İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 21
Giriş 23
Birinci Bölüm
İDARÎ YARGININ GELİŞİMİ VE TÜRK YARGI
TEŞKİLATININ GENEL GÖRÜNÜMÜ
I. YARGI DENETİMİNDE SİSTEMLER VE İDARİ YARGININ GELİŞİMİ 25
A. Yargı Denetiminde Sistemler 25
1. Yargı Birliği Sistemi 25
2. Yargı Ayrılığı Sistemi 26
B. İdarî Yargı Sisteminde Farklı Uygulamalar 27
1. Kuruluş Yönünden Farklı Uygulamalar 27
2. Görev Yönünden Farklı Uygulamalar 28
3. Dava Konuları Bakımından Farklı Uygulamalar 29
C. İdarî Yargının Doğuşu ve Gelişimi 29
1. Fransa’da İdarî Yargının Doğuşu 29
2. Hukukumuzda İdarî Yargının Gelişimi 31
II. TÜRK YARGI TEŞKİLATININ GENEL GÖRÜNÜMÜ 33
A. Genel Olarak Yargı Teşkilâtı 33
1. Yargı Düzenleri ve Kuruluşları 33
2. Yargı Düzenleri ve Kuruluşlarının Oluşumu 34
a. Anayasa Yargısı: Anayasa Mahkemesi 34
b. Adlî Yargı: Yargıtay ve Adlî Mahkemeler 36
c. İdarî Yargı: Danıştay ve İdarî Mahkemeler 37
d. Görev Uyuşmazlıkları: Uyuşmazlık Mahkemesi 37
e. Hâkimler ve Savcılar Kurulu 38
f. Sayıştay 39
g. Yüksek Seçim Kurulu 40
B. Türk İdarî Yargı Teşkilâtı 41
1. Danıştay 41
a. Danıştay’da Görev Yapan Kişiler 42
b. Danıştay’ın Karar Organları 45
c. Danıştay’ın Görevleri 53
2. Bölge İdare Mahkemeleri 57
a. Oluşumu 57
b. İşleyişi 58
c. Görevleri 59
3. İlk Derece Mahkemeleri 59
a. Kuruluş 60
b. İşleyişi 60
c. Görevleri 60
İkinci Bölüm
İDARÎ YARGININ GÖREV ALANI VE
UYUŞMAZLIK MAHKEMESİ
I. İDARÎ YARGININ GÖREV ALANI 63
A. Görev Yetki ve İdarî Dava Kavramları 63
1. Görev ve Yetki Kavramları 63
2. İdarî Dava Kavramı 64
B. İdarî Yargının Görev Alanının Tespitinde Kıstaslar 64
1. Kamu Gücü Kıstası 65
2. Kamu Hizmeti Kıstası 66
3. İdarî İşlev Kıstası 66
C. İdarî Yargının Görevine Giren ve Girmeyen Konular 67
1. İdarî Yargının Görevine Giren Konular 67
2. İdarî Yargının Görevine Girmeyen Konular 69
II. YARGILAMA YETKİSİNİN KAPSAMI VE SINIRI 73
A. Yargılama Yetkisinin Kapsamı 73
1. Yüksek Askerî Şûrâ Kararları 74
2. Hâkimler ve Savcılar Kurulu Kararları 74
3. Uyarma ve Kınama Cezaları 75
4. Olağanüstü Hallerdeki İdarî İşlemler 75
5. Tahkim Öngörülen Sözleşmelerden Doğan Davalar 77
B. İdarî Yargı Yetkisinin Sınırı 78
1. Hukuka Uygunluk Denetimi 79
2. Bağlı Yetki ve Takdir Yetkisi 80
3. Yerindelik Denetimi Yasağı 82
4. İdarî İşlem Niteliğinde Yargı Kararı Verilememesi 84
III. YARGI DÜZENLERİ ARASINDAKİ UYUŞMAZLIKLARIN ÇÖZÜMÜ 85
A. Uyuşmazlık Mahkemesinin Yapısı ve İşleyişi 85
1. Uyuşmazlık Mahkemesinin Yapısı 85
2. Uyuşmazlık Mahkemesinin İşleyişi 86
B. Uyuşmazlık Türleri ve Giderilmesi 87
1. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı Çıkarma 88
a. Olumlu Görev Uyuşmazlığı Çıkarmanın Şartları 88
b. Olumlu Görev Uyuşmazlığı Çıkarma ve Çözüm 89
2. Olumsuz Görev Uyuşmazlığı 92
a. Olumsuz Görev Uyuşmazlığının Şartları 93
