İÇİNDEKİLER
İçindekiler
3. Baskıya Önsöz 7
2. Baskıya Önsöz 8
Önsöz 9
Kısaltmalar 39
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI,
İLKELERİ VE TARİHÇESİ
§ 1. CEZA HUKUKUNA GİRİŞ, CEZA HUKUKUNUN İŞLEVİ, HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ VE DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 43
I. Suç, Ceza ve Ceza Hukuku 43
II. Ceza Hukukunun İşlevi 52
A. Ceza Hukukunun Toplumsal İşlevi 52
1. Sosyal Bir Olgu Olarak Ceza Hukukunun İşlevi 52
2. Sosyal Bir İşlev Olarak Ceza Hukukuyla Korunan Hukuksal Değer 54
3. TCK’ya Göre Ceza Kanununun Amacı 59
4. Özgürlükçü Ceza Hukukunun Amacı 60
B. Bir Bilim Dalı Olarak Ceza Hukukunun İşlevi 61
C. Ceza Hukuku Genel Hükümler Dersinin İşlevi ve Amacı 65
III. Ceza Hukukunun Hukuk Düzeni İçindeki Yeri ve Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi 66
A. Kamu Hukuku İçinde Yer Alan Bir Disiplin Olarak Ceza Hukuku 66
B. Ceza Hukukunun Doğrudan Bağlantılı Disiplinler ile İlişkisi 67
1. Ceza Muhakemesi Hukuku ile İlişkisi 68
2. İnfaz Hukuku ile İlişkisi 71
3. Kabahatler Hukuku ile İlişkisi 73
a. Kabahatlerin Suç Olmaktan Çıkarılması Görüşü 73
b. Suç – Kabahat Ayrımı ve Kabahatler Hukuku 75
4. Kriminoloji, Viktimoloji, Kriminalistik ve Adli Tıp ile İlişkisi 78
C. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi 80
1. Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi ile İlişkisi 80
2. Anayasa Hukuku ile İlişkisi 83
3. İdare Hukuku ile İlişkisi 85
4. Devletler Hukuku ile İlişkisi 87
5. Medeni Hukuk ve Borçlar Hukuku ile İlişkisi 90
6. Vergi Hukuku ile İlişkisi 91
§ 2. SUÇ POLİTİKASI VE CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ 91
I. Suç Politikası ve Ceza Hukukuna Etkisi 91
II. Ceza Hukukunun Temel İlkeleri 93
A. Hukuk Devleti İlkesi 93
B. Kusur İlkesi 97
1. Kusur Kavramının Ceza Hukukundaki Anlamı, Kapsamı ve Dayanağı 97
2. Kusur İlkesi ile İlgili Disiplinlerarası Yaklaşımlar 101
a. Nörobiyolojideki Yaklaşımlar 101
b. Felsefi Yaklaşımlar 104
C. Ceza Hukukunun İkincil (Son Çare/Ultima Ratio) Olma İlkesi 105
D. İnsancıllık (Hümanizm) İlkesi 107
E. Ceza Hukukunun Güvence İşlevi: Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi 109
1. İlkenin Ortaya Çıkışı ve Çerçevesi 109
2. Ceza Hukukunun Özgürleştirici Niteliği 112
3. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesinden Çıkan Alt İlkeler 113
a. Yasa Dışındaki Bir Hukuk Kaynağı ile Suç Oluşturma, Kaldırma ve Cezayı Değiştirme Yasağı 114
i. Genel Olarak 114
ii. İdarenin Düzenleyici İşlemiyle Suç ve Ceza Konulması Yasağı 114
iii. Olağanüstü Hâl KHK’leri ve Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 117
b. Örf ve Âdete Dayanarak Suç ve Ceza Konulması Yasağı (Lex Scripta) 121
c. Belirlilik İlkesi (Lex Certa) 123
d. Kıyas (Analoji) ve Kıyasa Yol Açan Genişletici Yorum Yasağı (Lex Stricta) 131
e. Geçmişe Yürüme Yasağı (Lex Praevia) 136
§ 3. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 139
I. Giriş 139
II. Doğrudan Kaynaklar 139
A. Anayasa 139
B. Uluslararası Sözleşmeler 140
C. Kanunlar 140
1. Türk Ceza Kanunu 140
2. Ceza Hukuku Normu İçeren Diğer Yasalar 141
3. TCK ile Diğer Yasalar Arasında Çelişki Olması Hali 142
a. TCK’nın 5. Maddesinin Uygulama Alanı 142
b. TCK’nın 5. Maddesinin Uygulama Zamanı 143
III. Dolaylı (Yardımcı) Kaynaklar 144
A. Mahkeme Kararları 144
B. Örf ve Âdet Kuralları 146
C. Öğreti 147
§ 4. CEZA HUKUKUNDA YORUM 148
I. Antik Retorik ve Hermeneutiğin Bir Alt Disiplini Olarak Yorumlama 148
II. Yorumun Anlamı ve Kıyastan Farkı 149
III. Yorum Yöntemleri 151
A. Gramatik (Sözel/Lafzi) Yorum 151
B. Tarihsel Yorum 152
C. Sistematik Yorum 154
D. Amaca Uygun (Teleolojik) Yorum 154
IV. Yorum Türleri 155
A. Biçimsel Yorum 155
1. Yasama Yorumu 155
2. Yargı Yorumu 157
3. Öğreti Yorumu 158
B. İçeriksel Yorum 159
1. Daraltıcı Yorum 159
2. Genişletici Yorum 162
3. Düzeltici Yorum 163
§ 5. CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI 163
I. Ceza Hukuku Kurallarının Zaman Bakımından Uygulama Alanı 163
A. Zaman Bakımından Uygulamanın Anlamı 163
B. Yasaların Yürürlüğe Girişi ve Yürürlükten Kalkışı 165
C. Zaman Bakımından Uygulamada Kural 168
D. Geçmişe Yürüme Yasağı 168
E. Failin Lehine Olan Kanunun Geriye Yürümesi 173
1. Kural 173
a. Ceza Yasaları İleriye Doğru Uygulanır 173
b. Failin Aleyhine Sonuç Doğuran Kanun Geriye Etkili Uygulanamaz 173
c. Failin Lehine Sonuç Doğuran Kanun Geriye Etkili Uygulanır 174
d. Araya Giren Kanunun Uygulanması 175
2. Failin Lehine Olan Kanunun Belirlenmesi 176
a. Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Kurallar 179
b. Zamanaşımı Kuralları 180
3. Failin Lehine Olan Kanunun Uygulanması 181
F. Süreli ve Geçici Yasalarda Zaman Bakımından Uygulama 183
G. Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi 183
a. Ani Suç 184
b. Kesintisiz (Mütemadi) Suç 185
c. Zincirleme (Müteselsil) Suç 186
d. İhmali Suç 187
II. Ceza Hukuku Kurallarının Yer Bakımından Uygulama Alanı 187
III. Ceza Hukuku Kurallarının Kişi Bakımından Uygulama Alanı 187
A. Kişi Bakımından Uygulamanın Anlamı 187
B. İç Hukuktan Doğan İstisnalar 188
1. Cumhurbaşkanı’nın Sorumsuzluğu 188
2. Yasama Bağışıklığı 192
a. Yasama Sorumsuzluğu 193
b. Yasama Dokunulmazlığı 196
i. Genel Olarak 196
ii. Yasama Dokunulmazlığının Uygulanmadığı İstisnai Durumlar 199
C. Uluslararası Hukuktan Doğan İstisnalar 204
1. Diplomasi Dokunulmazlığı 204
a. Genel Olarak 204
b. Diplomasi Dokunulmazlığının Hukuki Niteliği ve Sonuçları 206
c. Konsolos ve Konsoloslukların Hukuki Durumu 207
2. Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığı 208
a. Genel Olarak 208
b. Dokunulmazlıktan Yararlanacak Kişiler 208
c. Dokunulmazlığın Kapsamı 208
i. Mutlak Yargı Yetkisi 209
ii. Öncelikli Yargı Yetkisi 209
§ 6. CEZA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİMİ 211
I. Ceza Hukukunun Tarihine Giriş 211
II. İlkel Ceza Hukuku Dönemi 215
