İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Kısaltmalar 23
Birinci Bölüm
GENEL ESASLAR VE CEZA KANUNUNUN
UYGULAMA ALANI
§1. GİRİŞ 25
I. Ceza Hukukunda Görev 25
II. Ceza Hukukunda Amaç 27
III. Ceza Hukukunun Hukuk Düzeni İçindeki Yeri 28
IV. Ceza Hukukunun Alt Disiplinleri 28
V. Ceza Hukukunun Diğer Bilim Dallarıyla İlişkisi 30
A. Anayasa Hukuku 30
B. İdare Hukuku 30
C. Devletler Hukuku 31
D. Medeni Hukuk 32
E. Kriminoloji ve Diğer Yakın Disiplinler 32
§2. CEZA HUKUKUNUN KAYNAKLARI VE YORUM 34
I. Ceza Hukukunun Kaynakları 34
A. Doğrudan Kaynaklar 34
1. Anayasa 34
2. Uluslararası Sözleşmeler 34
3. Kanun 35
a. Türk Ceza Kanunu 35
b. Diğer Kanunlar 36
c. Genel Kanun–Özel Kanun İlişkisi 37
B. Dolayısıyla Kaynaklar 38
II. Yorum 39
A. Genel Olarak 39
B. Yorum Araçları 39
C. Yorum Çeşitleri 40
1. Yapan Organa Göre Yorum çeşitleri 40
2. Niteliğine Göre Yorum Çeşitleri 41
§3. SUÇ–KABAHAT AYRIMI 42
I. Genel Olarak 42
II. Suç İle Kabahat Arasındaki Farklar 42
§4. KANUNİLİK İLKESİ 44
I. Genel Olarak 44
II. Kanunilik İlkesinin Anlamı ve Kapsamı 45
III. Kanunilik İlkesinin Sonuçları 47
A. Örf ve Âdet Hukukuyla Ceza Uygulama Yasağı 47
B. Belirlilik İlkesi 48
C. Kıyas Yasağı 49
D. Geriye Yürüme Yasağı 51
§5. TÜRK CEZA KANUNUNUN UYGULAMA ALANI 51
I. Zaman Bakımından Uygulama Alanı 51
A. Genel Olarak 51
B. Geriye Yürüme Yasağı 52
C. Lehe Kanunun Geriye Yürümesi 54
D. Lehe Kanunun Belirlenmesi 56
E. Süreli veya Geçici Kanunlarda Zaman Bakımından Uygulama 58
F. Suçun İşlendiği Zaman 59
II. Yer Bakımından Uygulama Alanı 61
A. Genel Olarak 61
B. Mülkilik İlkesi 63
1. Ülke Kavramı 63
2. Suçun İşlendiği Yerin Belirlenmesi 64
a. Genel Olarak 64
b. Suçun İşlendiği Yer 65
c. İnternet Suçlarında Suçun İşlendiği Yer 68
3. Türkiye’de Yeniden Yargılama Yapılması 70
C. Şahsilik İlkesi 70
1. Genel Olarak 70
2. Faile Göre Şahsilik İlkesi 71
a. Görev Suçları 71
b. Vatandaş Tarafından İşlenen Suçlar 72
3. Mağdura Göre Şahsilik İlkesi 74
D. Koruma (Gerçeklik) İlkesi 75
1. TCK m. 12/1 Kapsamında Devleti Koruma İlkesi 75
2. 13/1–b Kapsamında Devleti Koruma İlkesi 77
E. İkame Yargı İlkesi 78
F. Evrensellik İlkesi 79
G. Mahsup 80
H. Yabancı Ülkede Verilmiş Mahkumiyete Bağlı Hak Yoksunlukları 82
I.Yabancı Ülke Kanununun Göz Önünde Bulundurulması 83
III. Kişi Bakımından Uygulama Alanı 85
A. Genel Olarak 85
B. Cumhurbaşkanı 85
C. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar 87
D. Milletvekilleri 88
1. Genel Olarak 88
2. Yasama Sorumsuzluğu 88
3. Yasama Dokunulmazlığı 90
E. Diplomasi Temsilcileri 91
F. Asker Kişiler 94
§6. GERİ VERME 95
I. Genel Olarak 95
II. Şartları 96
A. Fiile İlişkin Şartlar 96
B. Faile İlişkin Şartlar 99
III. Geri Verme Usulü 100
IV. Geri Vermede Özellik Kuralı 102
İkinci Bölüm
SUÇTA SORUMLULUĞUN ESASLARI
§7. SUÇ 105
I. Tanım 105
II. Haksızlık Oluşturan Bir Fiil Olarak Suçun Hukuka Aykırılık ve Kusurla İlişkisi 106
III. Fiilin Sosyal Uygunluğu 107
IV. Suçun Unsurları 108
A. Tipiklik 108
B. Hukuka Aykırılık 110
V. Cezalandırılabilirliğin Diğer Şartları 111
A. Objektif Cezalandırılabilme Şartları 111
B. Şahsi Cezasızlık Sebepleri veya Cezayı Kaldıran Şahsi Sebepler 113
§8. TİPİKLİĞİN MADDİ UNSURLARI 114