b. Olumsuz Görev Uyuşmazlığının Giderilmesi 98
3. Olumlu Görev Uyuşmazlığı 99
a. Olumlu Görev Uyuşmazlığının Şartları 99
b. Olumlu Görev Uyuşmazlığının Giderilmesi 100
4. Hüküm Uyuşmazlığı 102
a. Hüküm Uyuşmazlığının Şartları 102
b. Hüküm Uyuşmazlığının Giderilmesi 104
C. Uyuşmazlık Mahkemesi Kararları 105
Üçüncü Bölüm
YARGILAMANIN AŞAMALARI
I. İDARÎ YARGIDA KAYNAKLAR, ÖZELLİKLER VE TARAFSIZLIK 107
A. İdarî Yargılama Usûlünün Kaynakları 107
1. İdarî Yargılama Hukukunun Temel Kaynakları 107
2. Tartışmalı Hususlar 110
a. Hukuk Muhakemeleri Kanununa Açıkça Yollamada Bulunulmayan Haller 110
b. Hukuk Muhakemeleri Müesseselerinin İdarî Yargıda Uygulanabilirliği 112
B. İdarî Yargılama Usûlünün Özellikleri 112
1. Yazılı Yargılama Usûlü 112
2. Basit ve Az Masraflı Oluşu 113
3. Savcılık Kurumu 113
4. Re’sen Araştırma İlkesi 114
C. Hâkimin Tarafsızlığı 116
1. Hâkimin Davaya Bakmaktan Yasaklılığı 116
2. Hâkimin Reddi 117
3. Çekinme ve Reddin Karara Bağlanması 118
a. Danıştay’da Çekinme ve Reddin Karara Bağlanması 118
b. Mahkemelerde Çekinme ve Reddin Karara Bağlanması 119
II. DAVANIN AÇILMASI VE DAVA DİLEKÇESİ 120
A. Dava Dilekçesinde Bulunması Gereken Hususlar 120
1. Mahkemenin Adı 120
2. Taraflar 121
3. Davanın Konusu 121
4. Bildirim Tarihi 122
5. Davanın Sebepleri ve Deliller 123
6. Sonuç 123
7. İmza 124
8. Dilekçe Nüshaları ve Ekleri 125
B. Dava Dilekçesinin Verileceği Yerler 125
1. Dava Açılan Mahkeme 125
2. İdare veya Vergi Mahkemesi 126
3. Asliye Hukuk Hâkimliği 126
4. Konsolosluklar 126
5. En Yakın Âmir 127
C. Dava Açmada Farklı Durumlar 128
1. Bir Dilekçe İle Birden Fazla İşleme Karşı Dava Açılması 128
2. Bir İşleme Karşı Birlikte Dava Açılması 130
3. İptal ve Tam Yargı Davasının Birlikte Açılması 131
D. Dilekçenin Verilmesi Üzerine Yapılacak İşlemler 131
1. Dilekçenin Kaydı 132
2. Harç veya Posta Ücretlerinde Eksiklik 133
E. Davanın Açılmasının Sonuçları 134
1. Zamanaşımının Kesilmesi 134
2. Derdestlik 134
3. Hüküm Verme Zorunluluğu 135
4. İddia ve Savunmaların Sınırlandırılması 135
III. DAVA DİLEKÇESİ ÜZERİNDE İLK İNCELEME 136
A. Görev ve Yetki 137
1. Görevsiz Yargı Yerinde Dava Açılması 137
2. İdarî Yargı Yerlerinde Yetki Kuralları 138
a. İptal Davalarında Yetki 139
b. Tam Yargı Davalarında Yetki 140
c. Vergi Uyuşmazlıklarında Yetki 141
3. İdarî Yargıda Yetki ve Görev Uyuşmazlığının Çözümü 142
B. İdarî Merci Tecâvüzü 143
1. İdarî Merci Tecâvüzü Tanımı ve Niteliği 143
2. İdarî Merci Tecâvüzü Hâlinde Yapılacak İşlem 144
C. Ehliyet 144
1. Taraf Ehliyeti 145
2. Dava Ehliyeti 146
3. İdarî Davalara Özgü Şartlar 147
4. Davaya Vekâlet 148
5. Davanın Taraflarında Değişme 149
D. Kesin ve Yürütülmesi Gerekli Bir İşlemin Varlığı 150
E. Süre Aşımı 151
1. Dava Açma Süresinin Niteliği 151
2. Genel ve Özel Dava Süreleri 152