A. Genel Olarak 215
B. İlkel Dönemde Suç 216
C. İlkel Dönemde Cezalandırma 217
1. Öç Alma Usulü ve Sakıncaları 217
2. Öç Alma Usulüne Getirilen Sınırlamalar 218
III. Avrupa Toplumlarında Ceza Hukukunun Gelişimi 220
A. Antik Yunan Hukuku 221
B. Roma Hukuku 225
C. Cermen Hukuku 231
D. Ortaçağ (Kanonik–Kilise) Hukuku 232
E. Müşterek Ceza Hukuku 233
F. Aydınlanma Çağından Günümüze Ceza Hukuku 238
1. Genel Olarak 238
2. Ceza Hukukunda Felsefi Hareketlerin Etkisi – Klasik Okul 239
a. Sözleşmeciler 240
b. Faydacılar 241
c. Adaletçiler 244
d. Karma Görüş – Klasik Okul 245
3. Ceza Hukukunda Deney ve Gözlem – Pozitivist Okul 247
IV. Türk Toplumlarında Ceza Hukukunun Gelişimi 251
A. Cumhuriyet Öncesi Türk Toplumlarında Ceza Hukuku 251
1. Eski Türklerde Ceza Hukuku 251
2. İslamiyet’e Geçişten Sonra Türklerde Ceza Hukuku 252
B. Cumhuriyet Sonrası Türk Toplumunda Ceza Hukuku 254
1. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Dönemi 254
2. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Dönemi 254
V. Çağdaş Ceza Hukuku 256
A. XX. Yüzyılda Ceza Hukuku 256
1. Modern Ceza Hukuku – Klasik ve Pozitivist Okulların Sentezi 256
2. Liberal ve Otoriter Rejimlerin Sarkacında Ceza Hukuku 258
B. XXI. Yüzyılda Ceza Hukuku 261
1. Suçla Mücadelede Önleyici Ceza Hukuku ve Düşman Ceza Hukuku Teorisi 263
2. Dijital Dünyanın Yeni Suçluluk Türleri ve Alanları 269
İkinci Bölüm
SUÇ TEORİSİ
§ 7. SUÇ TEORİSİNE GİRİŞ 271
I. Suç Teorisinin İnceleme Yöntemi 271
II. Suç Teorisinin Görevi 274
III. Suç Kavramı ve Suçun Unsurları 277
IV. Davranış Normlarına Uymama: Haksızlık 278
A. Haksızlık Kavramının İçeriği ve Hukuka Aykırılıktan Farkı 279
B. Hareketin Haksızlığı 284
C. Neticenin Haksızlığı 289
D. Değerlendirme ve Görüşümüz 291
§ 8. SUÇUN YAPISINI AÇIKLAYAN TEORİLER 295
I. Klasik Suç Teorisi 298
II. Neo Klasik Suç Teorisi 302
III. Amaçsal (Gai, Finalist) Suç Teorisi 304
IV. Teleolojik Suç Teorisi 307
V. Negatif Suç Unsurları Teorisi (Bütüncül Haksızlık Teorisi) 308
§ 9. SUÇLARIN AMACI: HUKUKSAL DEĞERLERİN KORUNMASI 309
I. Eylemin Haksızlığı ve Korunan Hukuksal Değerin Anlamı 309
II. Suçla Korunan Hukuksal Değerin İşlevi 313
III. Korunan Hukuksal Değerlerin Değişikliğe Uğraması 315
§ 10. TİPİKLİK 319
I. Tipikliğin İşlevi ve Özellikleri 320
A. Suçun Soyut Tanımı Olarak Tipiklik 321
1. Geniş Anlamda Tipiklik 321
2. Dar Anlamda Tipiklik 322
3. Tipikliğin İşlevleri 322
a. Sınırlandırma İşlevi 322
b. Ayırma İşlevi 323
c. Uyarma İşlevi 323
d. Eğitme İşlevi 324
e. Karine İşlevi 324
B. Tipikliğin Yapısı 324
1. Tipikliği Oluşturan Unsurlar 324
2. Tipikliği Oluşturan Unsurların Sınıflandırılması 327
a. Yazılı Olan ve Olmayan Unsurlar 327
b. Betimleyici ve Değerlendirici Unsurlar 328
c. Suçun Yapısal ve Nitelikli Unsurları 330
d. Maddi ve Manevi Unsurlar 330
C. Tipikliğin Hukuka Aykırılıkla İlişkisi 331
D. Tipikliğin Kusurlulukla İlişkisi 333
II. Tipikliğin Maddi (Objektif) Unsurları 335
A. Hareket (Eylem – Fiil) 335
1. Hareketin İçeriği 335
2. Hareketi Açıklayan Teoriler 337
a. Ontolojik (Doğal) Hareket Teorileri 339
i. Nedensel Hareket Teorisi 341
ii. Amaçsal (Final) Hareket Teorisi 345
iii. Sosyal Hareket Teorisi 358
iv. Bireysel (Kişisel) Hareket Teorisi 362
b. Normativist Hareket Teorisi 366
c. Hareket Teorilerine İlişkin Görüşümüz 368
i. Teorilerin Karşılaştırılması ve Görüşümüz 368
ii. Bilimdeki Güncel Gelişmelerin Hareket Teorisine Etkisi ve Hareketteki Amacın Kökeni ile Anlamı 371
iii. Kabul Ettiğimiz Teorilerin Sonuçları 377
3. Hareketin İşlevleri 378
a. Gruplandırma İşlevi 379
b. Tanımlama İşlevi 379
c. Bağlantı İşlevi 379
d. Sınırlama İşlevi 380
i. Hareket Yeteneği ve Kusur Yeteneği Ayrımı 383
ii. Mutlak Kuvvetin Etkisi Altında Yapılan Hareketler 383
iii. Mücbir Sebebin Etkisi Altında Yapılan Hareketler 384
iv. Zorlayıcı Kuvvetin Etkisi Altında Yapılan Hareketler 384
v. Refleks ve Yarı Otomatik (Affekt) Hareketler 385
vi. Hayvanların Hareketleri 386
vii. Bilinç Yokluğunda Yapılan Hareketler 387
4. Hareketin Niteliğine Göre Suçlar 387
a. Tek ve Çok Hareketli Suçlar 387
i. Tek Hareketli Suçlar 387
ii. Çok Hareketli Suçlar 387
aa. Birleşmiş Hareketli Suçlar 388
bb. Bölünebilen Hareketli Suçlar 389
cc. Seçimlik Hareketli Suçlar 390
b. Serbest ve Bağlı Hareketli Suçlar 391
c. Ani ve Kesintisiz (Mütemadi) Hareketli Suçlar 392
i. Genel Olarak 392
ii. Mütemadi Suçlarda Devam Eden Unsur ve Mütemadi Suçun Tanımı 393
iv. Mütemadi Suçlara Bağlanan Sonuçlar ve Özellikli Durumlar 395
5. Hareketsizlik – İhmal: Hareketin Atipik Görünüş Şekli Olarak İhmali Hareket 397
a. İhmali Hareketin Tanımı 397
b. İhmali Hareketin Suç Sistematiği İçindeki Yeri 397
c. İhmali Hareketin ve Suçun Türleri 398
i. Gerçek İhmali Suç 398
ii. Görünüşte (Gerçek Olmayan) İhmali Suç 400
aa. Görünüşte İhmali Suçta Hareketin Niteliği 400
bb. Neticeyi Önleme Yükümlülüğü 402
aaa. Kanundan Kaynaklanan Garantörlük Statüsü 403
bbb. Sözleşmeden Kaynaklanan Garantörlük Statüsü 403
ccc. Ön Gelen Tehlikeden Kaynaklanan Garantörlük Statüsü 406
iii. Görünüşte İhmali Suçlar Sınırlı Sayıda Mıdır? 408
iv. Görünüşte İhmali Suça Teşebbüs 409
aa. Teşebbüs Mümkün Müdür? 409
bb. Teşebbüs Ne Zaman Başlamış Kabul Edilir? 411
v. İhmali Davranışın Ceza Politikasına ve Yaptırım Teorisine Etkisi 412
vi. İhmali ve İcrai Hareket Arasındaki Ayrım: Sınır Olaylar 413
aa. Tipiklik Kapsamında Ele Alınan Yaklaşımlar 415
aaa. Normatif Yaklaşım Olarak Kınanabilirliğin Odağı 415
bbb. Natüralist Ontolojik Yaklaşım 416
bb. İçtima Çözümü 417
cc. Görüşlerin Taksirli Suçlarda Yetersizliği 417
dd. Taksir ve İhmal Kavramlarının Karıştırılması 418
ee. Yargıtay’ın Yaklaşımı 418
ff. Öğretide Benzer Yaklaşımlar 420
gg. Taksir ve İhmalin Eşit Kabul Edilmemesi Konusundaki Görüşümüz 420
hh. Genel Hükümler Kapsamında Açık Bir Düzenlemeye İhtiyaç Olması 421
B. Netice 424
1. Suçun Bağımsız Bir Unsuru Olarak Netice 424