I. Maddi Unsurun Fonksiyonları ve Öğeleri 114
A. Fonksiyonları 114
B. Öğeleri 115
II. Fiil (Hareket) 116
A. Genel Olarak 116
B. Hareket Olmayan Hususlar 119
C. Hareketin Tipiklikte Düzenlenişine Göre Suçlar 123
1. Genel Olarak 123
2. Tek Hareketli Suçlar 123
3. Çok Hareketli Suçlar 124
4. Serbest Hareketli Suçlar 124
5. Bağlı Hareketli Suçlar 125
6. Seçimlik Hareketli Suçlar 125
7. Kesintisiz (Mütemadi) Suçlar 126
III. İcrai–İhmali Suçlar 127
A. Genel Olarak 127
B. İhmali Suçların Çeşitleri 129
1. Gerçek İhmali Suçlar 129
2. Gerçek Olmayan İhmali Suçlar 130
a. Genel Olarak 130
b. Belli Bir İcrai Davranışta Bulunma Hususunda Hukuki Yükümlülük 131
aa. Garantörlük 131
bb. Garantörlük Durumları 131
aaa. Maddi Unsur Kapsamında Garantörlük Durumları 131
bbb. Garantörlük Durumunun Hukuki Nedenleri 132
aaaa. Koruma Garantörlüğü 132
bbbb. Gözetim Garantörlüğü 134
C. Beklenebilirlik 137
IV. Netice 138
A. Genel Olarak 138
B. Tipiklikte Neticenin Aranıp Aranmamasına Göre Suçlar 139
1. Sırf Hareket Suçları 139
2. Neticeli Suçlar 139
C. Tipiklikte Neticenin Sayısına Göre Suçlar 140
V. Nedensellik Bağı ve Objektif İsnadiyet 140
A. Nedensellik Bağı 140
1. İcrai Şekilde Gerçekleştirilen Neticeli Suçlarda 140
a. Genel Olarak 140
b. Şart Teorisi 141
aa. Şartların Eşitliği Formülü (condicio sine qua non) 142
bb. Kanuna Uygun Şart Formül 142
cc. Formüllere Göre Nedensellik Bağının Kesilmesi 143
2. İhmali Suçlarda Nedensellik Bağı 144
3. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Nedensellik Bağı 145
4. Somut Tehlike Suçlarında Nedensellik Bağı 146
B. Objektif İsnadiyet 147
1. Genel Olarak 147
2. Fiilin Objektif İsnat Edilebilirliğini Ortadan Kaldıran Nedenler 147
a. İzin Verilen Risk 147
b. Yükümlülüğe Aykırılık İlişkisinin Bulunmaması 148
c. Riskin Artırılması Teorisi 149
d. Neticenin Normun Koruma Amacı Dışında Kalması Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Ortadan Kalkması 150
e. Riskin Azaltılması Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Ortadan Kalkması 150
f. Hukuken Önemli Herhangi Bir Tehlikenin Yaratılmaması Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Kalkması 151
g. İzin Verilmeyen Riskin Gerçekleştirilmesine Rağmen, Neticenin Failin Fiilinin Etkisiyle Gerçekleşmemesi 151
h. Bir Kimsenin İsteyerek Kendini Zarara veya Tehlikeye Sokmasının Etkisi 153
ı. Yabancı Tehlikenin Bilinçli Olarak Üstlenilmesi 154
j. Başka Birinin Sorumluluk Alanına Geçen Neticelerin İsnadiyeti (Yabancı Birinin Sorumluluk Alanına Dâhil Etme) 155
k. Güven İlkesi Nedeniyle Fiilin Objektif İsnad Edilebilirliğinin Kalkması 157
l. Temel Suç Tipinin İçerdiği Tipik Tehlikeliliğin Ağır veya Başka Neticede Gerçekleşmesi 159
VI. Fail 160
A. Genel Suçlar ve Özgü Suçlar 160
B. Bizzat İşlenebilen Suçlar 161
C. Tüzel Kişilerin Fail Olabilmesi Sorunu 162
1. Tüzel Kişilerin Sorumluluğu 162
2. Tüzel Kişilerin Cezalandırılması 162
VII. Mağdur 163
VIII. Konu 165
IX. Nitelikli Unsurlar 167
§9. TİPİKLİĞİN MANEVİ (SÜBJEKTİF) UNSURLARI 169
I. Genel Olarak 169
II. Manevi Unsur Şekilleri 170
A. Kast ve Taksir 170
B. Kanuni Tanımda Yer Alan Diğer Sübjektif Unsurlar 171
III. Kast 172
A. Kastın Tanımı ve Unsurları 172
