İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Yirmi Üçüncü Baskıya Önsöz 6
Kısaltmalar 27
Birinci Bölüm
HUKUK KAVRAMI
I. TOPLUMSAL DÜZEN GEREĞİ 29
II. TOPLUM DÜZENİNİN KURALLARI 30
A. Ahlâk Kuralları 30
B. Din Kuralları 32
C. Örf ve Âdet Kuralları (Gelenek Kuralları, Teamüller) 33
D. Görgü Kuralları 34
E. Hukuk Kuralları 35
III. HUKUKUN DİĞER SOSYAL DÜZEN KURALLARINDAN AYRIMI VE ARALARINDAKİ İLİŞKİLER 36
A. Hukuk Kurallarının Belirgin Özellikleri 36
1. Olması Gerekeni Belirtmesi 36
2. Değer Yargısına Dayanması 37
3. Bireylerin Dış Dünyalarına İlişkin Olması 37
4. Muhatabının Kişiler Olması 39
5. Emir ve Yasaklar Yanı Sıra Yetkiler de İçermesi 39
6. Genel ve Kişilik Dışı Olması 39
7. İlkesel Olarak Evrensel Nitelik Taşımaması 40
8. Maddî Yaptırıma Dayanması 40
9. Genellikle Yazılı Nitelik Taşıması 40
B. Hukuk Kuralları ile Diğer Toplumsal Düzen Kuralları Arasındaki İlişkiler 41
1. Hukukun Diğer Sosyal Düzen Kuralları ile Kesişmesi 41
2. Hukukun Diğer Sosyal Düzen Kurallarıyla Çatışması 44
IV. HUKUKUN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN ANLAMLANDIRILMASI 46
A. Günlük Dilde Hukuk Kavramı 46
B. Hukuk Terminolojisinde Hukuk Sözcüğünün Çeşitli Açılardan Anlamı 47
1. Pozitif Hukuk (Olan Hukuk–De lege lata) 48
2. Doğal Hukuk (İdeal Hukuk – Tabiî Hukuk–De lege ferenda) 49
3. Maddî Hukuk–Şeklî (Usulî) Hukuk 52
4. Objektif Hukuk–Subjektif Hukuk 52
V. HUKUKUN BAŞLICA AMAÇ VE İŞLEVLERİ 53
A. Güvenlik Sağlama 53
B. Toplumsal Düzen ve Barış Sağlama 54
C. Özgürlük Sağlama 55
D. Toplumsal Gereksinimleri Karşılama 56
E. Eşitlik Sağlama 57
F. Adalet Sağlama 58
1. Denkleştirici Adalet 60
2. Dağıtıcı (Paylaştırıcı) Adalet 61
3. Hakkaniyet 62
VI. HUKUKUN TEMELLENDİRİLMESİ: HUKUKUN DAYANAĞINI AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER 65
A. Hukuku Bilinçli İradenin Ürünü Sayan Görüşler 65
1. İlahî İrade Teorisi 65
2. Beşerî İrade Teorisi 66
3. Toplumsal Sözleşme Teorisi 67
B. Hukuku İrade Dışı Bir Oluşumun Ürünü Olduğunu Açıklayan Görüşler 67
1. Doğal Hukuk Teorisi 68
2. Tarihsel Hukuk Teorisi 68
3. Sosyolojik Pozitivizm 68
VII. BAŞLICA HUKUK SİSTEMLERİ 69
A. Kara Avrupası Hukuk Sistemi (Roma–Germen Hukuk Sistemi–Kontinental Hukuk Sistemi) 70
1. Hukukun Önemli Ölçüde Yazıya Aktarılmış Olması 70
2. Hukukun, Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Şeklinde İkili Ayrımı 70
3. Yargı Ayrılığı Esasına Dayanması 71
4. İçtihatların Hukukun Yardımcı Kaynağı Oluşu 71
5. Köklerinin Roma Hukukuna Uzanması 71
B. Anglo–Sakson Hukuk Sistemi 72
1. Geleneksel Hukukun Etkin Olması 72
2. Hukuk Derlemesine (Tedvin) Gidilmemiş Olması 73
3. Yargı Birliği (Adlî Rejim) Rejiminin Benimsenmiş Olması 73
