İÇİNDEKİLER
İçindekiler
2. Baskıya Önsöz 7
Önsöz 9
Kısaltmalar 39
Birinci Bölüm
CEZA HUKUKUNUN TEMEL KAVRAMLARI,
İLKELERİ VE TARİHÇESİ
§ 1. CEZA HUKUKUNA GİRİŞ, CEZA HUKUKUNUN İŞLEVİ, HUKUK DÜZENİ İÇİNDEKİ YERİ VE DİĞER HUKUK DALLARIYLA İLİŞKİSİ 41
I. Suç, Ceza ve Ceza Hukuku 41
II. Ceza Hukukunun İşlevi 48
A. Ceza Hukukunun Toplumsal İşlevi 48
B. Bir Bilim Dalı Olarak Ceza Hukukunun İşlevi 52
C. Ceza Hukuku Genel Hükümler Dersinin İşlevi ve Amacı 55
III. Ceza Hukukunun Hukuk Düzeni İçindeki Yeri ve Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi 56
A. Kamu Hukuku İçinde Yer Alan Bir Disiplin Olarak Ceza Hukuku 56
B. Ceza Hukukunun Doğrudan Bağlantılı Disiplinler ile İlişkisi 57
1. Ceza Muhakemesi Hukuku ile İlişkisi 58
2. İnfaz Hukuku ile İlişkisi 61
3. Kabahatler Hukuku ile İlişkisi 62
a. Kabahatlerin Suç Olmaktan Çıkarılması Görüşü 62
b. Suç – Kabahat Ayrımı ve Kabahatler Hukuku 64
4. Kriminoloji, Viktimoloji, Kriminalistik ve Adli Tıp ile İlişkisi 67
C. Ceza Hukukunun Diğer Hukuk Dallarıyla İlişkisi 68
1. Hukuk Felsefesi ve Hukuk Sosyolojisi ile İlişkisi 68
2. Anayasa Hukuku ile İlişkisi 71
3. İdare Hukuku ile İlişkisi 73
4. Devletler Hukuku ile İlişkisi 74
5. Medeni Hukuk ve Borçlar Hukuku ile İlişkisi 77
6. Vergi Hukuku ile İlişkisi 77
§ 2. SUÇ POLİTİKASI VE CEZA HUKUKUNUN TEMEL İLKELERİ 78
I. Suç Politikası ve Ceza Hukukuna Etkisi 78
II. Ceza Hukukun Temel İlkeleri 79
A. Hukuk Devleti İlkesi 79
B. Kusur İlkesi 82
C. Ceza Hukukunun İkincil (Son Çare/Ultima Ratio) Olma İlkesi 86
D. İnsancıllık (Hümanizm) İlkesi 88
E. Ceza Hukukunun Güvence İşlevi: Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi 89
1. İlkenin Ortaya Çıkışı ve Çerçevesi 89
2. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesinden Çıkan Alt İlkeler 92
a. Yasa Dışındaki Bir Hukuk Kaynağı ile Suç Oluşturma, Kaldırma ve Cezayı Değiştirme Yasağı 92
i. Genel Olarak 92
ii. İdarenin Düzenleyici İşlemiyle Suç ve Ceza Konulması Yasağı 92
iii. Olağanüstü Hâl KHK’leri ve Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri 96
b. Örf ve Âdete Dayanarak Suç ve Ceza Konulması Yasağı (Lex a) 99
c. Belirlilik İlkesi (Lex Certa) 102
d. Kıyas (Analoji) ve Kıyasa Yol Açan Genişletici Yorum Yasağı (Lex Stricta) 107
e. Geçmişe Yürüme Yasağı (Lex Praevia) 111
§ 3. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI 112
I. Giriş 112
II. Doğrudan Kaynaklar 113
A. Anayasa 113
B. Uluslararası Sözleşmeler 113
C. Kanunlar 114
1. Türk Ceza Kanunu 114
2. Ceza Hukuku Normu İçeren Diğer Yasalar 115
3. TCK ile Diğer Yasalar Arasında Çatışma Olması Hali 115
III. Dolaylı (Yardımcı) Kaynaklar 118
A. Mahkeme Kararları 118
B. Örf ve Âdet Kuralları 119
C. Öğreti 120
§ 4. CEZA HUKUKUNDA YORUM 121
I. Yorumun Anlamı ve Kıyastan Farkı 121
II. Yorum Yöntemleri 123
A. Gramatik (Sözel) Yorum 123
B. Tarihsel Yorum 123
C. Sistematik Yorum 124
D. Amaca Uygun (Teleolojik) Yorum 125
III. Yorum Türleri 126
A. Biçimsel Yorum 126
1. Yasama Yorumu 126
2. Yargı Yorumu 127
3. Öğreti Yorumu 129
B. İçeriksel Yorum 129
1. Daraltıcı Yorum 129
2. Genişletici Yorum 131
3. Düzeltici Yorum 132
§ 5. CEZA HUKUKU KURALLARININ UYGULAMA ALANI 132
I. Ceza Hukuku Kurallarının Zaman Bakımından Uygulama Alanı 132
A. Zaman Bakımından Uygulamanın Anlamı 132
B. Yasaların Yürürlüğe Girişi ve Yürürlükten Kalkışı 133
C. Zaman Bakımından Uygulamada Kural 136
D. Geçmişe Yürüme Yasağı 137
E. Failin Lehine Olan Kanunun Geriye Yürümesi 141
1. Kural 141
a. Ceza Yasaları İleriye Doğru Uygulanır 141
b. Failin Aleyhine Sonuç Doğuran Kanun Geriye Etkili Uygulanamaz 141
c. Failin Lehine Sonuç Doğuran Kanun Geriye Etkili Uygulanır 141
d. Araya Giren Kanunun Uygulanması 143
2. Failin Lehine Olan Kanunun Belirlenmesi 143
a. Güvenlik Tedbirlerine İlişkin Kurallar 146
b. Zamanaşımı Kuralları 147
3. Failin Lehine Olan Kanunun Uygulanması 148
F. Süreli ve Geçici Yasalarda Zaman Bakımından Uygulama 150
G. Suçun İşlendiği Zamanın Belirlenmesi 150
a. Ani Suçlar 151
b. Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar 152
c. Zincirleme (Müteselsil) Suç 153
d. İhmali Suçlar 154
II. Ceza Hukuku Kurallarının Yer Bakımından Uygulama Alanı 154
III. Ceza Hukuku Kurallarının Kişi Bakımından Uygulama Alanı 154
A. Kişi Bakımından Uygulamanın Anlamı 154
B. İç Hukuktan Doğan İstisnalar 155
1. Cumhurbaşkanı’nın Sorumsuzluğu 155
2. Yasama Bağışıklığı 159
a. Yasama Sorumsuzluğu 160
b. Yasama Dokunulmazlığı 162
i. Genel Olarak 162
ii. Yasama Dokunulmazlığının Uygulanmadığı İstisnai Durumlar 165
C. Uluslararası Hukuktan Doğan İstisnalar 169
1. Diplomasi Dokunulmazlığı 169
a. Genel Olarak 169
b. Diplomasi Dokunulmazlığının Hukuki Niteliği ve Sonuçları 171
c. Konsolos ve Konsoloslukların Hukuki Durumu 173
2. Yabancı Askerlerin Dokunulmazlığı 174
a. Genel Olarak 174
b. Dokunulmazlıktan Yararlanacak Kişiler 174
c. Dokunulmazlığın Kapsamı 175
i. Mutlak Yargı Yetkisi 175
ii. Öncelikli Yargı Yetkisi 175
§ 6. CEZA HUKUKUNUN TARİHİ GELİŞİM 177
I. Ceza Hukukunun Tarihine Giriş 177
II. İlkel Ceza Hukuku Dönemi 180
A. Genel Olarak 180
B. İlkel Dönemde Suç 182
C. İlkel Dönemde Cezalandırma 183
1. Öç Alma Usulü ve Sakıncaları 183
2. Öç Alma Usulüne Getirilen Sınırlamalar 183
III. Avrupa Toplumlarında Ceza Hukukunun Gelişimi 185
A. Antik Yunan Hukuku 186
B. Roma Hukuku 189
C. Cermen Hukuku 194
D. Ortaçağ (Kanonik–Kilise) Hukuku 195
