
ff. Askeri Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu Bakımından Geri Bırakma (m.20) 439
gg. Bankacılık Kanunu Bakımından Dosyanın Bilirkişiye Tevdii (m.165) 439
7. Dava Zamanaşımının Kesilmesi 440
a. Kesilme Halinde Dava Zamanaşımının Uzaması 440
b. Dava Zamanaşımının Kesilmesinin Şeriklere Etkisi 441
C. Ceza Zamanaşımı 441
1. Genel Olarak 441
2. Ceza Zamanaşımı Süreleri 441
3. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Adli Para Cezasına Çevrilmesi Halinde Ceza Zamanaşımı Süresinin Tespiti 442
4. Farklı Türde Cezalar İçeren Hükümlerde Ceza Zamanaşımı Süresinin Değerlendirilmesi 442
5. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kısalması 442
6. Ceza Zamanaşımı Süresinin Başlaması 443
a. Hükmün Kesinleşmesi 443
b. İnfazın Herhangi Bir Sebeple Kesilmesi 444
7. Ceza Zamanaşımına Tabi Olmayan Suçlar 444
8. Ceza Zamanaşımının Durması 445
9. Ceza Zamanaşımı ve Hak Yoksunlukları 445
10. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 446
11. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kesilme Nedenleri 446
13. Ceza Zamanaşımının Sonuçları 447
D. Müsadere Zamanaşımı 447
E. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 448
IV. Uzlaşma 448
V. Önödeme 448
A. Genel Olarak 448
B. Önödeme Usulünün Uygulanacağı Suçlar 449
§3. DAVA VEYA CEZANIN DÜŞMESİNİN ETKİSİ 452
BEŞİNCİ KİTAP
KOŞULLU SALIVERİLME – ADLİ SİCİL VE
HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ
§1. KOŞULLU SALIVERİLME (ŞARTLA SALIVERME–MEŞRUTEN TAHLİYE) 455
I. Tanım–Kavram 455
II. Koşulları 455
A. Hükmedilmiş Cezanın Bir Süre Çekilmiş Olması 455
B. İyi Hal 462
III. Koşullu Salıverilmeye Karar Verecek Mahkeme 465
IV. Koşullu Salıverilme Yasağı 465
V. Denetim Süresi–Denetimli Serbestlik 466
VI. Koşullu Salıverilmenin Geri Alınması 468
A. Geri Alınmayı Gerektiren Haller 468
B. Geri Alınmanın Sonucu 468
C. Geri Almaya Karar Verecek Makam 469
VII. Koşullu Salıverilmenin Sonucu 469
§2. ADLİ SİCİL VE HÜKÜMLÜLÜK KAYDININ SİLİNMESİ 469
Kaynakça 475
Kavramlar Dizini 481 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