4. Kamu Hukuku ve Özel Hukuk Ayrımının Bulunmayışı 73
5. Yargı Kararlarının Hukukun Ana Kaynağı Oluşu 74
C. İslâm Hukuku Sistemi 74
1. Kur’an (Kitap) 74
2. Sünnet 75
3. İcma 75
4. Kıyas (Örnekseme) 75
D. Sosyalist Hukuk Sistemi 77
VIII. HUKUKUN DERLENMESİ (KODİFİKASYON– KANUNLAŞTIRMA– TEDVİN) 78
A. Tanım 78
B. Derleme Nedenleri 79
C. Derleme Yöntemleri ya da Hukuk Yapım–Yazım Yöntemleri 80
1. Somut Kural Koyma Yöntemi (Kazuistik, Hadiseci, Meseleci Yöntem) 80
2. Soyut Kural Koyma Yöntemi 81
D. Türkiye’de Hukuku Derleme Çabaları 81
1. Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Kadarki Süreçte 82
2. Cumhuriyet Döneminde Hukukun Derlenmesi 85
IX. HUKUKUN TEMEL KOLLARI 86
A. Genel Olarak 86
B. Özel Hukuk–Kamu Hukuku Ayrımında Kullanılan Ölçütler 87
1. İrade Serbestisi Ölçütü 88
2. Egemenlik Ölçütü (Kamu Gücü Kullanımı) 88
3. Çıkar Ölçütü 89
4. İlişkinin Tarafları Ölçütü 90
C. Ölçütlerin Değerlendirilmesi 90
D. Ayrımın Şematik Görünümü 92
X. HUKUKTA YAPTIRIM (MÜEYYİDE) 93
A. Tanım 93
B. Yaptırım Koyma Yetkisi ve Yaptırımın Kanuniliği İlkesi 94
C. Yaptırımın Taşıması Gereken Nitelikler 95
D. Yaptırımın Tarihsel Gelişimi 97
Belirtilmelidir ki şemada gösterilen ve aşağıda açıklanacak olan bu yaptırım süreci daha ziyade cezaî yaptırımın tarihsel seyrine dairdir. Hukukta yaptırım kendisini en keskin ve etkili biçimde bu tür yaptırımlarla ortaya koyduğundan yaptırımın tarihsel gelişimi de genellikle cezaî yaptırım tarihiyle açıklanmaktadır. 97
1. Kişisel Öç Aşaması 97
2. Kısas Aşaması 98
3. Hakem–Uzlaşma Aşaması 98
4. Modern Yargılama Aşaması (Yaptırımın Merkezileşmesi) 99
E. Yaptırım Türleri 101
1. Kamu Hukuku Yaptırımları 101
a. İdare Hukukunda 102
aa. İdarî Yaptırımlar 102
bb. İdareye Uygulanacak Yaptırımlar 104
b. Ceza Hukukunda 105
c. Anayasa Hukukunda 109
d. Uluslararası Hukukta 109
2. Özel Hukuk Yaptırımları 111
a. İşlemin Hükümsüzlüğü 112
aa. Yokluk 112
bb. Kesin Hükümsüzlük (Mutlak Butlan) 115
cc. İptal Edilebilirlik (Nispî Butlan) 116
b. Zorla Yerine Getirme (Cebrî İcra) 118
c. Tazminat 119
BİRİNCİ BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 121
Hafta 1– Hukuk Kavramı 121
Hafta 2– Hukukun Amaç ve İşlevleri, Başlıca Hukuk Sistemleri ve Hukukta Derleme 123
Hafta 3– Hukukun Temel Kollara Ayrımı ve Hukukta Yaptırım 125
İkinci Bölüm
HUKUKUN BELLİ BAŞLI ALANLARI
Birinci Kısım
Özel Hukuk Bilgisi
I. MEDENÎ HUKUK 129
A. Kişiler Hukuku 130
1. Kişiliğin Başlangıcı ve Sona Ermesi 130
a. Gerçek Kişiliğin Başlangıcı 130
b. Gerçek Kişiliğin Sona Ermesi 131
aa. Ölüm Karinesi 132
bb. Gaiplik Karinesi (Kayıplık) 133
c. Tüzel Kişiler Açısından Kişiliğin Başlangıcı ve Sona Ermesi 136
2. Hısımlık (Hukuksal Yakınlık) 137