2. Neticenin İşlevleri 425
3. Suçların Neticeye Göre Ayrımı ve Sınıflandırılması 427
a. Sırf Hareket Suçu – Neticeli Suç Ayrımı 427
b. Zarar Suçu – Tehlike Suçu Ayrımı 428
i. Zarar Suçu ve Tehlike Suçu Kavramları 428
ii. Tehlike Suçlarının Kendi İçerisinde Sınıflandırılması: Soyut Tehlike Suçu – Somut Tehlike Suçu Ayrımı 429
c. Kalkışma (Teşebbüs) Suçları 433
C. Nedensellik (İlliyet) Bağı 435
1. Nedensellik Bağını Açıklayan Teoriler 438
a. Şart (Şartların Eşdeğerliliği) Teorisi 439
i. Şart Teorisinin, “Olmasaydı Olmazdı” (Condictio Sine Qua Non) Formülü ile Uygulanması 439
ii. Şart Teorisinin Uygulanmasında Bilimsellik: Kanuni Şart Formülü 443
b. Şart Teorisini Sınırlamak Amacıyla Üretilen Teoriler 447
i. Uygun Neden Teorisi 448
ii. Hukuki Önem (İlgi) Teorisi: Şart Teorisinin Tipe Uygunlukla Sınırlandırılması 451
iii. Etkin Neden Teorisi 452
2. Nedensellik Problemleri 453
a. Alternatif (Çift) Nedensellik 453
b. Kümülatif (Biriken) Nedensellik 455
c. Öne Geçen Nedensellik 457
d. Varsayılan (Hipotetik) Nedensellik 458
e. Alternatif Nedenselliğin Özel Bir Görünümü: Kurul Halinde Verilen Kararlarda Üyelerin Sorumluluğu 460
f. İhmali Harekette Nedensellik 461
3. Objektif İsnadiyet 464
a. Genel Olarak İsnadiyet ve Sübjektif İsnadiyet Kavramları 464
b. Objektif İsnadiyet Öğretisinin İşlevi 466
c. Objektif İsnadiyet Öğretisinin Çerçevesi 467
c. Objektif İsnadiyeti Kaldıran Haller 472
i. Hukuken Yasaklanmış (Kınanabilir) Bir Riskin Yaratılmadığı Haller 472
aa. İzin Verilen Risk 473
bb. Bir Riskin Hukuken Önem Taşımayacak Ölçüde Artırılması 478
cc. Riskin Azaltılması 481
ii. Neticenin Yaratılan Riskten Kaynaklanmadığı ve Failin Hakimiyetinin Ortadan Kalktığı Haller 484
aa. Neticenin Atipik Nedensel Süreç (Bir Doğa Olayı, Tesadüf) Nedeniyle Gerçekleştiği Haller 485
bb. Neticenin Mağdurun Hareketi Nedeniyle Gerçekleştiği Haller (Mağdurun Üstlenmesi) 487
cc. Neticenin Üçüncü Bir Kişinin Hareketi Nedeniyle Gerçekleştiği Haller (Üçüncü Kişinin Üstlenmesi) 491
aaa. Uygun İsnadiyet İlişkisi Teorisi 493
bbb. İsnadiyet İlişkisinin Kesilmesi Teorisi 494
ccc. Sınırlı Sorumluluk Teorisi (die Theorie der begrenzten Verantwortungsbereiche) 494
iii. Normun Koruma Amacına (Alanına) Girmeyen Haller 497
iv. Objektif İsnadiyeti Kaldıran Özellikli Durumlar 499
aa. Yükümlülüğe Aykırılık Bağlantısının Bulunması Gereken Haller (Hukuka Uygun Varsayılan Nedensellik Halleri) 499
bb. Güven İlkesi 501
d. Objektif İsnadiyetin Kaldırılmasına Bağlanan Cezai Sonuçlar 502
4. Görüşümüz ve Düşüncemiz 505
D. Fail 506
1. Suçu İşleyen Kişi Olarak Fail 506
2. Özgü (Mahsus) Suç 507
a. Gerçek Özgü Suç 508
b. Görünüşte Özgü Suç 509
c. Bizzat Fail Tarafından İşlenebilen Suç 510
3. Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu 510
a. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğunun Esasını Açıklayan Teoriler 512
i. Varsayım Teorisi 512
ii. Gerçeklik Teorisi 512
b. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğunun Genel İlkeleri Bakımından Değerlendirilmesi 513
i. Cezaların Şahsiliği İlkesi Açısından Tüzel Kişilerin Sorumluluğu 513
ii. Kusur İlkesi Açısından Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 514
iii. Hareket Teorisi Açısından Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 515
c. Değerlendirme ve Görüşümüz 516
E. Mağdur 519
1. Mağdur Kavramı 519
2. Mağdur – Suçtan Zarar Gören Ayrımı 520
3. Belli Bir Mağduru Olmayan Suçlar 520
F. Suçun Konusu 523
G. Suçun Nitelikli Unsurları 524
1. Nitelikli Unsur Kavramı 524
2. Nitelikli Unsurların Çeşitleri 525
a. Harekete İlişkin Nitelikli Unsurlar 526
i. Hareketin İşleniş Tarzına Göre Nitelikli Unsurlar 526
ii. Hareketin İşlediği Yer ve Zamana Göre Nitelikli Unsurlar 527
iii. Hareketin İşlenişindeki Amaca veya Saike Göre Nitelikli Unsurlar 527
b. Fail ya da Mağdur Sıfatına İlişkin Nitelikli Unsurlar 528
i. Faile Göre Nitelikli Unsurlar 528
ii. Mağdura Göre Nitelikli Unsurlar 528
iii. Fail ile Mağdur Arasındaki İlişkiye Göre Nitelikli Unsurlar 529
c. Suçun Konusuna İlişkin Nitelikli Unsurlar 529
III. Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsuru 530
A. Kast 535
1. Genel Olarak Kast Kavramı ve Unsurları 535
2. Kasttaki Bilmenin Neleri Kapsayacağı Sorunu 538
3. Kastı Açıklayan Teoriler 542
a. Tasavvur Teorisi 542
b. İrade Teorisi 544
c. Karma Teori: Bilinç ve İrade Teorisi 545
d. Değerlendirme ve Görüşümüz 546
4. Amaç – Saik Unsuru 549
5. Kastın Türleri 551
a. Doğrudan Kast 551
b. Olası (Gayri Muayyen) Kast 555
i. Tasavvur Teorileri: İmkân (Olanak) Teorisi ve Olasılık Teorisi 557
ii. İrade Teorileri: Kayıtsızlık Teorisi ve Kabullenme Teorisi 559
iii. Değerlendirme ve Görüşümüz 560
iv. Olası Kastta Özel Durumlar 561
6. Kastın Özel Görünüş Biçimleri 564
a. Ani Kast–Tasarlama Kastı 564
b. Gecikmiş Neticenin Gerçekleşmesi (Dolus Generalis / Weber Kastı) 569
i. Tamamlama Görüşü 570
aaa. Hareket Görüşü 571
bbb. Nedensellik Görüşü 571
ii. Teşebbüs Görüşü 571
iii. Uygunluk Görüşü 572
iv. Failin Planını Gerçekleştirmesi Görüşü 574
v. Görüşümüz 574
vi. Ters Dolus Generalis Olayları 575
c. Alternatif Kast – Kümülatif Kast 577
7. Kastın Aranacağı Zaman 579
B. Taksir 583
1. Kavram Olarak Taksir 583
2. Taksirin Hukuki Yapısına Dair Görüşler ve Sonuçları 586
a. İkili Özen Yükümlülüğünün İhlali Olarak Taksirli Suç 586
b. Haksızlık ve Kusurluluktan Oluşan Yapısıyla Taksirli Suç 588
i. Klasik (Nedensel) Teori 590
ii. Neo–Klasik Teori 591
iii. Modern Öğreti 591
3. Taksirli Suçların Sistematiği ve Unsurları 593
a. Hareket 594
b. Neticeye Sebebiyet Verme 595
c. Objektif Özen Yükümlülüğünün İhlali 598
i. Objektif Özen Yükümlülüğünün İçeriği ve Ölçütü 598
ii. Özen Yükümlülüğünün Sınırlandırılması 599
4. Neticenin Objektif İsnat Edilebilirliği 601
a. Neticenin Objektif Öngörülebilirliği 602
b. Yükümlülüğe Aykırılık Bağı 602
c. Normun Koruma Alanı 605