3. Sürelerin Başlangıcı 152
a. İptal Davalarında Dava Süresi 152
b. Tam Yargı Davalarında 156
4. Dava Süresinin Hesaplanması 158
5. Sürenin Durması ve Ek Süreler 158
F. Husûmet 160
1. Davalı Gösterilmemesi veya Yanlış Gösterilmesi 160
2. Husûmet Açısından Kamu Kuruluşlarının Durumu 161
G. Dava Dilekçesinin Usûl ve Şekle Uygunluğu 164
IV. DAVANIN İLERLETİLMESİ 164
A. Dosyanın Tekemmülü 164
1. Dava Dilekçesinin Tebliği ve Cevap 165
2. Bilgi ve Belgelerin İstenmesi 166
B. Üçüncü Kişilerin Taraflar Yanında Yer Alması 167
1. Davanın İhbarı 168
2. Davaya Müdahale 169
C. Davaya Son Veren Taraf İşlemleri 171
1. Davadan Ferâgat 171
2. Davanın Kabûlü 174
D. Bağlantılı Davalar 175
1. Bağlantılı Dava Kavramı 175
2. Davalar Arasında Bağlantı Halleri 177
3. Bağlantı Nedeniyle Gönderme Kararı ve Sonuçları 178
4. Bağlantı Hakkında Karar Verecek Merciler 179
E. İdarî Yargılama Usûlünde İspat ve Deliller 180
1. İspat 180
2. Delil 182
3. İdarî Yargılama Usûlünde Deliller 186
a. Bilirkişi İncelemesi 186
b. Keşif 188
c. Belge Delili 189
d. Tanık Beyanı 190
e. Kesin Hüküm 192
f. Yemin ve İkrar Delilleri 193
F. İdarî Yargıda Duruşma 193
1. İlk Derece Yargılamasında Duruşma 194
2. Kanun Yolları Aşamasında Duruşma 195
3. Duruşmanın Usûlü 195
V. DAVANIN SONUÇLANDIRILMASI 196
A. Davanın Hüküm Dışında Sonuçlandırılması 197
1. Davanın Konusuz Kalması 197
2. Davanın Açılmamış Sayılması 199
B. Hüküm 200
1. Mahkeme Kararlarının Türleri 200
2. Hüküm 201
a. Karar Verilme Usûlü 201
b. Kararlarda Bulunacak Hususlar 202
3. Kararların Saklanması ve Tebliği 203
C. Açıklama ve Yanlışlıkların Düzeltilmesi 203
1. Açıklama 203
2. Yanlışlıkların Düzeltilmesi 204
VI. İVEDİ YARGILAMA USÛLÜ 205
A. Genel İvedi Yargılama Usûlü 205
1. İvedi Yargılama Usûlüne Tâbi Konular 205
2. İvedi Yargılamada Usûl Kuralları 206
B. Merkezî Sınavlara İlişkin İvedi Yargılama 208
Dördüncü Bölüm
İDARÎ YARGILAMA USÛLÜNDE
DAVA ÇEŞİTLERİ
I. İPTAL DAVASI 211
A. İptal Davasının Özellikleri ve Konusu 211
1. İptal Davasının Tanımı 211
2. İptal Davasının Özellikleri 211
3. İptal Davasının Konusu 212
4. İptal Davasında Menfaat İhlâli Şartı 217
a. İptal Davasında Menfaat Kavramı 217
b. Menfaat İhlâlinin Özellikleri 218
B. İptal Davasında İptal Sebepleri 222
1. Yetki Yönünden Hukuka Aykırılık 222
a. Genel İlkeler 222
b. Yetki Çeşitleri Bakımından Hukuka Aykırılıklar 228
2. Biçim Yönünden Hukuka Aykırılık 232
a. Şekil Bakımından Hukuka Aykırılık 232
b. Usûl Bakımından Hukuka Aykırılık 234
3. Sebep Yönünden Hukuka Aykırılık 238
a. Sebep Unsurunda Sakatlık Halleri 239
b. Sebeplerin Çokluğu ve Sebep İkâmesi 240
4. Konu Yönünden Hukuka Aykırılık 241
a. İmkânsız Bir Konuda İşlem Yapılması 242
b. Hukuka Aykırı İşlem Tesis Edilmesi 242
5. Maksat Yönünden Hukuka Aykırılık 246