E. Müşterek Ceza Hukuku 196
F. Aydınlanma Çağından Günümüze Ceza Hukuku 199
1. Genel Olarak 199
2. Ceza Hukukunda Felsefi Hareketlerin Etkisi – Klasik Okul 200
a. Sözleşmeciler 200
b. Faydacılar 201
c. Adaletçiler 204
d. Karma Görüş – Klasik Okul 205
3. Ceza Hukukunda Deney ve Gözlem – Pozitivist Okul 206
IV. Türk Toplumlarında Ceza Hukukunun Gelişimi 210
A. Cumhuriyet Öncesi Türk Toplumlarında Ceza Hukuku 210
1. Eski Türklerde Ceza Hukuku 210
2. İslamiyet’e Geçişten Sonra Türklerde Ceza Hukuku 211
B. Cumhuriyet Sonrası Türk Toplumunda Ceza Hukuku 213
1. 765 Sayılı Türk Ceza Kanunu Dönemi 213
2. 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Dönemi 214
V. Çağdaş Ceza Hukuku 215
A. XX. Yüzyılda Ceza Hukuku 215
1. Modern Ceza Hukuku – Klasik ve Pozitivist Okulların Sentezi 215
2. Liberal ve Otoriter Rejimlerin Sarkacında Ceza Hukuku 217
B. XXI. Yüzyılda Ceza Hukuku 219
1. Suçla Mücadelede Önleyici Ceza Hukuku ve Düşman Ceza Hukuku Teorisi 220
2. Dijital Dünyanın Yeni Suçluluk Türleri ve Alanları 223
İkinci Bölüm
SUÇ TEORİSİ
§ 7. SUÇ TEORİSİNE GİRİŞ 225
I. Suç Teorisinin İnceleme Yöntemi 225
II. Suç Teorisinin Görevi 228
III. Suç Kavramı ve Suçun Unsurları 230
IV. Davranış Normlarına Uymama: Haksızlık 231
A. Haksızlık Kavramının İçeriği ve Hukuka Aykırılıktan Farkı 231
B. Hareketin Haksızlığı 235
C. Neticenin Haksızlığı 240
§ 8. SUÇUN YAPISINI AÇIKLAYAN TEORİLER 245
I. Klasik Suç Teorisi 247
II. Neo Klasik Suç Teorisi 250
III. Amaçsal (Gai, Finalist) Suç Teorisi 252
IV. Teleolojik Suç Teorisi 255
V. Negatif Suç Unsurları Teorisi (Bütüncül Haksızlık Teorisi) 255
§ 9. SUÇLARIN AMACI: HUKUKSAL DEĞERLERİN KORUNMASI 257
I. Eylemin Haksızlığı ve Korunan Hukuksal Değerin Anlamı 257
II. Suçla Korunan Hukuksal Değerin İşlevi 261
III. Korunan Hukuksal Değerlerin Değişikliğe Uğraması 262
§ 10. TİPİKLİK 266
I. Tipikliğin İşlevi ve Özellikleri 267
A. Suçun Soyut Tanımı Olarak Tipiklik 268
1. Geniş Anlamda Tipiklik 268
2. Dar Anlamda Tipiklik 268
3. Tipikliğin İşlevleri 269
a. Sınırlandırma İşlevi 269
b. Ayırma İşlevi 270
c. Uyarma İşlevi 270
d. Karine İşlevi 270
B. Tipikliğin Yapısı 270
1. Tipikliği Oluşturan Unsurlar 270
2. Tipikliği Oluşturan Unsurların Sınıflandırılması 272
a. Yazılı Olan ve Olmayan Unsurlar 272
b. Betimleyici ve Değerlendirici Unsurlar 273
c. Suçun Yapısal ve Nitelikli Unsurları 274
d. Maddi ve Manevi Unsurlar 275
C. Tipikliğin Hukuka Aykırılıkla İlişkisi 275
D. Tipikliğin Kusurlulukla İlişkisi 277
II. Tipikliğin Maddi (Objektif) Unsurları 279
A. Hareket (Eylem – Fiil) 279
1. Hareketin İçeriği 279
2. Hareketi Açıklayan Teoriler 281
a. Ontolojik (Doğal) Hareket Teorileri 283
i. Nedensel Hareket Teorisi 284
ii. Amaçsal (Final) Hareket Teorisi 288
iii. Sosyal Hareket Teorisi 298
iv. Bireysel (Kişisel) Hareket Teorisi 302
b. Normativist Hareket Teorisi 305
c. Hareket Teorilerine İlişkin Görüşümüz 307
i. Teorilerin Karşılaştırılması ve Görüşümüz 307
ii. Bilimdeki Güncel Gelişmelerin Hareket Teorisine Etkisi ve Hareketteki Amacın Kökeni ile Anlamı 310
iii. Kabul Ettiğimiz Teorilerin Sonuçları 315
3. Hareketin İşlevleri 316
a. Gruplandırma İşlevi 317
b. Tanımlama İşlevi 317
c. Bağlantı İşlevi 317
d. Sınırlama İşlevi 318
i. Hareket Yeteneği ve Kusur Yeteneği Ayrımı 320
ii. Mutlak Kuvvetin Etkisi Altında Yapılan Hareketler 321
iii. Mücbir Sebebin Etkisi Altında Yapılan Davranışlar 322
iv. Zorlayıcı Kuvvetin Etkisi Altında Yapılan Davranışlar 322
v. Refleks ve Yarı Otomatik (Affekt) Hareketler 323
vi. Hayvanların Hareketleri 324
vii. Bilinç Yokluğunda Yapılan Hareketler 324
4. Hareketin Niteliğine Göre Suçlar 325
a. Tek ve Çok Hareketli Suçlar 325
i. Tek Hareketli Suçlar 325
ii. Birleşmiş Hareketli Suçlar 325
iii. Bölünebilen Hareketli Suçlar 326
iv. Seçimlik Hareketli Suçlar 327
b. Serbest ve Bağlı Hareketli Suçlar 328
c. Ani ve Kesintisiz (Mütemadi) Hareketli Suçlar 329
i. Genel Olarak 329
ii. Mütemadi Suçlarda Devam Eden Unsur ve Mütemadi Suçun Tanımı 330
iii. Mütemadi Suçların Gerçekleşme Biçimi ve Varlık Koşulları 331
iv. Mütemadi Suçlara Bağlanan Sonuçlar ve Özellikli Durumlar 331
5. Hareketsizlik – İhmal: Hareketin Atipik Görünüş Şekli Olarak İhmali Hareketli Suçlar 333
a. Gerçek İhmali Suçlar 333
b. Gerçek Olmayan (Görünüşte) İhmali Suçlar 335
i. Görünüşte İhmali Suçta Hareketin Niteliği 335
ii. Neticeyi Önleme Yükümlülüğü (Garantörlük) 337
aa. Kanundan Kaynaklanan Garantörlük Statüsü 338
bb. Sözleşmeden Kaynaklanan Garantörlük Statüsü 339
cc. Ön Gelen Tehlikeli Hareketten Kaynaklanan Garantörlük Statüsü 341
iii. Görünüşte İhmali Suçlar Sınırlı Sayıda Mıdır? 343
iv. Görünüşte İhmali Suça Teşebbüs 344
aa. Teşebbüs Mümkün Müdür? 344
bb. Teşebbüs Ne Zaman Başlamış Kabul Edilir? 345
v. İhmali Hareketin Ceza Politikasına ve Yaptırım Teorisine Etkisi 347
B. Netice 347
1. Suçun Bağımsız Bir Unsuru Olarak Netice 347
2. Neticenin İşlevleri 349
3. Suçların Neticeye Göre Ayrımı ve Sınıflandırılması 350
a. Sırf Hareket Suçları – Neticeli Suç Ayrımı 350
b. Zarar Suçları – Tehlike Suçları Ayrımı 351
i. Zarar Suçu ve Tehlike Suçu Kavramları 351
ii. Tehlike Suçlarının Kendi İçerisinde Sınıflandırılması: Soyut Tehlike Suçu – Somut Tehlike Suçu Ayrımı 352
c. Kalkışma (Teşebbüs) Suçları 354
C. Nedensellik (İlliyet) Bağı 356
1. Nedensellik Bağını Açıklayan Teoriler 359
a. Şart (Şartların Eşdeğerliliği) Teorisi 360