d. Objektif İsnadiyet Alanında Ortaya Çıkan Problemler 605
i. Mağdurun Eklenen Davranışı (Sorumluluk Gerektirmeyen Kendine Zarar Verme ya da Kendini Tehlikeye Sokma) 606
ii. Kasıtlı ya da Kusurlu Üçüncü Kişinin Araya Girmesi 609
iii. Failin Taksirli Davranışına Bir Başkasının Taksirli Davranışının Eklenmesi 612
5. Taksirli Suçlarda Kusur 612
a. Objektif Özen Yükümlülüğünün Bilinebilirliği ve Yerine Getirilebilirliği 614
b. Özen Yükümlülüğüne Uymanın Failden Beklenebilirliği 615
6. Taksirin Türleri 616
a. Basit Taksir 616
b. Bilinçli Taksir 616
7. Taksirli Suçlarda Kişisel Cezasızlık Sebebi ve Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Kişisel Sebep 619
C. Kast–Taksir Kombinasyonları: Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 620
1. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçun Yapısı ve Unsurları 623
a. Neticenin Objektif Yüklenebilirliği 628
b. Neticenin Sübjektif Yüklenebilirliği 629
2. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçta Ortaya Çıkan Problemler 631
a. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçta Teşebbüs Sorunu 631
i. Failin Temel Suç Tipine Teşebbüs Etmesi Ancak Taksirle Özel Neticenin Gerçekleşmesine Sebep Olması 632
ii. Failin Ağırlaşmış Neticeye Teşebbüs Etmesi 635
iii. Temel Suçun Teşebbüs Aşamasında Kalması ve Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Halin Olmaması 636
b. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlara İştirak Sorunu 637
§ 11. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 639
I. Hukuka Aykırılık Kavramı 639
A. Tanım ve Biçimsel – İçeriksel Hukuka Aykırılık Ayrımı 639
B. Yasak Normu – İzin Normu İlişkisi 641
C. Suçun Yapısında Hukuka Aykırılığın Yeri 643
D. Hukuka Aykırılık – Kusurluluk İlişkisi 644
E. Hukuka Aykırılığın İçeriği 646
F. Tipiklik, Hukuka Aykırılığın Karinesidir 646
G. Hukuka Aykırılık Tüm Hukuk Düzeni Açısından Yapılan Bir Değerlendirmedir 647
H. Hukuka Aykırılık – Haksızlık İlişkisi 652
II. Hukuka Aykırılığın Bazı Suç Tiplerinde Özellikle Belirtilmesinin İşlevi 653
A. Genel Olarak 653
B. Hukuka Özel Aykırılık Görüşü 654
C. Eylemin Genelini Değerlendiren Unsurlar Öğretisi ve Bu Ayrıma Dayalı Çözüm 654
D. Bu İfadelerin İşlevsiz Olduğunu İleri Süren Görüş 657
E. Değerlendirme ve Görüşümüz 657
III. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Manevi (Sübjektif) Unsuru: Fail Hukuka Uygun Davrandığını Bilerek Hareket Etmelidir 660
IV. Türk Ceza Hukukunda Yer Alan Hukuka Uygunluk Nedenleri 665
A. Görevin Yerine Getirilmesi 671
1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 671
2. Amirin Hukuka Uygun Emrinin İfası 675
B. Meşru Savunma 676
1. Genel Olarak 676
2. Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği 677
3. Meşru Savunmanın Şartları 683
a. Saldırıya İlişkin Şartlar 683
i. Bir Saldırı Bulunmalıdır 683
ii. Saldırı Hukuka Aykırı Olmalıdır 687
iii. Saldırı Bir Hakka Yönelik Olmalıdır 694
iv. Halen Mevcut, Gerçekleşmesi ya da Tekrarı Muhakkak Bir Saldırı Olmalıdır 698
b. Savunmaya İlişkin Şartlar 703
i. Savunmada Zorunluluk Bulunmalıdır 703
ii. Savunma Saldırıya ve Saldırgana Karşı Yapılmalıdır 705
iii. Savunma ile Saldırı Arasında Orantı Olması 707
4. Üçüncü Kişi Yararına (Yardımcı) Meşru Savunma 714
a. İnsan Yararına Meşru Savunma 714
b. Devlet Yararına Meşru Savunma 718
c. Hayvan Yararına Meşru Savunma 721
C. Hakkın Kullanılması 722
1. Savunma Dokunulmazlığı 724
2. İfade Özgürlüğü 725
a. Kavram 725
b. İfade Özgürlüğünün İçeriği 726
c. İfade Özgürlüğünün Anlamı ve Uygulaması 727
d. İfade Özgürlüğünün Kullanılması 728
g. Ceza Hukuku Bakımından Önemi 728
D. İlgilinin Rızası 730
1. Genel Olarak 730
2. Hukuki Niteliği 732
3. Rızanın Geçerli Olması İçin Gereken Şartlar 733
a. İlgili Kişinin Bu Konuda Serbestçe Tasarruf Hakkına Sahip Olması Gerekir 734
i. Tasarruf Hakkının Olduğu ve Olmadığı Durumlar 734
ii. Ötenazi 737
b. İlgili Kişi Rıza Göstermeye Ehil Olmalıdır 739
c. Rıza Açıklamasının Yapılış Şekli 741
4. Varsayılan Rıza 741
5. Hipotetik Rıza 742
E. Yükümlülüklerin Çatışması 743
§ 12. KUSURLULUK 746
I. Kavram, Suç Teorisindeki Yeri ve Kusurluluğun Temeli 746
A. Kavram: Kusur – Kusurluluk İlişkisi 746
B. Kusurluluğun Suç Teorisindeki Yeri ve İşlevi 747
C. Kınanabilirliğin Temeli Olarak Seküler Ahlak 749
D. Kınanabilirliğin Haksızlık Bilinciyle İlişkisi 753
II. Failin Kınanabilirliğine İlişkin Bir Değer Yargısı 754
II. Kusuru Açıklayan Teoriler 757
A. Psikolojik Kusur Teorisi 757
B. Normatif Kusur Teorisi 759
C. Finalist Görüş 761
III. Kusurun Unsurları 763
A. Kusur Yeteneği 763
B. Haksızlık Bilinci 765
C. Beklenebilirlik 767
IV. Taksirli Suçlarda Kusurluluk 767
V. Kusuru Etkileyen Nedenler 767
A. Kusuru Kaldıran veya Azaltan Nedenler 769
1. Yaş Küçüklüğü 770
a. Birinci Grup Yaş Küçüklüğü: 12 Yaşını Tamamlamamış Çocuklar 771
b. İkinci Grup Yaş Küçüklüğü: 12 Yaşını Tamamlamış 15 Yaşını Tamamlamamış Çocuklar 773
c. Üçüncü Grup Yaş Küçüklüğü: 15 Yaşını Tamamlamış 18 Yaşını Tamamlamamış Çocuklar 775
2. Akıl Hastalığı 776
a. Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisini Belirleyen Sistemler 777
i. Biyolojik Sistem 777
ii. Psikolojik Sistem 777
iii. Karma Sistem 778
b. TCK’da Akıl Hastalığının Kusura Etkisi 778
3. Sağır ve Dilsizlik 781
4. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Bulunma 782
a. Geçici Neden Kavramı 782
b. Geçici Neden Kabul Edilebilecek Durumların Değerlendirilmesi 784
c. Sebebinde Serbest Hareket (Actione Libera in Causa) Kuramı 786
d. Sebebinde Serbest Hareket Kuramını Açıklayan Görüşler 787
i. Hareketin Öne Alınması Teorisi/Önceden Yüklenme Teorisi 787
ii. Dolaylı Faillik/Araç Teorisi 788
iii. İstisna Teorisi 789
iv. Değerlendirme ve Görüşümüz 791
e. İstemsiz Alınan Alkol ya da Uyuşturucu Etkisiyle Sarhoşluk 793
f. İstemli Alınan Alkol ya da Uyuşturucu Etkisiyle Sarhoşluk 794