a. Kan Hısımlığı 138
b. Sözleşmeden Doğan Hısımlık 138
3. Yerleşim Yeri (İkametgâh–Konut) 140
a. Serbest Yerleşim Yeri 141
b. Kanunî (Yasal) Yerleşim Yeri 141
c. Varsayımsal Yerleşim Yeri 141
B. Aile Hukuku (TMK, m. 118–494) 142
1. Nişanlanma 142
2. Evlenme 142
3. Kanunî (Yasal) Mal Rejimi 143
4. Soybağı (Nesep) 144
5. Velâyet– Vesayet Kurumu 144
C. Miras Hukuku (TMK, m. 495–682) 145
D. Eşya Hukuku (TMK, m. 683–1027) 147
1. Mülkiyet 147
a. Mülkiyet Hakkının İçeriği 148
aa. Bütünleyici parça 148
bb. Eklenti 148
b. Mülkiyet Türleri 149
aa. Paylı Mülkiyet 149
bb. Elbirliği Mülkiyeti 149
2. Sınırlı Aynî Haklar 150
3. Zilyetlik 151
4. Tapu Sicili 152
II. BORÇLAR HUKUKU 153
A. Borcun Kaynakları 153
1. Sözleşmeler 154
2. Haksız Eylemler 155
3. Sebepsiz Zenginleşme 156
B. Borcun Sona Ermesi Yolları 157
III. TİCARET HUKUKU 159
A. Ticarî İşletme Hukuku 159
B. Şirketler Hukuku 162
1. Şirket Kavramı ve Türleri 162
2. Ticarî Şirketler 163
a. Kolektif şirket 164
b. Komandit şirket 164
c. Anonim şirket 164
d. Limitet şirket 165
e. Kooperatifler 165
C. Kıymetli Evrak Hukuku 165
D. Deniz Ticareti Hukuku 167
E. Sigorta Hukuku 168
IV. DEVLETLER ÖZEL HUKUKU (MİLLETLERARASI ÖZEL HUKUK) 168
A. Vatandaşlık Hukuku (Uyrukluk, Tabiiyet, Yurttaşlık Hukuku) 169
1. Vatandaşlık Tanımı ve Anayasal Güvenceler 169
2. Vatandaşlığın Kazanımı ve İspat Araçları 170
3. Vatandaşlığın Sona Ermesi 172
B. Yabancılar Hukuku 172
C. Kanunlar Çatışması (Bağlama Kuralları) 173
V. MEDENÎ USUL HUKUKU (MEDENÎ MUHAKEME– MEDENÎ YARGILAMA HUKUKU) 174
A. Görev 175
B. Yetki 176
C. Davanın Açılması ve Yürütülmesi 177
D. Hüküm 178
VI. İCRA VE İFLÂS HUKUKU (TAKİP HUKUKU– CEBRÎ İCRA HUKUKU) 179
A. Genel Olarak 179
B. İcra ve İflas Yolları 179
1. İcra Yolları 179
2. İflas Yolları 181
İkinci Kısım
Kamu Hukuku Bilgisi
I. ANAYASA HUKUKU 186
A. Genel Olarak 186
B. 1982 Anayasası 187
1. Temel Özellikleri 187
2. Devletin Nitelikleri 188
a. İnsan Haklarına Saygılı Devlet 189
b. Atatürk Milliyetçiliğine Bağlılık 189
c. Demokratik Devlet Anlayışı 189
d. Hukuk Devleti 190
e. Sosyal Devlet 192
f. Lâik Devlet 193
3. Devletin Temel Organları 194
a. Genel Olarak 194
b. Türkiye’de Durum 197
aa. Yasama 197
aaa. Yasama Yetkisinin Özellikleri 197
bbb. TBMM Üyeliği ve Dönemi 200
ccc. TBMM Seçimleri 201
ddd. TBMM Seçimlerinin Ertelenmesi 202
eee. Ara Seçimler 202
fff. TBMM’nin Çalışma Esasları: TBMM İçtüzükleri (AY, m. 95) 203
bb. Yürütme ya da Cumhurbaşkanı 203
aaa. Cumhurbaşkanı Olma Koşulları, Görev Süresi ve Seçimi 204
bbb. Cumhurbaşkanı Yardımcıları, Cumhurbaşkanına Vekâlet ve Bakanlar 206
ccc. Cumhurbaşkanlığı Teşkilâtı 206
cc. Yargı 207
II. İDARE HUKUKU 210
A. Genel Olarak 210