a. Kamu Yararına Yabancı Amaçla Hareket Edilmesi 246
b. Kanunun Özel Maksadının Dışına Çıkılarak İşlem Yapılması 248
c. Usûl Saptırması ve Maksatların Çokluğu 248
C. İptal Davasının Sonuçları 249
1. Genel Bilgiler 249
2. Davanın Reddedilmesinin Sonuçları 250
3. İptal Kararı Verilmesinin Sonuçları 252
4. İptal Kararının Etkileri 254
a. Kendiliğinden Sonuç Doğuran İptal Kararları 254
b. Aynı Nitelikte Yeni Bir Karar Alınmasını Engellemeyen İptal Kararları 256
c. Tersine İşlem Yapılmasını Gerektiren İptal Kararları 256
d. Hukuksal Durumlarda Değişiklik Yapılmasını Gerektiren İptal Kararları 257
5. İptal Kararının Yerine Getirilmesinde İmkânsızlık 258
D. Yürütmenin Durdurulması 259
1. Yürütmenin Durdurulması Kararının Şartları 259
a. Usûle İlişkin Şartlar 260
b. Esasa İlişkin Şartlar 261
2. Yürütmenin Durdurulması Talebi Hakkında Verilen Kararlar 263
3. Vergi Davalarında Yürütmenin Durdurulması 263
4. Kanun Yolu Aşamasında Yürütmenin Durdurulması 264
5. Yürütmenin Durdurulması Kararı Verilemeyecek Haller 266
6. Yürütmenin Durdurulması Kararına İtiraz 266
7. Yürütmenin Durdurulması Kararının Sonuçları 269
II. TAM YARGI DAVALARI 271
A. Tam Yargı Davasının Hukukî Mahiyeti ve Konusu 271
1. Tam Yargı Davasının Hukukî Mahiyeti 271
2. Tam Yargı Davası ile İptal Davası Arasındaki Farklar 272
3. Tam Yargı Davasının Çeşitleri 273
4. Tam Yargı Davasında Hak İhlâli Şartı 275
5. Tam Yargı Davasında Hâkimin Yetkileri 275
6. Tam Yargı Davasının Konuları 276
a. İdarî İşlemlerden Doğan Tam Yargı Davaları 276
b. İdarî Eylemlerden Doğan Tam Yargı Davaları 279
c. İdarî Sözleşmelerden Doğan Tam Yargı Davaları 280
B. Tam Yargı Davasında Sorumluluk Esasları 281
1. Sorumluluk ve İdarenin Sorumluluğu Kavramları 281
2. İdarî Sorumluluğun Doğuşu, Hukukî Temeli ve Bağımsızlığı 283
a. İdarî Sorumluluğun Doğuşu 283
b. İdarî Sorumluluğun Hukukî Temeli 284
c. İdarî Sorumluluğun Bağımsızlığı 285
3. İdare Hukukunda Sorumluluk Türleri 285
a. Kusur Sorumluluğu: Hizmet Kusuru 286
b. Kusursuz Sorumluluk 293
4. İdarenin Sorumluluğunun Şartları 301
a. İdarî Davranış 301
b. Zarar 301
c. İlliyet Bağı 303
5. İdarenin Sorumluluğunu Etkileyen Haller 304
a. Mücbir Sebep 304
b. Beklenilmeyen Hâl 306
c. Zarar Görenin Davranışı 307
d. Üçüncü Kişinin Davranışı 309
6. Zararın Tazmini 311
C. Tam Yargı Davasının Sonuçları ve Uygulanması 312
1. Tam Yargı Davasının Sonuçları 312
a. Davanın Reddi 312
b. Davanın Kabûlü 313
2. Tam Yargı Kararının Uygulanması 313
a. İflas Uygulaması 314
b. İcra Uygulaması 314
III. İDARÎ YARGI KARARLARININ UYGULANMASI 315
A. Genel Bilgiler 315
1. Kararın Uygulamasında Süre 316
2. Kararın Uygulamaması Halleri 316
B. Kararının Uygulanmamasından Doğan Sorumluluklar 317
1. İdarî Sorumluluk 317
2. Kamu Görevlisinin Sorumluluğu 319