i. Şart Teorisinin, “Olmasaydı Olmazdı” (Lat. Condictio Sine Qua Non) Formülü ile Uygulanması 360
ii. Şart Teorisinin Uygulanmasında Bilimsellik: Kanuni Şart Formülü 364
b. Şart Teorisini Sınırlamak Amacıyla Üretilen Teoriler 367
i. Uygun Neden Teorisi 368
ii. Hukuki Önem (İlgi) Teorisi: Şart Teorisinin Tipe Uygunlukla Sınırlandırılması 370
iii. Etkin Neden Teorisi 372
2. Nedensellik Problemleri 373
a. Alternatif (Çift) Nedensellik 373
b. Kümülatif (Biriken) Nedensellik 374
c. Öne Geçen Nedensellik 376
d. Varsayılan (Hipotetik) Nedensellik 377
e. Alternatif Nedenselliğin Özel Bir Görünümü: Kurul Halinde Verilen Kararlarda Üyelerin Sorumluluğu 379
f. İhmali Harekette Nedensellik 379
3. Objektif İsnadiyet 382
a. Genel Olarak İsnadiyet ve Sübjektif İsnadiyet Kavramları 382
b. Objektif İsnadiyet Öğretisinin İşlevi 384
c. Objektif İsnadiyet Öğretisinin Çerçevesi 385
c. Objektif İsnadiyeti Kaldıran Haller 389
i. Hukuken Yasaklanmış (Kınanabilir) Bir Riskin Yaratılmadığı Haller 389
aa. İzin Verilen Risk 390
bb. Bir Riskin Hukuken Önem Taşımayacak Ölçüde Artırılması 394
cc. Riskin Azaltılması 397
ii. Neticenin Yaratılan Riskten Kaynaklanmadığı ve Failin Hakimiyetinin Ortadan Kalktığı Haller 400
aa. Neticenin Atipik Nedensel Süreç (Bir Doğa Olayı, Tesadüf) Nedeniyle Gerçekleştiği Haller 401
bb. Neticenin Mağdurun Hareketi Nedeniyle Gerçekleştiği Haller (Mağdurun Üstlenmesi) 402
cc. Neticenin Üçüncü Bir Kişinin Hareketi Nedeniyle Gerçekleştiği Haller (Üçüncü Kişinin Üstlenmesi) 405
aaa. Uygun İsnadiyet İlişkisi Teorisi 407
bbb. İsnadiyet İlişkisinin Kesilmesi Teorisi 408
ccc. Sınırlı Sorumluluk Teorisi (die Theorie der begrenzten Verantwortungsbereiche) 408
iii. Normun Koruma Amacına (Alanına) Girmeyen Haller 410
iv. Objektif İsnadiyeti Kaldıran Özellikli Durumlar 412
aa. Yükümlülüğe Aykırılık Bağlantısının Bulunması Gereken Haller (Hukuka Uygun Varsayılan Nedensellik Halleri) 412
bb. Güven İlkesi 413
d. Objektif İsnadiyetin Kaldırılmasına Bağlanan Cezai Sonuçlar 415
E. Fail 418
1. Suçu İşleyen Kişi Olarak Fail 418
2. Özgü (Mahsus) Suç 419
a. Gerçek Özgü Suç 420
b. Görünüşte Özgü Suç 421
c. Bizzat Fail Tarafından İşlenebilen Suç 422
3. Tüzel Kişilerin Suçun Faili Olup Olamayacağı Sorunu 422
a. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğunun Esasını Açıklayan Teoriler 423
i. Varsayım Teorisi 423
ii. Gerçeklik Teorisi 424
b. Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğunun Genel İlkeleri Bakımından Değerlendirilmesi 424
i. Cezaların Şahsiliği İlkesi Açısından Tüzel Kişilerin Sorumluluğu 425
ii. Kusur İlkesi Açısından Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 426
iii. Hareket Teorisi Açısından Tüzel Kişilerin Ceza Sorumluluğu 426
c. Değerlendirme ve Görüşümüz 427
F. Mağdur 429
1. Mağdur Kavramı 429
2. Mağdur – Suçtan Zarar Gören Ayrımı 430
3. Belli Bir Mağduru Olmayan Suçlar 431
G. Suçun Konusu 433
H. Suçun Nitelikli Unsurları 434
1. Nitelikli Unsur Kavramı 434
2. Nitelikli Unsurların Çeşitleri 435
a. Eyleme İlişkin Nitelikli Unsurlar 436
i. Eylemin İşleniş Tarzına Göre Nitelikli Unsurlar 436
ii. Eylemin İşlediği Yer ve Zamana Göre Nitelikli Unsurlar 437
iii. Eylemin İşlenişindeki Amaca veya Saike Göre Nitelikli Unsurlar 437
b. Fail ya da Mağdur Sıfatına İlişkin Nitelikli Unsurlar 438
i. Faile Göre Nitelikli Unsurlar 438
ii. Mağdura Göre Nitelikli Unsurlar 438
iii. Fail ile Mağdur Arasındaki İlişkiye Göre Nitelikli Unsurlar 439
c. Suçun Konusuna İlişkin Nitelikli Unsurlar 439
III. Tipikliğin Manevi (Sübjektif) Unsuru 439
A. Kast 444
1. Genel Olarak Kast Kavramı ve Unsurları 444
2. Kasttaki Bilmenin Neleri Kapsayacağı Sorunu 446
3. Kastı Açıklayan Teoriler 449
a. Tasavvur Teorisi 450
b. İrade Teorisi 451
c. Karma Teori: Bilinç ve İrade Teorisi 453
d. Değerlendirme ve Görüşümüz 454
4. Amaç – Saik Unsuru 456
5. Kastın Türleri 458
a. Doğrudan Kast 458
b. Olası (Gayri Muayyen) Kast 461
i. Tasavvur Teorileri: İmkân (Olanak) Teorisi ve Olasılık Teorisi 463
ii. İrade Teorileri: Kayıtsızlık Teorisi ve Kabullenme Teorisi 465
iii. Değerlendirme ve Görüşümüz 465
iv. Olası Kastta Özel Durumlar 466
6. Kastın Özel Görünüş Biçimleri 469
a. Ani Kast–Tasarlama Kastı 469
b. Weber Kastı (Weberische Vorsatz) 472
c. Alternatif Kast – Kümülatif Kast 474
7. Kastın Aranacağı Zaman 476
B. Taksir 479
1. Genel Olarak Taksir Kavramı 479
2. Taksirin Hukuki Yapısına Dair Görüşler ve Sonuçları 481
a. İkili Özen Yükümlülüğü İhlali Olarak Taksirli Suç 482
b. Haksızlık ve Kusurluluktan Oluşan Yapısıyla Taksirli Suç 482
i. Klasik (Nedensel) Teori 484
ii. Neo–Klasik Teori 485
iii. Modern Öğreti 485
3. Taksirli Suçların Sistematiği ve Unsurları 487
a. Hareket 488
b. Neticeye Sebebiyet Verme 489
c. Objektif Özen Yükümlülüğünün İhlali 490
i. Objektif Özen Yükümlülüğünün İçeriği ve Ölçütü 490
ii. Özen Yükümlülüğünün Sınırlandırılması 492
4. Neticenin Objektif İsnat Edilebilirliği 493
a. Neticenin Objektif Öngörülebilirliği 494
b. Yükümlülüğe Aykırılık Bağı 494
c. Normun Koruma Alanı 496
d. Objektif İsnadiyet Alanında Ortaya Çıkan Problemler 497
i. Mağdurun Eklenen Davranışı (Sorumluluk Gerektirmeyen Kendine Zarar Verme ya da Kendini Tehlikeye Sokma) 497
ii. Kasıtlı ya da Kusurlu Üçüncü Kişinin Araya Girmesi 499
iii. Failin Taksirli Davranışına Bir Başkasının Taksirli Davranışının Eklenmesi 502