B. Türkiye’nin İdarî (Yönetimsel) Yapısı 211
1. Merkezî Yönetim 212
2. Yerinden Yönetim 212
a. Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları: Yerel Yönetimler 213
b. Hizmet yerinden yönetim kuruluşları 214
C. İdarî İşleyiş Esasları 215
III. CEZA HUKUKU 216
A. Genel Olarak 216
B. Ceza Hukukuna İlişkin Temel Kavramlar 217
1. Suç ve Cezanın Tanımı 217
2. Suçun Unsurları 217
3. Müsadere (Suçta Zoralım) 218
4. Güvenlik Önlemleri 219
5. Ceza Hukukunda Af 219
6. Dava ve Ceza Zamanaşımı 220
IV. CEZA USÛL HUKUKU (CEZA YARGILAMASI– CEZA MUHAKEMESİ HUKUKU) 220
A. Soruşturma Süreci ve İşlemleri 221
B. Kovuşturma Süreci ve İşlemleri 223
C. Mahkeme Kararı ve Sonuçları 224
V. DİSİPLİN (CEZA) HUKUKU 225
VI. DEVLETLER GENEL (UMUMÎ) HUKUKU– ULUSLARARASI HUKUK 229
VII. MALÎ HUKUK (MALİYE HUKUKU) 231
VIII. GENEL KAMU HUKUKU 232
IX. İNSAN HAKLARI HUKUKU 233
X. SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU 234
Üçüncü Kısım
Karma Hukuk Dalları
I. HUKUKUN GELENEKSEL AYRIMININ YETERSİZLİĞİ 237
II. KARMA HUKUK DALLARI 238
A. Çevre Hukuku 239
B. İş Hukuku 241
C. Fikrî Hukuk (Fikir ve Sanat Eserleri Hukuku) 242
D. Sermaye Piyasası Hukuku 244
E. Rekabet Hukuku 245
F. Tüketici Hukuku 246
G. Bilişim Hukuku 247
H. Banka Hukuku 248
İKİNCİ BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 250
Hafta 4– Özel Hukuk Bilgisi (Birinci Kısım) 250
Hafta 5– Kamu Hukuku Bilgisi ve Karma Hukuk Alanları (İkinci ve Üçüncü Kısım) 255
Üçüncü Bölüm
HUKUKUN KAYNAKLARI VE TÜRK POZİTİF HUKUKU
I. HUKUKTA KAYNAK KAVRAMI 259
II. TEMEL (ANA) KAYNAKLAR 263
A. Yazılı Kaynaklar 263
1. Anayasa 264
a. Genel Olarak 264
b. Türkiye’de 265
2. Kanunlar (Yasalar) 266
a. Kanunların Yapılışı Süreci 268
aa. Teklif aşaması 268
bb. Komisyonlarda görüşülme 268
cc. Oylama 269
dd. Kanun Teklifinin TBMM Tarafından Reddi Ya da Kadük Hale Gelmesi 271
b. Kanunların Yayımı ve Yürürlüğe Girişi 271
c. Yürürlüğe Girişi 272
c. Denetimi 273
d. Yürürlüğün Durdurulması 274
3. Kanunlara Eş Değer Yazılı Hukuk Kuralları 274
4. Uluslararası Sözleşmeler 275
a. İmza, Onay ve Çekilme 276
b. İç Hukuktaki Etkisi 278
5. Cumhurbaşkanı Kararnameleri (CBK) 280
a. Genel Olarak 280
b. Türleri 281
c. Düzenleme Alanı 281
d. Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi –Kanun Çatışması 282
e. Kurallar Hiyerarşisindeki Yeri 283
f. Yürürlüğe Girişi 284
g. Denetimi 285
h. Karşılaştırma 286
6. Yönetmelikler (AY, m. 124) 286
7. Yönetmelik Statüsündeki Düzenleyici İşlemler (Adsız Düzenleyici İşlemler) 288
B. Yazılı Olmayan Kaynaklar 288
1. Örf ve Âdet Hukukunun Oluşumu 289
a. Maddî Unsur (Süreklilik–Objektiflik) 289
b. Psikolojik Unsur (Genel İnanç–Subjektif Unsur) 289
c. Hukuksal Unsur 290