3. Dava Usûlü 320
Beşinci Bölüm
İDARÎ YARGILAMA USÛLÜNDE KANUN YOLLARI
I. İSTÎNAF 324
A. Genel Olarak İstînaf 324
1. Tanımı ve Hukukî Mahiyeti 324
2. İstînaf ve Diğer Kanun Yolları 324
B. İstînafa Tâbi Kararlar 325
1. Genel Kural 325
2. İstînaf Yolu Kapalı Kararlar 326
C. İstînafa Başvuru Usûlü 327
1. İstînaf Başvurusunun Süresi ve Şekli 327
2. İstînaf Sebepleri 328
3. Ön İnceleme 328
D. İstînaf İncelemesi 329
1. İstînafta Görevli Merci 329
2. İstînaf İncelemesi 330
E. İstînaf İncelemesi Sonunda Verilen Kararın Kesinliği 332
1. İstînaf İncelemesi Sonunda Verilen Kesin Kararlar 332
2. İstisnai Durumlar 333
3. İstînaf Aşamasında Yürütmenin Durdurulması 333
II. TEMYİZ 334
A. Temyiz Edilebilecek Kararlar ve Temyiz Usûlü 334
1. Temyiz Edilebilecek Kararlar 334
2. Temyiz Usûlü 337
a. Temyiz Süresi 337
b. Temyiz Talebinde Taraflar 338
c. Temyiz Başvurusu 339
B. Temyiz Sebepleri 343
1. Görev ve Yetki Dışında Bir İşe Bakılmış Olması 343
2. Hukuka Aykırı Karar Verilmiş Olması 344
3. Usûl Hükümlerine Uyulmaması 344
C. Temyiz İncelemesi 346
1. Temel İlkeler 346
2. Temyiz İncelemesi Sonunda Karar 348
3. Derece Mahkemesinin Tutumu 348
D. Temyiz Aşamasında Yürütmenin Durdurulması 350
1. Genel Kurallar 350
2. Yürütmeyi Durdurma Kararı 350
E. Kanun Yararına Temyiz 351
1. Kanun Yararına Temyize Konu Olabilecek Kararlar 351
2. Kanun Yararına Temyiz Talebinde Yetki 352
3. Kanun Yararına Temyizde Süre ve Başvuru Biçimi 352
4. Kanun Yararına Temyiz Sebepleri 352
5. Kanun Yararına Temyiz Başvurusunun Sonuçları 353
III. YARGILAMANIN YENİLENMESİ 353
A. Yargılamanın Yenilenmesine Tâbi Kararlar ve Usûl 354
1. Yargılamanın Yenilenmesine Tâbi Kararlar 354
2. Yargılamanın Yenilenmesi Usûlü 355
B. Yargılamanın Yenilenmesi Sebepleri 356
1. Karardan Sonra Yeni Bir Belgenin Ortaya Çıkması 357
2. Hükme Esas Alınan Belgenin Sahteliğinin Anlaşılması 357
3. Hükme Esas Alınan İlamın Kesin Bir Hükümle Kalkması 358
4. Bilirkişinin Gerçeğe Aykırı Rapor Vermesi 358
5. Hile Kullanılmış Olması 359
6. Yetkisiz Kimselerin Huzurunda Davanın Görülmesi 359
7. Davaya Bakması Yasak Olan Hâkimin Hüküm Vermesi 359
8. Çelişik Hükümlerin Varlığı 360
9. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Kararı 360
C. İstemin Karara Bağlanması 361
1. İlk İnceleme ve Esastan İnceleme 361
2. Kararın Sonuçları 362
EKLER
İPTAL DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK I) 363
YÜRÜTMENİN DURDURULMASI TALEBİNİ İÇEREN İPTAL DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK II) 364
TAM YARGI DAVASI DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK III) 365
İPTAL DAVASI İLE TAM YARGI DAVASI BİRLİKTE DİLEKÇE ÖRNEĞİ (EK IV) 366
İDARİ YARGI YERLERİ VE YARGI ÇEVRELERİ (EK V) 367
Yararlanılan Kaynaklar 369
Kavramlar Dizini 373 |