g. Alkol ya da Uyuşturucu Madde Bağımlılarında Kusur Yeteneğinin Suça Etkisi 794
5. Haksız Tahrik 795
a. Haksız Tahrikin Hukuki Niteliği 797
b. Haksız Tahrikin Şartları 798
i. Tahrik Eden Bir Eylemin Bulunması 798
ii. Tahrik Eden Eylemin Haksız Olması 800
iii. Failin Tahrik Eden Haksız Eylem Sebebiyle Hiddet veya Şiddetli Elem İçerisinde Olması 801
iv. Suçun, Hiddet ve Şiddetli Elem Etkisi Altında İşlenmiş Olması 802
c. Haksız Tahrikte Özel Durumlar 804
i. Haksız Tahrik ve Meşru Savunma 804
ii. Haksız Tahrik ve Tasarlama 804
iii. Haksız Tahrik ve Kan Gütme ile Töre Saikleri 805
iv. Haksız Tahrik ve Taksirli Suçlar 806
d. Haksız Tahrikin Sonucu 807
6. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran Hallerde Sınırın Aşılması (m. 27/1) 808
a. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması 808
b. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Kast Olmaksızın Aşılması ile Meşru Savunmada Sınırın Aşılmasının Farkı 810
B. Mazeret Nedenleri 812
1. Mazeret Nedeni Kavramı ve Ortaya Çıkışı 812
a. Kavram ve Ortaya Çıkış Süreci 812
b. Hukuki Niteliği 814
i. Mazeret Nedeninin Ceza Sorumluluğunu Etkileyen ya da Kaldıran Diğer Hallerden Farkları ve Bağımsız Bir Hal Olarak Kabul Edilmesi Gerekliliği 814
ii. Mazeret Nedeninin Temeli: Beklenebilirlik 816
iii. Mazeret Nedeninin Türk Ceza Hukuku Öğretisindeki Yeri 819
2. Zorunluluk Hali 821
a. Tehlikeye İlişkin Şartlar 825
i. Ağır Bir Tehlikenin Varlığı 826
ii. Mevcut ve Muhakkak Bir Tehlikenin Varlığı 827
iii. Tehlikenin Kişinin Kendisinin ya da Başkasının Bir Hakkına Yönelik Olması 827
b. Korunmaya İlişkin Şartlar 828
i. Tehlikenin Başka Türlü Bertaraf Edilememesi 828
ii. Korunma Davranışı ile Tehlikenin Ağırlığı Arasında Orantı Bulunması 830
c. Kurtarma İsteği (Sübjektif Unsur) 831
d. Beklenebilirliği Etkileyen Haller 831
i. Tehlikeye Bilerek ve Bizzat Sebebiyet Verilmemesi 831
ii. Tehlikeye Göğüs Germeyi Gerektiren Özel Bir Hukuki İlişkinin Bulunmaması 833
e. Zorunluluk Hali ve Meşru Savunma Arasındaki Farklar 834
3. Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi 835
a. Genel Olarak 835
b. Amirin Emrine İlişkin Düzenlemelerin Eleştirisi 838
4. Meşru Savunmada Sınırın Aşılması (m. 27/2) 841
a. Genel Olarak 841
b. Hukuki Niteliği 842
c. Sınırın Aşıldığı Durumlar 844
d. Haksız Tahrikten Ayrımı 847
e. Hata Halinden Ayrımı 848
5. Cebir ve Tehdit Nedeniyle Failin İrade Yeteneğinin Etkilenmesi 849
§ 13. HATA (YANILMA) 851
I. Hatanın Anlamı ve Türleri 851
II. Kastı Kaldıran Hata Halleri 854
A. Tipikliğin Maddi Unsurlarında Hata 856
1. Eşdeğer ve Eşdeğer Olmayan Hata Halleri 859
2. Seçimlik Hareketli Suç Tiplerine İlişkin Hata 862
3. Tersine Unsur Hatası, Çifte Tersine Hata ve İşlenemez Suç (Elverişsiz Teşebbüs) Halleri 863
B. Suçun Nitelikli Unsurlarında Hata 864
C. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Koşullarında Hata 866
III. Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerde Hata 870
A. Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerin Maddi Unsurlarında Hata 870
B. Haksızlık (Yasak) Hatası 872
1. Genel Olarak 872
2. Haksızlık Bilinci Kavramı ve Haksızlık Hatası ile İlişkisi 873
3. Hukuka Uygunluk Nedeninin Varlığında Hata 875
4. Haksızlık Hatasına Bağlanan Sonuçlar 877
IV. Hatanın Objektif Cezalandırılabilme Koşulları Üzerindeki Etkisi 879
V. Hedefte Sapma 880
§ 14. SUÇUN ÖZEL BİR GÖRÜNÜŞ BİÇİMİ OLARAK: TEŞEBBÜS 883
I. Genel Olarak 883
II. Teşebbüsün Cezalandırılmasının Nedenine Dair Teoriler 885
A. Objektif Teori 885
B. Sübjektif Teori 886
C. Etki Teorisi 887
D. TCK’nın Benimsediği Yaklaşım 888
III. Teşebbüsün Şartları 888
A. Ön Değerlendirme: Suçun Tamamlanmamış Olması ve Suç Tipinin Teşebbüse Elverişliliği 890
B. Kasten İşlenen Bir Suçun ve Bu Suçu İşlemeye Yönelik Kastın Varlığı 891
C. Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak 893
1. Hazırlık Hareketleri ve Cezalandırılmama Sebebi 893
2. Elverişli Hareket 895
3. Mefruz (Kuruntu) Suç 900
4. İcra Hareketlerine Doğrudan Doğruya Başlama 901
a. Objektif Teoriler 901
i. Şekli Objektif Teori 902
ii. Maddi Objektif Teori 903
b. Sübjektif Teoriler 905
c. Karma Teoriler 905
d. TCK’nın Benimsediği Yaklaşım 907
5. Tam Teşebbüs–Eksik Teşebbüs Kavramları 908
IV. Teşebbüste Özellikli Durumlar 909
A. Olası Kastta Teşebbüs Sorunu 909
B. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda Teşebbüs 911
C. İhmali Suçlarda Teşebbüs 912
1. Gerçek – Görünüşte İhmali Suça Göre Ayrım 912
2. Görünüşte İhmali Suçta Teşebbüs Anını Açıklayan Teoriler 914
a. Son Mümkün Müdahale Teorisi 914
b. İlk Mümkün Kurtarma Müdahalesi Teorisi 914
c. Hukuksal Değerin Doğrudan Zarar Görmesi Teorisi 915
d. Görüşümüz 915
D. İştirak Halindeki Suçun İcrasına Doğrudan Doğruya Başlamak 916
E. Birden Fazla Suç ve Bileşik Suçlarda Teşebbüs 917
V. Gönüllü Vazgeçme 918
A. Genel Olarak 918
B. Gönüllü Vazgeçmede Failin Cezalandırılmamasının Nedenini Açıklayan Teoriler 920
1. Suç Politikası Teorisi 920
2. Yararlılık Teorisi (Af – Ödül Teorisi) 922
3. Cezalandırma Amacı Teorisi 922
4. Hukuk Teorileri 923
C. Gönüllü Vazgeçmenin Unsurları 923
1. Suçun Tamamlanmamış Olması 924
2. Vazgeçmenin İradi ve Gönüllü Olması 927
3. Gönüllü Vazgeçmeye Dair Sistem 929
§ 15. SUÇUN ÖZEL BİR GÖRÜNÜŞ BİÇİMİ OLARAK: İŞTİRAK 931
I. Giriş 931
II. Suça İştirakin Hukuki Esası 932
III. Suça İştirakte Sorumluluğun Belirlenmesine Yönelik Sistemler 934
A. Eşitlik Sistemi (Türdeş Faillik) 934
B. İkilik Sistemi 935
C. Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi (Sübjektif Sistem) 937
D. TCK’da Suça İştirak ve Faillik – Şeriklik Ayrımında Benimsenen Sistem 937
IV. Suça İştirakin Koşulları 940
A. Suça Katılanların Birden Fazla Olması 940
B. Birden Fazla Nedensellik Değeri Taşıyan Hareketin Bulunması 941
C. Suça İştirak İradesinin Bulunması 942
D. İşlenişine İştirak Edilen Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına Gelmiş Olması Gerekliliği 943