2. Örf ve Âdet Çeşitleri 291
3. Örf ve Âdetin Saptanması 291
4. Örf ve Âdet Hukukunun İşlevi 292
a. Boşlukları Doldurma İşlevi 293
b. Belirleyicilik işlevi 293
c. Yorumlayıcı İşlev 293
d. İlga Edici İşlev 294
C. Hukukun Genel İlkeleri 294
III. HUKUKUN YARDIMCI KAYNAKLARI 295
A. Mahkeme Kararları (Yargısal İçtihatlar) 295
1. İçtihadı Birleştirme Kararları 297
2. Anayasa Mahkemesi Kararları 298
B. Öğreti (Bilimsel İçtihatlar–Doktrin) 299
IV. TÜRK POZİTİF HUKUKUNUN BELLİ BAŞLI SORUNLARI 300
A. Hukuk Yapım–Yazım Tekniğine İlişkin 300
B. İçeriğe İlişkin Sorunlar 304
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 306
Hafta 6– Pozitif Hukukun Kaynakları 306
Dördüncü Bölüm
HUKUKUN UYGULANMASI
I. HUKUKUN NİTELİKLERİ BAKIMINDAN UYGULANMASI 311
A. Emredici Hukuk Kuralları 312
B. Tamamlayıcı Hukuk Kuralları (Yedek Hukuk Kuralları) 312
C. Yorumlayıcı Hukuk Kuralları 313
D. Tanımlayıcı Hukuk Kuralları 315
E. Yetki Verici Hukuk Kuralları 315
F. İlga Edici Hukuk Kuralları 316
II. HUKUK KURALLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 316
A. Yersellik İlkesi (Ülkesellik –Mülkîlik) 317
B. Kişisellik İlkesi (Şahsîlik) 317
C. Karma Yol 318
III. ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASI 319
A. Hukuk Kurallarının Derhal Etkisi İlkesi 319
1. Kuralın Yayımı ve Bilinebilirliği 320
2. Hukuk Kuralının Yürürlüğü ve Uygulanması 320
B. Hukuk Kurallarının Yürürlükten Kalkması 322
1. Kendiliğinden Kalkma 323
2. İlga Yolu ile Kalkma 323
a. Açık İlga (Yetkili Makam Tarafından Kaldırma) 323
b. Örtülü İlga (Üstü Kapalı–Zımnî İlga) 324
aa. İki Kuralın Eş Değer Oluşunda 324
bb. İki Kural Arasında Hiyerarşi Varsa 326
3. İptal Yoluyla Kalkma 326
C. Hukuk Kurallarının Geriye Yürümezliği Sorunu 327
1. Genel Olarak 327
2. İlkenin İstisnaları 331
a. Ceza Hukukunda 331
b. Yargılama Hukuklarında 332
c. Özel Hukukta 332
IV. ANLAM BAKIMINDAN UYGULANMASI 333
A. Genel Olarak 333
B. Yorum Çeşitleri 334
1. Yapan Organ veya Makama Göre 334
2. Yorumun İçerik ve Sınırı Bakımından 335
C. Yorum Yöntemleri 336
1. Sözel (Lafzî, Metne Dayalı, Literal) Yorum Yöntemi 337
2. Tarihsel Yorum Yöntemi 338
3. Amaçsal Yorum Yöntemi (Teleolojik Yorum–Gai Yorum) 338
4. Sistematik Yorum Yöntemi 340
5. Diğer Yöntemler 341
5. Değerlendirme 341
D. Yorumda Başvurulan Mantık Araçları 342
1. Kıyas (Örnekseme–Benzetme–Anoloji–Argumentum a Simili) 343
2. Evleviyet (Yeğlik Yolu–Haydi Haydi–argumentum a fortiori) 345
3. Karşıt Anlamdan Sonuç Çıkarma (Aksi ile Kanıt– Mefhumu Muhalif Yolu–Argumentum a Contrario) 347
E. Yargıcın Kural Koyma Yetkisi (Yargıç Hukuku) 348
1. Kural Koyma Yetkisinin Koşulları 349
a. Kanunda Boşluk Bulunması 349
aa. Açık Boşluk (Gerçek Boşluk–Kural Dışında Boşluk) 351