5. Taksirli Suçlarda Kusur 502
a. Objektif Özen Yükümlülüğünün Bilinebilirliği ve Yerine Getirilebilirliği 503
b. Özen Yükümlülüğüne Uymanın Failden Beklenebilirliği 504
6. Taksirin Türleri 505
a. Basit Taksir 505
b. Bilinçli Taksir 505
7. Taksirli Suçlarda Kişisel Cezasızlık Sebebi ve Cezada İndirim Yapılmasını Gerektiren Kişisel Sebep 507
C. Kast–Taksir Kombinasyonları: Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suç 509
1. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçun Yapısı ve Unsurları 511
a. Neticenin Objektif Yüklenebilirliği 514
b. Neticenin Sübjektif Yüklenebilirliği 516
2. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçta Ortaya Çıkan Problemler 517
a. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçta Teşebbüs Sorunu 518
i. Failin Temel Suç Tipine Teşebbüs Etmesi Ancak Taksirle Özel Neticenin Gerçekleşmesine Sebep Olması 518
ii. Failin Ağırlaşmış Neticeye Teşebbüs Etmesi 521
iii. Temel Suçun Teşebbüs Aşamasında Kalması ve Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Halin Olmaması 522
b. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlara İştirak Sorunu 522
§ 11. HUKUKA AYKIRILIK UNSURU 524
I. Hukuka Aykırılık Kavramı 524
A. Tanım ve Biçimsel – İçeriksel Hukuka Aykırılık Ayrımı 524
B. Hukuka Aykırılık – Kusurluluk İlişkisi 526
C. Hukuka Aykırılığın İçeriği 527
D. Tipiklik, Hukuka Aykırılığın Karinesidir 527
E. Hukuka Aykırılık Tüm Hukuk Düzeni Açısından Yapılan Bir Değerlendirmedir 528
F. Hukuka Aykırılık – Haksızlık İlişkisi 530
II. Hukuka Aykırılığın Bazı Suç Tiplerinde Özellikle Belirtilmesinin İşlevi 530
A. Genel Olarak 530
B. Hukuka Özel Aykırılık Görüşü 531
C. Eylemin Genelini Değerlendiren Unsurlar Öğretisi ve Bu Ayrıma Dayalı Çözüm 532
D. Bu İfadelerin İşlevsiz Olduğunu İleri Süren Görüş 534
E. Değerlendirme ve Görüşümüz 534
III. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Manevi (Sübjektif) Unsuru: Fail Hukuka Uygun Davrandığını Bilerek Hareket Etmelidir 537
IV. Türk Ceza Hukukunda Yer Alan Hukuka Uygunluk Nedenleri 539
A. Görevin Yerine Getirilmesi 542
1. Kanun Hükmünü Yerine Getirme 543
2. Amirin Hukuka Uygun Emrinin İfası 546
B. Meşru Savunma 548
1. Meşru Savunmanın Hukuki Niteliği 548
2. Meşru Savunmanın Şartları 550
a. Saldırıya İlişkin Şartlar 550
i. Bir Saldırı Bulunmalıdır 550
ii. Saldırı Haksız Olmalıdır 552
iii. Saldırı Bir Hakka Yönelik Olmalıdır 554
iv. Halen Mevcut, Gerçekleşmesi ya da Tekrarı Muhakkak Bir Saldırı Olmalıdır 554
b. Savunmaya İlişkin Şartlar 556
i. Savunmada Zorunluluk Bulunmalıdır 556
ii. Savunma Saldırıya ve Saldırgana Karşı Yapılmalıdır 557
iii. Savunma ile Saldırının Orantılı Olması 558
3. Üçüncü Kişi Yararına Meşru Savunma 560
C. Hakkın Kullanılması 563
1. Savunma Dokunulmazlığı 565
2. İfade Özgürlüğü 566
a. Kavram 566
b. İfade Özgürlüğünün İçeriği 568
c. İfade Özgürlüğünün Anlamı ve Uygulaması 569
d. İfade Özgürlüğünün Kullanılması 569
e. İfade Özgürlüğünün Sınırlanabildiği Haller 571
f. Sınırlamanın Sınırı 574
g. Ceza Hukuku Bakımından Önemi 575
D. İlgilinin Rızası 577
1. Genel Olarak 577
2. Rızanın Geçerli Olması İçin Gereken Şartlar 579
a. İlgili Kişinin Bu Konuda Serbestçe Tasarruf Hakkına Sahip Olması Gerekir 579
b. İlgili Kişi Rıza Göstermeye Ehil Olmalıdır 583
c. Rıza Açıklamasının Yapılış Şekli 583
3. Varsayılan Rıza Kavramı 584
E. Yükümlülüklerin Çatışması 585
§ 12. KUSURLULUK 587
I. Failin Kınanabilirliğine İlişkin Bir Değer Yargısı 590
II. Kusuru Açıklayan Teoriler 592
A. Psikolojik Kusur Teorisi 592
B. Normatif Kusur Teorisi 594
C. Finalist Görüş 595
III. Kusurun Unsurları 597
A. Kusur Yeteneği 597
B. Haksızlık Bilinci 598
C. Beklenebilirlik 600
IV. Taksirli Suçlarda Kusurluluk 600
V. Kusuru Etkileyen Nedenler 600
A. Kusuru Kaldıran veya Azaltan Nedenler 602
1. Yaş Küçüklüğü 602
a. Birinci Grup Yaş Küçüklüğü: 12 Yaşını Tamamlamamış Çocuklar 604
b. İkinci Grup Yaş Küçüklüğü: 12 Yaşını Tamamlamış 15 Yaşını Tamamlamamış Çocuklar 605
c. Üçüncü Grup Yaş Küçüklüğü: 15 Yaşını Tamamlamış 18 Yaşını Tamamlamamış Çocuklar 607
2. Akıl Hastalığı 608
a. Akıl Hastalığının Kusur Yeteneğine Etkisini Belirleyen Sistemler 609
i. Biyolojik Sistem 609
ii. Psikolojik Sistem 609
iii. Karma Sistem 610
b. TCK’da Akıl Hastalığının Kusura Etkisi 610
3. Sağır ve Dilsizlik 613
4. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Bulunma 614
a. Geçici Neden Kavramı 614
b. Geçici Neden Kabul Edilebilecek Durumların Değerlendirilmesi 615
c. Sebebinde Serbest Hareket (Actione Libera in Causa) Kuramı 617
d. Sebebinde Serbest Hareket Kuramını Açıklayan Görüşler 618
i. Hareketin Öne Alınması Teorisi/Önceden Yüklenme Teorisi 618
ii. Dolaylı Faillik/Araç Teorisi 619
iii. İstisna Teorisi 620
iv. Değerlendirme ve Görüşümüz 622
e. İstemsiz Alınan Alkol ya da Uyuşturucu Etkisiyle Sarhoşluk 623
f. İstemli Alınan Alkol ya da Uyuşturucu Etkisiyle Sarhoşluk 624
g. Alkol ya da Uyuşturucu Madde Bağımlılarında Kusur Yeteneğinin Suça Etkisi 625
5. Haksız Tahrik 626
a. Haksız Tahrikin Hukuki Niteliği 627
b. Haksız Tahrikin Şartları 628
i. Tahrik Eden Bir Eylemin Bulunması 628
ii. Tahrik Eden Eylemin Haksız Olması 629
iii. Failin Tahrik Eden Haksız Eylem Sebebiyle Hiddet veya Şiddetli Elem İçerisinde Olması 631
iv. Suçun, Hiddet ve Şiddetli Elem Etkisi Altında İşlenmiş Olması 632
c. Haksız Tahrikte Özel Durumlar 633