V. Faillik 944
A. Tek Failli ve Çok Failli Suç Ayrımı 944
1. Tek Failli Suçlar 944
2. Çok Failli Suçlar 944
a. Yakınsama Suçları 945
b. Karşılaşma Suçları 946
B. Faillik Türleri 946
1. Müstakil (Doğrudan) Faillik 946
a. Bizzat İşlenebilen Suçlar 948
b. Özgü Suçlar 948
c. Yükümlülük Suçları 950
2. Müşterek Faillik 950
a. Genel Olarak 950
b. Müşterek Failliğin Şartları 951
i. Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek Hâkimiyet Kurulması 951
ii. İhmali Hareketle Suça Yapılan Katkının Değeri 955
iii. Birlikte Suç İşleme Kararı 957
3. Dolaylı Faillik 962
a. Genel Olarak 962
b. Dolaylı Failliğin Görünüş Biçimleri 965
i. Zorlama Yoluyla İradeye Hakimiyet Kurma Şeklinde Dolaylı Faillik 966
ii. Kusur Yeteneği Bulunmayan Kişinin Araç Olarak Kullanılması Şeklinde Dolaylı Faillik 968
iii. Araç Kişi Hataya Sevk Edilerek ya da Mevcut Hatasından Yararlanılarak Dolaylı Faillik 969
4. Yan Yana Faillik 972
VI. Şeriklik 973
A. Genel Olarak 973
B. Şerikliğin Cezalandırılmasının Hukuki Esası 974
C. Şeriklik Türleri 975
1. Azmettirme 975
a. Genel Olarak 975
b. Azmettirmenin Maddi Unsurları 977
i. Azmettirmenin Konusu 978
ii. En Az Bir Azmettiren ve Azmettirilenin Bulunması Gerekliliği 978
iii. Azmettirme Hareketinin Niteliği 980
iv. Azmettiren ile Azmettirilenin Eylemleri Arasındaki Nedensellik Bağı ve Ortaya Çıkan Neticenin Azmettirene Objektif İsnat Edilebilirliği 981
v. Azmettirme Eylemi Sonrasında Azmettirilenin Suçun İcrasına Başlamış Olması 982
c. Azmettirmenin Manevi Unsuru: Azmettirme Kastı 982
d. Azmettirilenin Kastının Dışına Çıkılması 983
e. Akim (Sonuçsuz) Kalmış Azmettirme 986
f. Azmettirmede Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller 986
2. Yardım Etme 989
a. Genel Olarak 989
b. Maddi Yardım Etme 991
i. Suç İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak 991
ii. Suç İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 992
c. Manevi Yardım Etme 992
i. Suç İşlemeye Teşvik Etmek 992
ii. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 993
iii. Suçun İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunmayı Vaat Etmek 993
iv. Suçun Nasıl İşleneceği Konusunda Yol Göstermek 994
VII. Bağlılık Kuralı 994
A. Genel Olarak 994
B. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Nitelikli Hallerin Geçişi 996
C. Özgü Suçlarda İştirak 999
VIII. Suça İştirakte Özellikli Durumlar 999
A. Suçun Örgütlü Olarak İşlenmesinin İştirake Etkisi 999
B. Örgütsel Hâkimiyete Dayalı Dolaylı Faillik 1000
C. Suça İştirakte Gönüllü Vazgeçme 1002
§ 16. SUÇUN ÖZEL BİR GÖRÜNÜŞ BİÇİMİ OLARAK: SUÇLARIN BİRLEŞMESİ (İÇTİMAI) 1003
I. Giriş 1003
A. Genel Olarak 1003
B. Terim ve Kavram 1005
C. Suçların İçtimaının Konusu 1006
1. Kural: Gerçek Birleşme (Cezaların Birleşmesi) 1006
2. İstisna: Suçların Birleşmesi (İçtima) 1006
D. Suçların Çokluğu Kavramının Anlamı 1007
II. Hareketin Tekliği – Çokluğu Ayrımı 1009
A. Hareket Tekliği – Çokluğu Ayrımında Uygulanacak Kriter 1009
B. Doğal Hareket Kavramı 1010
C. Hukuki Anlamda Hareket Tekliği 1010
1. Tipik (Normatif) Hareket Tekliği 1010
2. Hareketlerin Doğal Tekliği 1012
D. Karşılaştırmalı Hukukta Hareket Tekliği – Çokluğu Ayrımı 1013
III. Fikri İçtima (Düşünsel Birleşme) 1014
A. Tanımı ve Hukuki Niteliği 1014
B. Fikri İçtimada Tek Ceza Verilmesini Açıklayan Görüşler 1015
1. Hareket Tekliğini Esas Alan Görüş 1015
2. Non Bis In Idem İlkesini Esas Alan Görüş 1016
3. Görüşümüz 1017
C. Fikri İçtimaın Şartları 1017
1. Eylemin Tek Olması 1018
2. Tek Eylemin Birden Fazla Suça Neden Olması – Fikri İçtimanın Türleri 1020
a. Aynı Neviden Fikri İçtima (Aynı Çeşit Düşünsel Birleşme) 1020
b. Farklı Neviden Fikri İçtima (Farklı Çeşit Düşünsel Birleşme) 1025
3. Her Suç Açısından Kovuşturma Şartlarının Gerçekleşmesi ve Cezalandırılabilir Olması 1028
D. Fikri İçtimada Özel Durumlar 1029
E. Hedefte Sapma Halinde Fikri İçtima Uygulaması 1033
F. Fikri İçtimaın Sonuçları 1034
IV. Zincirleme Suç 1035
A. Tanımı ve Hukuki Niteliği 1035
B. Zincirleme Suçun Şartları 1038
1. Birden Çok Eylem Bulunması 1038
2. Eylemlerin Her Birinin Farklı Zamanlarda İşlenmesi 1041
3. Eylemlerin Aynı Suçu Oluşturması 1045
4. Mağdurun Aynı Olması 1047
5. Suçların “Aynı Suç İşleme Kararının İcrası Kapsamında” İşlenmesi 1050
C. Zincirleme Suçun Sonucu 1053
D. Zincirleme Suçun Uygulanamayacağı Durumlar 1054
V. Görünüşte İçtima (Birleşme) 1056
A. Genel Olarak 1056
B. Görünüşte İçtima İlkeleri ve Türleri 1057
1. Özel Normun Önceliği İlkesi (Özel Norm – Genel Norm İlişkisi) 1057
2. Bir Normun Diğeri Tarafından Tüketilmesi İlkesi (Tüketen – Tüketilen Norm İlişkisi) 1061
a. Genel Olarak 1061
b. Bileşik Suç 1063
i. Genel Olarak 1063
ii. İki Suçun Unsurlarının Birleşerek Bağımsız Bir Suç Haline Gelmesi 1065
iii. Bir Suçun Diğerinin Unsuru ya da Nitelikli Hali Olması 1066
3. Yardımcı Normun Sonralığı İlkesi 1070
a. Genel Olarak 1070
b. Geçit Suçu 1071
c. Karma Suç 1074
4. Asli Norm – Yardımcı Norm İlişkisi 1075
§ 17. CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN ŞARTLARI 1076
I. Genel Olarak 1076
II. Objektif Cezalandırılabilme Şartları 1077
III. Kişisel Cezasızlık Nedenleri 1083
IV. Cezayı Kaldıran veya Azaltan Kişisel Nedenler 1085
V. Soruşturma ve Kovuşturma Şartları 1087
A. Şikâyet 1088
B. İzin, Talep ve Karar 1091
Üçüncü Bölüm
YAPTIRIM TEORİSİ
§ 18. YAPTIRIM KAVRAMI VE BİR YAPTIRIM TÜRÜ OLARAK CEZA 1093
I. Ceza Kavramı, Tarihçesi ve Cezalandırma Yetkisinin Kaynağı 1094
A. Yaptırım Kavramı ve Yaptırımın İki İzliliği 1094
B. Ceza Hukuku Teorisinin Bir Parçası Olarak “Ceza” 1095
C. Cezanın Tarihsel Gelişim Süreci 1096
D. Cezalandırma Yetkisinin Kaynağı ve Meşruluğu 1101
1. Görüşler ve Sınıflandırılması 1101
2. Cezalandırma Yetkisinin Kaynağı Tartışması 1104
II. Cezalandırmanın Amacı 1108
A. Mutlak Teoriler 1109
1. Kefaret Teorisi 1111