bb. Örtülü Boşluk (Gerçek Olmayan Boşluk) 351
b. Örf ve Âdet Kuralının Olmaması 352
2. Yargıcın Kural Koyma Yetkisinin Sınırı ve Yetkinin Kullanımında Uyulması Gereken Kurallar 352
3. Yargıcın Koyduğu Kuralın Yasama İşlevinden Farkı 353
F. Yargıcın Takdir Yetkisi 354
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 356
Hafta 7– Hukukun Uygulanması 356
Beşinci Bölüm
HAK KAVRAMI
Birinci Kısım
Hakkın Niteliği ve Sınıflandırılması
I. HAK KAVRAMINI AÇIKLAYAN GÖRÜŞLER 359
A. İrade Teorisi 360
B. Çıkar–Menfaat Teorisi 360
C. Karma Teori (Eklektik Görüş) 361
II. HAKKIN UNSURLARI 361
A. Hak Öznesi 362
B. Konu 363
C. Yaptırım 364
D. Muhatap 364
E. Menfaat 364
F. Yetki 364
II. HAK SAHİPLİĞİ 365
A. Kişi ve Kişilik Kavramı 365
1. Gerçek Kişiler 366
2. Tüzel Kişiler 368
a. Tâbi Tutuldukları Hukuk Açısından 368
b. Yapıları (Bünyeleri) Bakımından 369
B. Kişinin Ehliyetleri 369
1. Hak Ehliyeti 370
2. Eylem Ehliyeti–Fiil Ehliyeti (Medenî Hakları Kullanma Ehliyeti) 371
a. Tanım 371
b. Eylem Ehliyetinin Koşulları 372
aa. Erginlik (Rüşt) 372
bb. Ayırt Etme Gücü (Sezginlik–Temyiz Gücü) 374
cc. Kısıtlı Olmamak (Mahcur Olmamak) 375
c. Eylem Ehliyeti Bakımından Kişilerin Sınıflandırılması 376
aa. Tam Ehliyetliler 377
bb. Tam Ehliyetsizler 377
(1) İşlemlerinin Durumu 377
(2) Eylemlerinin Durumu 378
cc. Sınırlı Ehliyetsizler 380
dd. Sınırlı Ehliyetliler 381
III. HAKLARIN ÇEŞİTLİ AÇILARDAN SINIFLANDIRILMASI 382
A. Kamu Hakları 384
1. Kamu Haklarının Sınıflandırılması 384
a. Kişi Hakları (Negatif Statü Hakları) 386
b. Sosyal ve Ekonomik Haklar (Pozitif Statü Hakları) 386
c. Siyasal Haklar (Aktif Statü Hakları) 386
2. Kamu Haklarının Düzenlenmesi–Sınırlandırılması ve Durdurulması 387
a. Sınırlama 387
b. Durdurma 388
c. Kamu Haklarının Kötüye Kullanılması 388
3. Kamu Haklarının Korunması 389
a. İç Hukukta Korunma 389
b. Uluslararası Koruma Yolları 390
B. Özel Haklar ve Çeşitli Açılardan Sınıflandırılması 392
1. Konularına Göre Haklar 394
a. Şahısvarlığı Hakları (Kişilik Hakları) 394
b. Malvarlığı Hakları 395
2. Niteliklerine Göre Haklar (İleri Sürülebilirlik Çevresi Bakımından) 396
a. Mutlak Haklar 396
aa. Mallar Üzerindeki Mutlak Haklar 396
bb. Şahıslar Üzerindeki Mutlak Haklar 397
b. Nispî Haklar 398
3. Devir Kabiliyetlerine Göre 400
4. Amaçları Yönünden Haklar (Hukuksal Sonuç ve Etkilerine Göre) 400
a. Yenilik Doğuran Haklar (İnşaî Haklar) 400
aa. Kurucu Yenilik Doğuran Haklar 400
bb. Bozucu Yenilik Doğuran Haklar 401
cc. Değiştirici Yenilik Doğuran Haklar 401
b. Yenilik Doğurmayan Haklar (Alelâde–Yalın Haklar) 402
İkinci Kısım
Hakların Kazanılması, Kaybı ve Korunması
I. HUKUKSAL OLAY 403
II. HUKUKSAL EYLEMLER 404