i. Haksız Tahrik ve Meşru Savunma 633
ii. Haksız Tahrik ve Tasarlama 634
iii. Haksız Tahrik ve Kan Gütme ile Töre Saikleri 635
iv. Haksız Tahrik ve Taksirli Suçlar 636
d. Haksız Tahrikin Sonucu 637
6. Ceza Sorumluluğunu Kaldıran Hallerde Sınırın Aşılması (m.27/1) 637
B. Beklenebilirlik: Mazeret Nedenleri 639
1. Mazeret Nedeni Kavramı ve Ortaya Çıkışı 639
a. Kavram ve Ortaya Çıkış Süreci 639
b. Hukuki Niteliği 640
i. Mazeret Nedeninin Ceza Sorumluluğunu Etkileyen ya da Kaldıran Diğer Hallerden Farkları ve Bağımsız Bir Hal Olarak Kabul Edilmesi Gerekliliği 640
ii. Mazeret Nedeninin Temeli 642
iii. Mazeret Nedeninin Türk Ceza Hukuku Öğretisindeki Yeri 646
2. Zorunluluk Hali 647
a. Tehlikeye İlişkin Şartlar 649
i. Ağır Bir Tehlikenin Varlığı 650
ii. Mevcut ve Muhakkak Bir Tehlikenin Varlığı 650
iii. Tehlikenin Kişinin Kendisinin ya da Başkasının Bir Hakkına Yönelik Olması 651
b. Korunmaya İlişkin Şartlar 652
i. Tehlikenin Başka Türlü Bertaraf Edilememesi 652
ii. Korunma Davranışı ile Tehlikenin Ağırlığı Arasında Orantı Bulunması 653
c. Kurtarma İsteği (Sübjektif Unsur) 653
d. Beklenebilirliği Etkileyen Haller 654
i. Tehlikeye Bilerek ve Bizzat Sebebiyet Verilmemesi 654
ii. Tehlikeye Göğüs Germeyi Gerektiren Özel Bir Hukuki İlişkinin Bulunmaması 655
e. Zorunluluk Hali ve Meşru Savunma Arasındaki Farklar 656
3. Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi 657
a. Genel Olarak 657
b. Amirin Emrine İlişkin Düzenlemelerin Eleştirisi 659
4. Meşru Savunmada Sınırın Aşılması (m. 27/2) 662
5. Cebir ve Tehdit Nedeniyle Failin İrade Yeteneğinin Etkilenmesi 666
§ 13. HATA (YANILMA) 668
I. Hatanın Anlamı ve Türleri 668
II. Kastı Kaldıran Hata Halleri 671
A. Tipikliğin Maddi Unsurlarında Hata 672
1. Eşdeğer ve Eşdeğer Olmayan Hata Halleri 674
2. Seçimlik Hareketli Suç Tiplerine İlişkin Hata 679
3. Tersine Unsur Hatası, Çifte Tersine Hata ve İşlenemez Suç (Elverişsiz Teşebbüs) Halleri 680
B. Suçun Nitelikli Unsurlarında Hata 681
C. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Koşullarında Hata 682
III. Kusurluluğu Etkileyen Nedenlerde Hata 685
A. Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerin Maddi Unsurlarında Hata 685
B. Haksızlık (Yasak) Hatası 688
1. Genel Olarak 688
2. Haksızlık Bilinci Kavramı ve Haksızlık Hatası ile İlişkisi 689
3. Hukuka Uygunluk Nedeninin Varlığında Hata 690
4. Haksızlık Hatasına Bağlanan Sonuçlar 691
IV. Hatanın Objektif Cezalandırılabilme Koşulları Üzerindeki Etkisi 693
V. Hedefte Sapma 694
§ 14. SUÇUN ÖZEL BİR GÖRÜNÜŞ BİÇİMİ OLARAK: TEŞEBBÜS 697
I. Genel Olarak 697
II. Teşebbüsün Cezalandırılmasının Nedenine Dair Teoriler 699
A. Objektif Teori 699
B. Sübjektif Teori 700
C. Etki Teorisi 701
D. TCK’nın Benimsediği Yaklaşım 701
III. Teşebbüsün Şartları 702
A. Ön Değerlendirme: Suçun Tamamlanmamış Olması ve Suç Tipinin Teşebbüse Elverişliliği 703
B. Kasten İşlenen Bir Suçun ve Suç İşleme Kastının Varlığı 704
C. Suçun İcrasına Elverişli Hareketlerle Doğrudan Doğruya Başlamak 706
1. Hazırlık Hareketleri ve Cezalandırılmama Sebebi 706
2. Elverişli Hareket 708
3. Mefruz (Kuruntu) Suç 711
4. İcra Hareketlerine Doğrudan Doğruya Başlama 712
a. Objektif Teoriler 713
i. Şekli Objektif Teori 713
ii. Maddi Objektif Teori 714
b. Sübjektif Teoriler 715
c. Karma Teoriler 716
d. TCK’nın Benimsediği Yaklaşım 717
5. Tam Teşebbüs–Eksik Teşebbüs Kavramları 718
IV. Teşebbüste Özellikli Durumlar 719
A. Olası Kastta Teşebbüs Sorunu 719
B. Neticesi Sebebiyle Ağırlaşmış Suçlarda Teşebbüs 721
C. İhmali Suçlarda Teşebbüs 721
D. İştirak Halindeki Suçun İcrasına Doğrudan Doğruya Başlamak 724
E. Birden Fazla Suç ve Bileşik Suçlarda Teşebbüs 725
V. Gönüllü Vazgeçme 726
A. Genel Olarak 726
B. Gönüllü Vazgeçmede Failin Cezalandırılmamasının Nedenini Açıklayan Teoriler 727
1. Suç Politikası Teorisi 727
2. Yararlılık Teorisi (Af – Ödül Teorisi) 728
3. Cezalandırma Amacı Teorisi 729
4. Hukuk Teorileri 730
C. Gönüllü Vazgeçmenin Unsurları 730
1. Suçun Tamamlanmamış Olması 730
2. Vazgeçmenin İradi ve Gönüllü Olması 733
3. Gönüllü Vazgeçmeye Dair Sistem 735
§ 15. SUÇUN ÖZEL BİR GÖRÜNÜŞ BİÇİMİ OLARAK: İŞTİRAK 737
I. Giriş 737
II. Suça İştirakin Hukuki Esası 738
III. Suça İştirakte Sorumluluğun Belirlenmesine Yönelik Sistemler 740
A. Eşitlik Sistemi (Türdeş Faillik) 740
B. İkilik Sistemi 741
C. Cezanın Faile Göre Belirlenmesi Sistemi (Sübjektif Sistem) 742
D. TCK’da Suça İştirak ve Faillik – Şeriklik Ayrımında Benimsenen Sistem 743
IV. Suça İştirakin Koşulları 745
A. Suça Katılanların Birden Fazla Olması 746
B. Birden Fazla Nedensellik Değeri Taşıyan Hareketin Bulunması 746
C. Suça İştirak İradesinin Bulunması 747
D. İşlenişine İştirak Edilen Suçun En Azından Teşebbüs Aşamasına Gelmiş Olması Gerekliliği 747
V. Faillik 748
A. Tek Failli ve Çok Failli Suç Ayrımı 749
1. Tek Failli Suçlar 749
2. Çok Failli Suçlar 749
a. Yakınsama Suçları 750
b. Karşılaşma Suçları 750
B. Faillik Türleri 750
1. Müstakil (Doğrudan) Faillik 751
a. Bizzat İşlenebilen Suçlar 752
b. Özgü Suçlar 753
c. Yükümlülük Suçları 754
2. Müşterek Faillik 754
a. Genel Olarak 754
b. Müşterek Failliğin Şartları 755
i. Suçun İşlenişi Üzerinde Müşterek Hâkimiyet Kurulması 755
ii. Birlikte Suç İşleme Kararı 761
3. Dolaylı Faillik 766
a. Genel Olarak 766
b. Dolaylı Failliğin Görünüş Biçimleri 769
i. Zorlama Yoluyla İradeye Hakimiyet Kurma Şeklinde Dolaylı Faillik 769