a. İleri Sürdüğü Görüşler 1111
b. Teorinin Eleştirisi 1113
2. Adalet Teorisi 1114
a. Kant’ın Görüşleri 1114
b. Hegel’in Görüşleri 1118
c. Günther Jakobs’un Görüşleri 1120
d. Teorinin Eleştirisi 1120
B. Nispi Teoriler 1123
1. Genel Önleme Teorisi 1124
a. İleri Sürdüğü Görüşler 1124
b. Teorinin Eleştirisi 1126
2. Özel Önleme Teorisi 1128
a. İleri Sürdüğü Görüşler 1128
b. Teorinin Eleştirisi 1129
C. Karma Teoriler 1131
a. Genel Olarak 1131
b. Andreas von Hirsch’in Görüşleri 1133
c. Claus Roxin’in Görüşleri 1134
D. Görüşümüz ve TCK’nın Benimsediği Sistem 1134
III. Cezalandırmanın İlkeleri ve Özellikleri 1135
A. Cezalandırmanın İlkeleri 1136
1. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi 1136
2. Cezaların Şahsiliği İlkesi 1136
3. Cezanın Haksızlıkla Orantılı Olması İlkesi 1137
4. Cezanın Kusurla Orantılı Olması İlkesi 1139
5. İnsan Onuruna Uygun Olma İlkesi 1140
B. Cezanın Özellikleri 1144
1. Etkili Olması 1144
2. Bölünebilir ve Bireyselleştirilebilir Olması 1144
3. Geri Alınabilir ve Düzeltilebilir Olması 1145
4. Maliyetinin Düşük Olması 1146
VI. Cezanın Türleri 1146
A. Hukuki Niteliklerine Göre Cezalar 1146
B. Hukuksal Değere Göre Cezalar 1147
C. TCK’ya Göre Cezalar 1148
§ 19. ÖLÜM CEZASI 1148
§ 20. HAPİS CEZASI 1150
I. Hapis Cezasının Tarihçesi 1150
II. Hapis Cezasının İnfaz Yöntemleri 1154
A. Toplu Halde İnfaz 1154
B. Hücre Sistemi 1155
C. Karma Sistem 1156
D. Dereceli Sistem 1156
E. Panoptikon Sistemi 1157
III. Hapis Cezasına İlişkin Görüşler 1159
A. Olumlu Görüşler 1159
B. Olumsuz Görüşler 1160
IV. Hapis Cezasının Türleri 1161
A. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası 1161
B. Müebbet Hapis Cezası 1163
1. Genel Olarak 1163
2. Yeniden Topluma Kazandırma ve Umut Hakkı Kavramı 1163
C. Süreli Hapis Cezası 1168
D. Kısa Süreli Hapis Cezası ve Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 1168
1. Seçenek Yaptırımlara Çevirme Şartları 1170
a. Hakimin Takdirine Bağlı Olarak Seçenek Yaptırımlara Çevirme Şartları 1170
b. Seçenek Yaptırıma Çevirme Zorunluluğu ve Şartları 1171
2. Çevirmeye Konu Seçenek Yaptırımlar 1172
a. Adli Para Cezasına Çevirme 1172
b. Diğer Yaptırımlara Çevirme 1173
i. Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zararın Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle Tamamen Giderilmesi 1173
ii. Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 1175
iii. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 1175
iv. Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 1176
v. Gönüllü Olarak Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 1176
V. Hapis Cezasının Sakıncalarını Gidermeye Yönelik Kurumlar 1177
A. Mahkûmiyet Kararı Verilmesini Engelleyen Kurumlar 1177
1. Önödeme 1177
2. Uzlaştırma 1180
a. Onarıcı Adalet Anlayışı ve Uzlaştırma 1180
b. Uzlaştırmaya Tabi Suçlar ve Uzlaştırma Usulü 1183
3. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 1185
a. Genel Olarak 1185
b. Koşulları 1186
i. Kamu Davası Açılmasını Gerektirir Yeterli Şüpheye Ulaşılması 1186
ii. Soruşturulan Suçun Kanunda Gösterilen Suçlardan Olması 1186
iii. Şüphelinin Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezası ile Mahkûm Olmamış Bulunması 1188
iv. Soruşturmanın Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Halinde Şüphelinin Suç İşlemekten Çekineceği Kanaatini Vermesi 1188
v. Şüpheli ve Toplum Açısından Kamu Davasının Açılmasından Daha Yararlı Olma 1188
vi. Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zararın Giderilmesi 1189
c. Kararın Verilmesi, Denetim Süresi ve Neticelenme 1189
4. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 1190
a. Genel Olarak 1190
b. Koşulları 1191
i. İki Yıl veya Daha Az Süreli Hapis ya da Adli Para Cezasına Hükmedilmesi 1191
ii. Daha Önce Kasıtlı Suçtan Mahkûm Olmamış Bulunmak 1192
iii. Kişilik Özellikleri ile Duruşmadaki Tutum ve Davranışları ile Yeniden Suç İşlemeyeceği Hususunda Mahkemede Kanaat Yaratmak 1192
iv. Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zararın Giderilmesi 1193
c. Kararın Verilmesi 1193
d. Denetim Süresi, Hükmün Ortadan Kaldırılması veya Açıklanması 1195
B. Hapis Cezasının İnfazına İlişkin Kurumlar 1196
1. Hapis Cezasının Ertelenmesi 1196
a. Genel Olarak 1196
b. Koşulları 1196
i. Hapis Cezasının İki Yıl veya Daha Az Süreli Olması 1196
ii. Sanığın Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Üç Aydan Fazla Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olması 1197
iii. Sanığın Yeniden Suç İşlemeyeceği Yönünde Mahkemede Kanaat Oluşması 1198
iv. Verilen Zararın Giderilmesi 1199
c. Hapis Cezasının Ertelenmesinin Sonuçları 1199
2. Koşullu Salıverme 1201
a. Genel Olarak 1201
b. Koşulları 1203
i. Hükmedilmiş Hapis Cezasının Belirli Bir Süre Çekilmiş Olması 1203
ii. Hükümlünün Bu Süreyi İyi Hal İle Geçirmiş Olması 1205
c. Koşullu Salıverilme Kararı, Sonuçları ve Kararın Geri Alınması 1206
3. Denetimli Serbestlik 1208
VI. Hapis Cezasının İnfazı 1211
A. İnfaza Başlama 1212
1. Hükümlülerin Kuruma Kabulü 1212
2. Hükümlülerin Kuruma Yerleştirilmesi 1213
B. İnfazın Ertelenmesi 1214
1. Hastalık Nedeniyle İnfazın Ertelenmesi 1214
2. Hükümlünün İsteğiyle İnfazın Ertelenmesi 1215
C. Ziyaret, Görüşme ve Haberleşme 1215
D. İnfazın Gevşetilmesi ve İzin 1217
E. Disiplin Cezaları ve Tedbirleri 1218
F. Ödüllendirme 1220
G. Ceza İnfaz Kurumlarının Türleri 1220
§ 21. ADLİ PARA CEZASI 1223
I. Kavram 1223
II. Adli – İdari Para Cezası Ayrımı 1224
III. Adli Para Cezasının Belirlenmesi 1225
IV. Adli Para Cezasının İnfazı 1228
§ 22. CEZASININ BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 1230
I. Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirme 1230
A. Genel Olarak 1230
B. Temel Cezanın Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulacak Haksızlık ile Bağlantılı Hususlar 1232
C. Failin Kast veya Taksire Dayalı Kusurunun Ağırlığı 1234
D. Olası Kast ve Bilinçli Taksirin Cezaya Etkisi 1236