III. HUKUKSAL İŞLEMLER 405
A. Hukuksal İşlemin Unsurları 406
1. İrade Açıklaması 406
2. Hukuksal Sonuç 407
B. Hukuksal İşlemlerde Şekil 407
1. Geçerlilik Koşulu Olarak Şekil 408
2. İspat Koşulu Olarak Şekil 408
C. Hukuksal İşlemlerin Çeşitli Açılardan Sınıflandırılması 408
1. Katılanların Sayısına Göre 409
a. Tek Yanlı İşlemler 409
b. Çok Yanlı İşlemler 409
aa. Sözleşme 410
bb. Kararlar 410
2. İrade Açıklamasının Sonuçlarını Doğuracağı Zaman Bakımından 410
3. Karşılıklı–Karşılıksız (İvazlı–İvazsız) İşlemler 410
4. Malvarlığına Etkisi Bakımından 411
a. Tasarruf İşlemleri 411
b. Borçlandırıcı İşlemler 411
5. Sebebe Bağlılık Bakımından 412
D. Hukuksal İşlemlerde İradeyi Sakatlayan Durumlar 413
1. İsteyerek Ortaya Çıkan İrade Sakatlıkları 413
a. Gizli Kayıt 413
b. Şaka (Lâtife Beyanı) 414
c. Danışıklı İşlem (Muvazaa–Göstermelik işlem) 415
2. İstenmeyerek Ortaya Çıkan İrade Sakatlıkları 416
a. Yanılma (Hata) 416
b. Aldatma (Hile) 417
c. Korkutma (Tehdit–İkrah) 417
E. Kamu Hukuku İşlemleri 418
1. Yasama İşlemleri 419
2. Yürütme İşlemleri 419
a. Cumhurbaşkanı İşlemleri 420
b. İdarî Teşkilâtın İşlemleri 421
aa. İdarî İşlemler 421
bb. İdarî Sözleşmeler 423
3. Yargı İşlemleri 423
IV. HAKLARIN KAZANILMASI VE KAYBI YOLLARI 424
A. Hakların Kazanılması Yolları 424
1. Aslen (ilk elden) Kazanma 424
2. Devir Yoluyla Kazanma 425
3. Tesisen (Kurma Yoluyla) Kazanma 425
4. Zamanaşımı Yoluyla Kazanma 425
B. Hakların Kaybedilmesi Yolları 426
1. Genel Olarak 426
2. Hakların Kaybında Zamanın Rolü 427
a. Zamanaşımı Süresi 427
b. Hak Düşürücü Süre 427
c. Sürenin Niteliğinin Belirlenmesi ve Aralarındaki Farklar 428
V. HAKLARIN KORUNMASI 428
A. İstem (Talep) Hakkı 429
B. Dava Hakkı 429
1. Tanım 429
2. İspat (Kanıt) Yükü 429
3. Dava Türleri 431
a. Eda Davası 431
b. Tespit Davası 431
c. İnşaî Dava (Yenilik Doğurucu Dava) 432
d. Belirsiz Alacak ve Tespit Davası 432
e. Terditli Dava 432
f. Topluluk Davası 433
C. Hakkın Bizzat Korunması Yolları 433
1. Haklı Savunma (Meşru Müdafaa) 433
2. Zorda Kalma (Iztırar Hali) 434
3. Zorda Kalma ile Haklı Savunma Arasındaki Farklar 435
4. Kuvvet Kullanma Yolu 435
VI. HAKLARIN KAZANILMASI, KULLANILMASI VE KAYBINDA DÜRÜST DAVRANMA VE İYİNİYET KURALI 436
A. Dürüst Davranma Kuralı (Objektif İyiniyet–Objektif Özen Yükümlülüğü) 436
B. Hakkın Kötüye Kullanılması 438
1. Tanım 438
2. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Koşulları 439
a. Bir Hakkın Varlığı 439
b. Hakkın Dürüst Davranma Kuralına Aykırı Olarak Kullanılmış Olması 440
c. Hakkın Kötüye Kullanımının Başkasını Zarara Uğratmış Olması 440
3. Hakkın Kötüye Kullanılmasının Sonucu 440
4. Hakkın Kötüye Kullanılması ile “Kanuna Karşı Hile” İlişkisi 441