ii. Kusur Yeteneği Bulunmayan Kişinin Araç Olarak Kullanılması Şeklinde Dolaylı Faillik 771
iii. Araç Kişi Hataya Sevk Edilerek ya da Mevcut Hatasından Yararlanılarak Dolaylı Faillik 772
4. Yan Yana Faillik 773
VI. Şeriklik 774
A. Genel Olarak 774
B. Şerikliğin Cezalandırılmasının Hukuki Esası 775
C. Şeriklik Türleri 776
1. Azmettirme 776
a. Genel Olarak 776
b. Azmettirmenin Maddi Unsurları 777
i. Azmettirmenin Konusu 778
ii. En Az Bir Azmettiren ve Azmettirilenin Bulunması Gerekliliği 779
iii. Azmettirme Hareketinin Niteliği 781
iv. Azmettirme Eylemi ile Azmettirilenin Eylemleri Arasındaki Nedensellik Bağı ve Ortaya Çıkan Neticenin Azmettirene Objektif Yüklenebilirliği 782
v. Azmettirme Eylemi Sonrasında Azmettirilenin Suçun İcrasına Başlamış Olması 782
c. Azmettirmenin Manevi Unsuru: Azmettirme Kastı 783
d. Azmettirilenin Kastının Dışına Çıkılması 783
e. Akim (Sonuçsuz) Kalmış Azmettirme 787
f. Azmettirmede Cezayı Artıran ve Azaltan Nitelikli Haller 787
2. Yardım Etme 789
a. Genel Olarak 789
b. Maddi Yardım Etme 791
i. Suç İşlenmesinde Kullanılan Araçları Sağlamak 791
ii. Suç İşlenmesinden Önce veya İşlenmesi Sırasında Yardımda Bulunarak İcrasını Kolaylaştırmak 792
c. Manevi Yardım Etme 792
i. Suç İşlemeye Teşvik Etmek 792
ii. Suç İşleme Kararını Kuvvetlendirmek 793
iii. Suçun İşlenmesinden Sonra Yardımda Bulunmayı Vaat Etmek 793
iv. Suçun Nasıl İşleneceği Konusunda Yol Göstermek 793
VII. Bağlılık Kuralı 794
A. Genel Olarak 794
B. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda Nitelikli Hallerin Geçişi 796
C. Özgü Suçlarda İştirak 798
VIII. Suça İştirakte Özellikli Durumlar 799
A. Suçun Örgütlü Olarak İşlenmesinin İştirake Etkisi 799
B. Örgütsel Hâkimiyete Dayalı Dolaylı Faillik 800
C. Suça İştirakte Gönüllü Vazgeçme 801
§ 16. SUÇUN ÖZEL BİR GÖRÜNÜŞ BİÇİMİ OLARAK: SUÇLARIN BİRLEŞMESİ (İÇTİMAI) 803
I. Giriş 803
A. Genel Olarak 803
B. Terim, Kavram, Konu ve Suçların Birleşmesinde Benimsenen Sistemler 805
II. Hareketin Tekliği – Çokluğu Ayrımı 807
A. Hareket Tekliği – Çokluğu Ayrımında Uygulanacak Kriter 807
B. Doğal Hareket Kavramı 809
C. Hukuki Anlamda Hareket Tekliği 809
1. Tipik (Normatif) Hareket Tekliği 809
2. Hareketlerin Doğal Tekliği 810
D. Karşılaştırmalı Hukukta Hareket Tekliği – Çokluğu Ayrımı 811
III. Fikri İçtima (Düşünsel Birleşme) 812
A. Tanımı ve Hukuki Niteliği 812
B. Fikri İçtimaın Şartları 815
1. Eylemin Tek Olması 815
2. Tek Eylemin Birden Fazla Suça Neden Olması 817
a. Aynı Neviden Fikri İçtima (Aynı Çeşit Düşünsel Birleşme) 817
b. Farklı Neviden Fikri İçtima (Farklı Çeşit Düşünsel Birleşme) 822
3. Her Suç Açısından Kovuşturma Şartlarının Gerçekleşmesi ve Cezalandırılabilir Olması 824
C. Fikri İçtimada Özel Durumlar 825
D. Hedefte Sapma Halinde Fikri İçtima Uygulaması 829
E. Fikri İçtimaın Sonuçları 830
IV. Zincirleme Suç 831
A. Tanımı ve Hukuki Niteliği 831
B. Zincirleme Suçun Şartları 833
1. Birden Çok Eylem Bulunması 833
2. Eylemlerin Her Birinin Farklı Zamanlarda İşlenmesi 837
3. Eylemlerin Aynı Suçu Oluşturması 841
4. Mağdurun Aynı Olması 843
5. Suçların “Aynı Suç İşleme Kararının İcrası Kapsamında” İşlenmesi 846
C. Zincirleme Suç Uygulamasının Sonucu 849
D. Zincirleme Suçun Uygulanamayacağı Durumlar 850
V. Görünüşte İçtima (Birleşme) 852
A. Genel Olarak 852
B. Görünüşte İçtima İlkeleri ve Türleri 852
1. Özel Normun Önceliği İlkesi (Özel Norm – Genel Norm İlişkisi) 853
2. Bir Normun Diğeri Tarafından Tüketilmesi İlkesi (Tüketen – Tüketilen Norm İlişkisi) 856
a. Genel Olarak 856
b. Bileşik Suç 858
3. Yardımcı Normun Sonralığı İlkesi 864
a. Genel Olarak 864
b. Geçit Suçu 866
c. Karma Suç 868
4. Asli Norm – Yardımcı Norm İlişkisi 869
§ 17. CEZALANDIRILABİLİRLİĞİN SUÇUN UNSURLARI DIŞINDA KALAN ŞARTLARI 870
I. Genel Olarak 870
II. Objektif Cezalandırılabilme Şartları 871
III. Kişisel Cezasızlık Nedenleri 876
IV. Cezayı Kaldıran veya Azaltan Kişisel Nedenler 877
V. Soruşturma ve Kovuşturma Şartları 879
A. Şikâyet 880
B. İzin, Talep ve Karar 882
Üçüncü Bölüm
YAPTIRIM TEORİSİ
§ 18. YAPTIRIM KAVRAMI VE BİR YAPTIRIM TÜRÜ OLARAK CEZA 885
I. Ceza Kavramı, Tarihçesi ve Cezalandırma Yetkisinin Kaynağı 886
A. Yaptırım Kavramı ve Yaptırımın İki İzliliği 886
B. Ceza Hukuku Teorisinin Bir Parçası Olarak “Ceza” 887
C. Cezanın Tarihsel Gelişim Süreci 887
D. Cezalandırma Yetkisinin Kaynağı ve Meşruluğu 892
II. Cezalandırmanın Amacı 896
A. Mutlak Teoriler 897
1. Kefaret Teorisi 899
a. İleri Sürdüğü Görüşler 899
b. Teorinin Eleştirisi 900
2. Adalet Teorisi 901
a. Kant’ın Görüşleri 902
b. Hegel’in Görüşleri 905
c. Günther Jakobs’un Görüşleri 907
d. Teorinin Eleştirisi 907
B. Nispi Teoriler 910
1. Genel Önleme Teorisi 910
a. İleri Sürdüğü Görüşler 910
b. Teorinin Eleştirisi 912
2. Özel Önleme Teorisi 914
a. İleri Sürdüğü Görüşler 914
b. Teorinin Eleştirisi 915
C. Karma Teoriler 917
a. Genel Olarak 917
b. Andreas von Hirsch’in Görüşleri 918
c. Claus Roxin’in Görüşleri 919
D. Görüşümüz ve TCK’nın Benimsediği Sistem 920
III. Cezalandırmanın İlkeleri ve Özellikleri 921
A. Cezalandırmanın İlkeleri 921
1. Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi 921
2. Cezaların Şahsiliği İlkesi 922
3. Cezanın Haksızlıkla Orantılı Olması İlkesi 923
4. Cezanın Kusurla Orantılı Olması İlkesi 924
5. İnsan Onuruna Uygun Olma İlkesi 925
B. Cezanın Özellikleri 927
1. Etkili Olması 927