E. Suçun Nitelikli Hallerinin Uygulanması 1236
II. Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Etki Eden Hususlar 1237
A. Suçun Özel Görünüş Biçimleri 1237
B. Kusurluluğu Azaltan Nedenler 1238
C. Kişisel Cezasızlık Nedenleri ve Cezayı Kaldıran Kişisel Nedenler 1239
D. Takdiri İndirim Nedenleri 1239
III. Cezaların Mahsubu 1241
§ 23. BİR YAPTIRIM TÜRÜ OLARAK GÜVENLİK TEDBİRİ 1241
I. Kavram ve Uygulama Şartları 1241
A. Kavram 1241
B. Uygulanma Şartları 1243
1. Tehlikelilik 1243
2. İşlenmiş Bir Suç Bulunması 1244
3. Kanunilik 1244
4. Mahkeme Kararı 1245
II. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakma 1245
III. Müsadere 1248
A. Eşya Müsaderesi 1249
1. Suçla Bağlantılı Eşyanın Müsaderesi 1250
2. Konusu Suç Olan Eşyanın Müsaderesi 1252
B. Kazanç Müsaderesi 1252
IV. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 1254
V. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 1255
VI. Tekerrür 1256
A. Genel Olarak 1256
B. Tekerrür Hakkındaki Görüşler 1256
C. Tekerrürün Uygulanma Şartları 1257
1. Daha Önce Verilmiş Bir Mahkûmiyet Kararı 1257
2. Tekerrür Süresi İçinde Yeni Bir Suç İşlenmesi 1259
D. Tekerrürün İstisnaları 1260
E. Tekerrürün Sonuçları 1260
F. Özel Tehlikeli Suçlular 1261
VII. Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri 1262
§ 24. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN DURUMLAR 1266
I. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü 1266
A. Sanığın Ölümü 1267
B. Mahkûmun (Hükümlünün) Ölümü 1267
II. Af 1267
A. Affın Çeşitleri 1268
1. Genel Af 1269
2. Özel Af 1270
III. Zamanaşımı 1270
A. Genel Bilgiler 1270
B. Hukuki Niteliği 1272
C. Dava Zamanaşımı 1273
1. Genel Bilgiler 1273
2. Zamanaşımı Süreleri ve TCK’nın Benimsediği Sistemde Zamanaşımının Hesaplanması 1274
3. Aynı Fiilden Dolayı Yeniden Yargılama Halinde Zamanaşımı Süresi 1276
4. Zamanaşımının İşlemeye Başlama Anı 1276
5. Dava Zamanaşımın Durması veya Kesilmesi 1277
a. Dava Zamanaşımının Durması 1277
b. Dava Zamanaşımın Kesilmesi 1278
D. Ceza Zamanaşımı 1279
1. Genel Bilgiler 1279
2. Zamanaşımı Süreleri 1280
3. Zamanaşımının İşlemeye Başlama Anı 1281
4. Ceza Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi 1282
a. Ceza Zamanaşımının Durması 1282
b. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 1282
5. Ceza Zamanaşımı ve Hak Yoksunlukları 1283
IV. Şikâyetten Vazgeçme 1284
Dördüncü Bölüm
CEZA NORMLARININ SINIR AŞAN UYGULAMASI
§ 25. CEZA NORMLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 1285
I. Ülkesellik (Mülkilik) İlkesi 1286
A. Kavram 1286
B. Ülke Kavramı 1288
C. Suçun İşlendiği Yerin Saptanması 1291
1. Genel Olarak 1291
2. Suçun İşlendiği Yerin Belirlenmesinde Sorunlu Durumlar 1293
a. Teşebbüs Aşamasında Kalan Suçlar 1293
b. İhmali Hareketle İşlenen Suçlar 1293
c. İştirak Halinde İşlenen Suçlar 1294
d. Transit Suçlar 1295
e. İnternet Aracılığıyla İşlenen Suçlar 1295
D. Yabancı Ülkede Verilen Hükmün Varlığı (Non bis in idem İlkesi) 1299
II. Kişisellik İlkesi 1301
A. Kavram 1301
B. Faile Göre Kişisellik İlkesi 1302
C. Mağdura Göre Kişisellik İlkesi 1304
III. Koruma (Gerçeklik) İlkesi 1304
A. Görev Suçları (TCK m. 10) 1305
B. Türkiye Zararına İşlenen Suçlar (TCK m. 12/1) 1306
C. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (TCK m. 13/1–b) 1306
IV. Evrensellik İlkesi 1307
V. İkame Yargı İlkesi 1308
VI. Yer Bakımından Uygulamada Özellik Gösteren Konular 1309
A. Mahsup 1309
B. Yabancı Mahkûmiyet Kararından Doğan Hak Yoksunlukları 1310
C. Yabancı Normun Göz Önünde Bulundurulması 1312
1. Ceza Hukukunda Yabancı Normun Uygulanabilirliği Sorunu 1312
2. Türk Hukukunda Durum 1313
§ 26. GERİ VERME 1314
I. Geri Verme Kavramı 1314
A. Kavram ve Hukuki Nitelik 1314
B. Sığınma ve Geri Verme İlişkisi 1315
C. Sınır Dışı Etme ve Geri Verme İlişkisi 1316
D. Takas ve Geri Verme İlişkisi 1316
II. Geri Vermenin Kaynakları ve Birbirleriyle İlişkisi 1317
III. Geri Vermenin Şartları 1318
A. Eyleme İlişkin Şartlar 1318
1. Geri Vermeye Konu Suçun Belirli Bir Ağırlıkta ve Çifte Cezalandırılabilir Olması 1318
2. Suçun Türkiye veya Türk Vatandaşının Zararına İşlenmemiş Olması 1319
3. Suç Hakkında Yargılama Engeli Bulunmaması 1320
4. Talebin Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile Bağdaşmayan Bir Ceza Gerektiren Suçla İlgili Olmaması 1321
5. Suçun Türkiye’nin Yargılama Yetkisinin Dışında Olması 1321
6. Suçun Düşünce Suçu, Siyasi Suç, Sırf Askeri Suç veya Mali Suç Niteliğinde Olmaması 1321
a. Düşünce Suçu 1322
b. Siyasi Suç veya Siyasi Suçla Bağlantılı Suç 1323
i. Siyasi Suç Kavramı 1323
ii. Siyasi Suç Kapsamında Görülmeyen Eylemler 1324
c. Sırf Askeri Suç 1326
d. Mali Suç 1326
7. Eylemin Ağırlığı ile Geri Vermeden Doğacak Mağduriyet Arasında Orantı Olması 1326
B. Faile İlişkin Şartlar 1326
1. Türk Vatandaşı Olmamak 1326
2. Talep Eden Ülkede Ayrımcılığa Uğrama Şüphesi Bulunmaması 1327
C. Özel Koşullarda Geri Verme ve Takas 1328
IV. Geri Vermenin Usulü 1330
A. Türkiye’nin Geri Verme Talebinde İzlenen Usul 1330
B. Türkiye’ye Yöneltilen Geri Verme Taleplerinde İzlenecek Usul 1331
V. Geri Vermede Özellik (Hususilik) İlkesi 1333
§ 27. ULUSLARARASI CEZA HUKUKU 1335
I. Uluslararası Ceza Hukuku ve Uluslararası Suçlar 1335
A. Uluslararası Ceza Hukuku Kavramı 1335
B. Uluslararası Ceza Hukukunun Kaynakları 1335
C. Uluslararası Suçlar 1336
1. Uluslararası Suç Kavramı 1336
2. Uluslararası Suçlar 1338
a. Soykırım 1338
b. İnsanlığa Karşı Suçlar 1339
c. Savaş Suçları 1340
d. Saldırganlık Suçları (Barışa Karşı Suçlar) 1341
III. Uluslararası Ceza Hukukunun Uygulama Alanı: Uluslararası Ceza Yargılamaları 1342
A. Uluslararası Ceza Yargılamalarının İlk Örnekleri 1342
B. Roma Statüsü ve Uluslararası Ceza Mahkemesi 1344
C. Uluslararası Ceza Mahkemesinin Yargı Yetkisi 1347
Kaynakça 1351
Kavram Dizini 1403 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