C. İyiniyet 442
1. Tanım 442
2. İyiniyetin Hukuken Geçerli Olabilmesi İçin Gerekli Koşullar 443
a. Hakkı Kazanmayı Engelleyen Bir Eksikliğin Varlığı 443
b. Hakkın Kazanılması İçin Kanunun İyiniyeti Araması 443
c. Kişinin İyiniyetli Olması 443
3. İyiniyet Karinesi 444
4. İyiniyetin Korunduğu Durumlar 444
a. Aile Hukukunda 444
b. Taşınır Malın Mülkiyetinin Kazanılmasında 445
aa. Sahibinin Elinden Rızası ile Çıkan Mallarda 445
bb. Sahibinin Elinden Rızası Dışında Çıkan Mallarda 445
c. Taşınmaz Malın Mülkiyetinin Kazanılmasında 446
BEŞİNCİ BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 447
Hafta 8– Hak Kavramı, Hak Sahipliği 447
Hafta 9– Hakların Çeşitli Açılardan Sınıflandırılması 450
Hafta 10– Hakların Kazanılması ve Kaybı 453
Hafta 11– Hakların Korunması 456
Altıncı Bölüm
HUKUKTA SORUMLULUK VE
SORUMLULUĞUN İŞLETİLMESİ
I. MEDENÎ HUKUKTA SORUMLULUK (MEDENÎ SORUMLULUK) 460
A. Hukuksal İşlemlerden 460
B. Haksız Eylemlerden Doğan Sorumluluk 461
1. Kusurlu Sorumluluk 461
a. Hukuka Aykırılık 462
b. Kusur 462
c. Zarar 462
d. Nedensellik Bağı (İlliyet Rabıtası) 463
2. Kusursuz Sorumluluk 463
C. Sorumluluğu Ortadan Kaldıran ya da Azaltan Durumlar 465
II. CEZA HUKUKUNDA SORUMLULUK (CEZAÎ SORUMLULUK) 466
III. İDARE HUKUKUNDA SORUMLULUK (İDARÎ SORUMLULUK) 467
A. Kusura Dayalı Sorumluluk 468
1. Personelin Görev Kusuru 469
2. Personelin Kişisel Kusuru 469
B. Kusursuz Sorumluluk 469
C. İdarenin Sorumluluğunu Ortadan Kaldıran veya Azaltan Durumlar 470
IV. ANAYASA HUKUKUNDA SORUMLULUK 471
A. Cumhurbaşkanının Sorumluluğu 473
B. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanların Sorumluluğu 474
V. TÜRK HUKUKUNDA YARGI DÜZENİNİN GENEL ESASLARI: SORUMLULUĞUN İŞLETİLMESİ 475
A. Adlî Yargı 478
1. İlk Derece Mahkemeleri 478
a. Hukuk Mahkemeleri (Hukuk Yargısı 478
b. Ceza Mahkemeleri (Ceza Yargısı) 479
2. İkinci Derece Mahkemeler: Bölge Adliye Mahkemeleri 481
3. Denetim Yolları 481
a. İstinaf 482
b. Temyiz 483
c. Yargılamanın Yenilenmesi 485
B. İdarî Yargı 485
1. İlk Derece Mahkemeleri 486
2. Denetim Yolları 486
a. Bölge İdare Mahkemeleri (İstinaf) 487
b. Temyiz Yolu (Danıştay) 488
c. Yargılamanın Yenilenmesi (Olağanüstü Başvuru) 489
d. Kanun Yararına Temyiz 489
C. Anayasa Yargısı 490
1. Mahkemenin Oluşumu (AY, m. 146) 490
2. Mahkemenin Görevleri (AY, m. 148) 491
3. Bireysel Başvuru 492
4. Anayasa Mahkemesi Kararlarının Sonuçları 493
D. Uyuşmazlık Yargısı 493
G. Hesap Yargısı (Sayıştay) 495
H. Seçim Yargısı 496
ALTINCI BÖLÜM DEĞERLENDİRME VE PEKİŞTİRME SORULARI 499
Hafta 12– Hukukta Sorumluluk 499
Hafta 13– Türk Yargı Düzeni 502
ÇÖZÜMLÜ ÖRNEK OLAYLAR 505
GENEL TEST SORU ÖRNEKLERİ 511
Kaynakça 533
Kavramlar Dizini 551 |