2. Bölünebilir ve Bireyselleştirilebilir Olması 928
3. Geri Alınabilir ve Düzeltilebilir Olması 928
4. Maliyetinin Düşük Olması 929
VI. Cezanın Türleri 929
A. Hukuki Niteliklerine Göre Cezalar 929
B. Hukuksal Değere Göre Cezalar 930
C. TCK’ya Göre Cezalar 931
§ 19. ÖLÜM CEZASI 931
§ 20. HAPİS CEZASI 933
I. Hapis Cezasının Tarihçesi 933
II. Hapis Cezasının İnfaz Yöntemleri 937
A. Toplu Halde İnfaz 937
B. Hücre Sistemi 938
C. Karma Sistem 938
D. Dereceli Sistem 939
E. Panoptikon Sistemi 940
III. Hapis Cezasına İlişkin Görüşler 940
A. Olumlu Görüşler 940
B. Olumsuz Görüşler 941
IV. Hapis Cezasının Türleri 942
A. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası 942
B. Müebbet Hapis Cezası 943
1. Genel Olarak 943
2. Yeniden Topluma Kazandırma ve Umut Hakkı Kavramı 944
C. Süreli Hapis Cezası 947
D. Kısa Süreli Hapis Cezası ve Kısa Süreli Hapis Cezasına Seçenek Yaptırımlar 947
1. Seçenek Yaptırımlara Çevirme Şartları 948
a. Hakimin Takdirine Bağlı Olarak Seçenek Yaptırımlara Çevirme Şartları 949
b. Seçenek Yaptırıma Çevirme Zorunluluğu ve Şartları 950
2. Çevirmeye Konu Seçenek Yaptırımlar 951
a. Adli Para Cezasına Çevirme 951
b. Diğer Yaptırımlara Çevirme 951
i. Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zararın Aynen İade, Suçtan Önceki Hale Getirme veya Tazmin Suretiyle Tamamen Giderilmesi 952
ii. En Az İki Yıl Süreyle, Bir Meslek veya Sanat Edinmeyi Sağlamak Amacıyla, Gerektiğinde Barınma İmkânı Da Bulunan Bir Eğitim Kurumuna Devam Etme 952
iii. Belirli Yerlere Gitmekten veya Belirli Etkinlikleri Yapmaktan Yasaklanma 953
iv. Ehliyet ve Ruhsat Belgelerinin Geri Alınması, Belli Bir Meslek ve Sanatı Yapmaktan Yasaklanma 953
v. Gönüllü Olarak Kamuya Yararlı Bir İşte Çalıştırılma 954
V. Hapis Cezasının Sakıncalarını Gidermeye Yönelik Kurumlar 954
A. Mahkûmiyet Kararı Verilmesini Engelleyen Kurumlar 954
1. Önödeme 954
2. Uzlaştırma 957
a. Onarıcı Adalet Anlayışı ve Uzlaştırma 957
b. Uzlaştırmaya Tabi Suçlar ve Uzlaştırma Usulü 960
3. Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi 962
a. Genel Olarak 962
b. Koşulları 963
i. Kamu Davası Açılmasını Gerektirir Yeterli Şüpheye Ulaşılması 963
ii. Soruşturulan Suçun Kanunda Gösterilen Suçlardan Olması 963
iii. Şüphelinin Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Hapis Cezası ile Mahkûm Olmamış Bulunması 964
iv. Soruşturmanın Kamu Davasının Açılmasının Ertelenmesi Halinde Şüphelinin Suç İşlemekten Çekineceği Kanaatini Vermesi 965
v. Şüpheli ve Toplum Açısından Kamu Davasının Açılmasından Daha Yararlı Olma 965
vi. Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zararın Giderilmesi 965
c. Kararın Verilmesi, Denetim Süresi ve Neticelenme 966
4. Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması 967
a. Genel Olarak 967
b. Koşulları 968
i. İki Yıl veya Daha Az Süreli Hapis ya da Adli Para Cezasına Hükmedilmesi 968
ii. Daha Önce Kasıtlı Suçtan Mahkûm Olmamış Bulunmak 968
iii. Kişilik Özellikleri ile Duruşmadaki Tutum ve Davranışları ile Yeniden Suç İşlemeyeceği Hususunda Mahkemede Kanaat Yaratmak 969
iv. Mağdurun veya Kamunun Uğradığı Zararın Giderilmesi 969
v. Sanığın Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılmasını Kabul Etmesi 970
c. Kararın Verilmesi 970
d. Denetim Süresi, Hükmün Ortadan Kaldırılması veya Açıklanması 972
B. Hapis Cezasının İnfazına İlişkin Kurumlar 973
1. Hapis Cezasının Ertelenmesi 973
a. Genel Olarak 973
b. Koşulları 973
i. Hapis Cezasının İki Yıl veya Daha Az Süreli Olması 973
ii. Sanığın Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Üç Aydan Fazla Hapis Cezasına Mahkûm Edilmemiş Olması 975
iii. Sanığın Yeniden Suç İşlemeyeceği Yönünde Mahkemede Kanaat Oluşması 975
iv. Verilen Zararın Giderilmesi 976
c. Hapis Cezasının Ertelenmesinin Sonuçları 977
2. Koşullu Salıverme 978
a. Genel Olarak 978
b. Koşulları 981
i. Hükmedilmiş Hapis Cezasının Belirli Bir Süre Çekilmiş Olması 981
ii. Hükümlünün Bu Süreyi İyi Hal İle Geçirmiş Olması 983
c. Koşullu Salıverilme Kararı, Sonuçları ve Kararın Geri Alınması 983
3. Denetimli Serbestlik 985
VI. Hapis Cezasının İnfazı 987
A. İnfaza Başlama 988
1. Hükümlülerin Kuruma Kabulü 988
2. Hükümlülerin Kuruma Yerleştirilmesi 989
B. İnfazın Ertelenmesi 990
1. Hastalık Nedeniyle İnfazın Ertelenmesi 990
2. Hükümlünün İsteğiyle İnfazın Ertelenmesi 991
C. Ziyaret, Görüşme ve Haberleşme 991
D. İnfazın Gevşetilmesi ve İzin 993
E. Disiplin Cezaları ve Tedbirleri 994
F. Ödüllendirme 995
G. Ceza İnfaz Kurumlarının Türleri 996
§ 21. ADLİ PARA CEZASI 999
I. Kavram 999
II. Adli – İdari Para Cezası Ayrımı 1000
III. Adli Para Cezasının Belirlenmesi 1000
IV. Adli Para Cezasının İnfazı 1003
§ 22. CEZASININ BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 1005
I. Temel Cezanın Belirlenmesi ve Bireyselleştirme 1005
A. Genel Olarak 1005
B. Temel Cezanın Belirlenmesinde Göz Önünde Bulundurulacak Haksızlık ile Bağlantılı Hususlar 1007
C. Failin Kast veya Taksire Dayalı Kusurunun Ağırlığı 1009
D. Olası Kast ve Bilinçli Taksirin Cezaya Etkisi 1010
E. Suçun Nitelikli Hallerinin Uygulanması 1011
II. Sonuç Cezanın Belirlenmesi ve Etki Eden Hususlar 1011
A. Suçun Özel Görünüş Biçimleri 1011
B. Kusurluluğu Azaltan Nedenler 1012
C. Kişisel Cezasızlık Nedenleri ve Cezayı Kaldıran Kişisel Nedenler 1013
D. Takdiri İndirim Nedenleri 1014
III. Cezaların Mahsubu 1015
§ 23. BİR YAPTIRIM TÜRÜ OLARAK GÜVENLİK TEDBİRİ 1016
I. Kavram ve Uygulama Şartları 1016
A. Kavram 1016
B. Uygulanma Şartları 1017
1. Tehlikelilik 1017
2. İşlenmiş Bir Suç Bulunması 1018
3. Kanunilik 1018
4. Mahkeme Kararı 1019
II. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakma 1019
III. Müsadere 1022
A. Eşya Müsaderesi 1023
1. Suçla Bağlantılı Eşyanın Müsaderesi 1023
2. Konusu Suç Olan Eşyanın Müsaderesi 1025
B. Kazanç Müsaderesi 1025
IV. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 1027
V. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 1028
VI. Tekerrür 1029
A. Genel Olarak 1029
B. Tekerrür Hakkındaki Görüşler 1029
C. Tekerrürün Uygulanma Şartları 1030
1. Daha Önce Verilmiş Bir Mahkûmiyet Kararı 1030
2. Tekerrür Süresi İçinde Yeni Bir Suç İşlenmesi 1031
D. Tekerrürün İstisnaları 1032
E. Tekerrürün Sonuçları 1033
F. Özel Tehlikeli Suçlular 1034
VII. Tüzel Kişiler Hakkında Uygulanacak Güvenlik Tedbirleri 1035
§ 24. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ SONA ERDİREN DURUMLAR 1038
I. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü 1038
A. Sanığın Ölümü 1039
B. Mahkûmun (Hükümlünün) Ölümü 1039
II. Af 1040
A. Affın Çeşitleri 1040
1. Genel Af 1041
2. Özel Af 1041
III. Zamanaşımı 1042
A. Genel Bilgiler 1042
B. Hukuki Niteliği 1044
C. Dava Zamanaşımı 1045
1. Genel Bilgiler 1045
2. Zamanaşımı Süreleri ve TCK’nın Benimsediği Sistemde Zamanaşımının Hesaplanması 1046
3. Aynı Fiilden Dolayı Yeniden Yargılama Halinde Zamanaşımı Süresi 1047
4. Zamanaşımının İşlemeye Başlama Anı 1048
5. Dava Zamanaşımın Durması veya Kesilmesi 1048
a. Dava Zamanaşımının Durması 1049
b. Dava Zamanaşımın Kesilmesi 1050
D. Ceza Zamanaşımı 1051
1. Genel Bilgiler 1051
2. Zamanaşımı Süreleri 1051
3. Zamanaşımının İşlemeye Başlama Anı 1052
4. Ceza Zamanaşımının Durması ve Kesilmesi 1053
a. Ceza Zamanaşımının Durması 1053
b. Ceza Zamanaşımının Kesilmesi 1053
5. Ceza Zamanaşımı ve Hak Yoksunlukları 1054
IV. Şikâyetten Vazgeçme 1055
Dördüncü Bölüm
CEZA NORMLARININ SINIR AŞAN UYGULAMASI
§ 25. CEZA NORMLARININ YER BAKIMINDAN UYGULANMASI 1057
I. Ülkesellik (Mülkilik) İlkesi 1058
A. Kavram 1058
B. Ülke Kavramı 1059
C. Suçun İşlendiği Yerin Saptanması 1062
1. Genel Olarak 1062
2. Suçun İşlendiği Yerin Belirlenmesinde Sorunlu Durumlar 1064
a. Teşebbüs Aşamasında Kalan Suçlar 1064
b. İhmali Hareketle İşlenen Suçlar 1065
c. İştirak Halinde İşlenen Suçlar 1065
d. Transit Suçlar 1066
e. İnternet Aracılığıyla İşlenen Suçlar 1066
D. Yabancı Ülkede Verilen Hükmün Varlığı (Non bis in idem İlkesi) 1070
II. Kişisellik İlkesi 1072
A. Kavram 1072
B. Faile Göre Kişisellik İlkesi 1072
C. Mağdura Göre Kişisellik İlkesi 1074
III. Koruma (Gerçeklik) İlkesi 1075
A. Görev Suçları (TCK m. 10) 1075
B. Türkiye Zararına İşlenen Suçlar (TCK m. 12/1) 1076
C. Devletin Güvenliğine Karşı Suçlar (TCK m. 13/1–b) 1077
IV. Evrensellik İlkesi 1077
V. İkame Yargı İlkesi 1078
VI. Yer Bakımından Uygulamada Özellik Gösteren Konular 1079
A. Mahsup 1079
B. Yabancı Mahkûmiyet Kararından Doğan Hak Yoksunlukları 1080
C. Yabancı Normun Göz Önünde Bulundurulması 1082
1. Ceza Hukukunda Yabancı Normun Uygulanabilirliği Sorunu 1082
2. Türk Hukukunda Durum 1083
§ 26. GERİ VERME 1084
I. Geri Verme Kavramı 1084
A. Kavram ve Hukuki Nitelik 1084
B. Sığınma ve Geri Verme İlişkisi 1085
C. Sınır Dışı Etme ve Geri Verme İlişkisi 1086
D. Takas ve Geri Verme İlişkisi 1086
II. Geri Vermenin Kaynakları ve Birbirleriyle İlişkisi 1086
III. Geri Vermenin Şartları 1087
A. Eyleme İlişkin Şartlar 1087
1. Geri Vermeye Konu Suçun Belirli Bir Ağırlıkta ve Çifte Cezalandırılabilir Olması 1087
2. Suçun Türkiye veya Türk Vatandaşının Zararına İşlenmemiş Olması 1088
3. Suç Hakkında Yargılama Engeli Bulunmaması 1089
4. Talebin Ölüm Cezası veya İnsan Onuru ile Bağdaşmayan Bir Ceza Gerektiren Suçla İlgili Olmaması 1090
5. Suçun Türkiye’nin Yargılama Yetkisinin Dışında Olması 1090
6. Suçun Düşünce Suçu, Siyasi Suç, Sırf Askeri Suç veya Mali Suç Niteliğinde Olmaması 1091
a. Düşünce Suçu 1091
b. Siyasi Suç veya Siyasi Suçla Bağlantılı Suç 1092
i. Siyasi Suç Kavramı 1092
ii. Siyasi Suç Kapsamında Görülmeyen Eylemler 1093
c. Sırf Askeri Suç 1094
d. Mali Suç 1095
7. Eylemin Ağırlığı ile Geri Vermeden Doğacak Mağduriyet Arasında Orantı Olması 1095
B. Faile İlişkin Şartlar 1095
1. Türk Vatandaşı Olmamak 1095
2. Talep Eden Ülkede Ayrımcılığa Uğrama Şüphesi Bulunmaması 1096
C. Özel Koşullarda Geri Verme ve Takas 1097
IV. Geri Vermenin Usulü 1098
A. Türkiye’nin Geri Verme Talebinde İzlenen Usul 1099
B. Türkiye’ye Yöneltilen Geri Verme Taleplerinde İzlenecek Usul 1099
V. Geri Vermede Özellik (Hususilik) İlkesi 1102
§ 27. ULUSLARARASI CEZA HUKUKU 1103
I. Uluslararası Ceza Hukuku ve Uluslararası Suçlar 1103
A. Uluslararası Ceza Hukuku Kavramı 1103
B. Uluslararası Ceza Hukukunun Kaynakları 1103
C. Uluslararası Suçlar 1104
1. Uluslararası Suç Kavramı 1104
2. Uluslararası Suçlar 1106
a. Soykırım 1106
b. İnsanlığa Karşı Suçlar 1106
c. Savaş Suçları 1107
d. Saldırganlık Suçları (Barışa Karşı Suçlar) 1109
III. Uluslararası Ceza Hukukunun Uygulama Alanı: Uluslararası Ceza Yargılamaları 1109
A. Uluslararası Ceza Yargılamalarının İlk Örnekleri 1109
B. Roma Statüsü ve Uluslararası Ceza Mahkemesi 1112
C. Uluslararası Ceza Mahkemesinin Yargı Yetkisi 1114
Kaynakça 1117
Kavram Dizini 1157 |
Bilgisayar, Teknoloji Kitapları 