B. Kastın Konusu 173
C. Kastın Bulunması Gereken Zaman 175
D. Kast Şekilleri 175
1. Doğrudan Kast 175
2. Olası (Muhtemel) Kast 176
E. Kastı Ortadan Kaldıran Hata 180
1. Genel Olarak 180
2. Maddi Unsurlarda Hata (Unsur Yanılgısı) 181
3. Nitelikli Unsurlarda Hata 182
IV. Taksir 183
A. Genel Olarak 183
B. Ceza Hukukunda Taksirin Önemi 184
C. Taksir Şekilleri 186
1. Bilinçli Taksir 187
2. Bilinçsiz Taksir 188
D. Taksirin Unsurları 189
E. Taksirli Suçlarda Kusur 191
F. Taksirli Suçlarda Şahsi Cezasızlık Sebebi veya Cezada İndirim Yapılmasının Gerektiren Şahsi Sebep 192
V. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar 193
A. Tanım ve Sorumluluk Şartları 193
B. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Hata 197
VI. İhmali Suçlarda Manevi Unsur 198
A. Kast 198
B. Taksir 199
§10. HUKUKA AYKIRILIK 199
I. Haksızlığın Unsuru Olarak Hukuka Aykırılık 199
II. Hukuka Uygunluğun Genel Esasları 200
A. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Kaynakları 200
B. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Yapısı 201
III. Hukuka Uygunluk Nedenleri 202
A. Genel Olarak 202
B. Kanun Hükmünün Yerine Getirilmesi 203
C. Meşru Savunma 205
1. Genel Olarak 205
2. Şartları 206
a. Saldırıya İlişkin Şartlar 206
b. Savunmaya İlişkin Şartlar 209
D. İlgilinin Rızası 210
1. Genel Olarak 210
2. Şartları 211
E. Hakkın Kullanılması 214
1. Şartları 214
2. Bazı Hakkın Kullanılması Hukuka Uygunluk Nedenleri 215
a. Haber Verme Hakkı 215
b. İfade Özgürlüğü 216
F. Yükümlülüklerin Çatışması 218
IV. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlarda Hukuka Aykırılık 219
V. Hukuka Uygunluk Nedenlerinde Sınırın Aşılması 219
VI. Hukuka Uygunluk Nedenlerinin Maddi Şartlarında Hata 221
§11. KUSURLULUK 223
I. Genel Olarak 223
II. Kusurluluğun Şartları 225
A. Genel Olarak 225
B. Kusur Yeteneği 227
1. Kusur Yeteneği Kavramı 227
2. Kusur Yeteneğinin Bulunması Gereken Zaman 229
C. Kusurluluğu Etkileyen Nedenler 231
1. Yaş Küçüklüğü 231
a. Genel Olarak 231
b. 12 Yaşını Tamamlamamış Çocuklar 232
c. 12–15 Yaş Grubu Çocuklar 233
d. 15–18 Yaş Grubu Çocuklar 236
2. Akıl Hastalığı 237
3. Sağır ve Dilsizlik 241
4. Geçici Nedenler, Alkol veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Bulunma 242
5. Zorunluluk Hali 246
a. Genel Olarak 246
b. Şartları 247
6. Hukuka Aykırı ve Fakat Bağlayıcı Emrin Yerine Getirilmesi 249
7. Meşru Savunmada Sınırın Heyecan, Korku veya Telaş Nedeniyle Aşılması 251
8. Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit Etkisiyle İrade Yeteneğinin Etkilenmesi 252
9. Haksız Tahrik 254
a. Genel Olarak 254
b. Şartları 256
D. Haksızlık Bilinci 259
1. Genel Olarak 259
2. Yasak Hatası 260
3. Taksirli Suçlarda Yasak Hatası 264
III. Kusurluluğu Kaldıran veya Azaltan Nedenlerin Maddi Şartlarında Hata 264
§12. TEŞEBBÜS 265
I. Genel Olarak 265
II. Teşebbüsün Şartları 267
A. Genel Olarak 267
B. Suç İşleme Kastının Varlığı 268
C. İcra Hareketlerinin Başlaması 268
D. Hareketin Elverişli Olması 270
E. Elinde Olmayan Nedenlerle Suçun Tamamlanamaması 271
III. Teşebbüste Ceza 272
IV. Özel Durumlar ve Teşebbüs 273
A. İştirak Halinde İşlenen Suçlar ve Teşebbüs 273
B. İhmali Suçlar ve Teşebbüs 274
C. Netice Sebebiyle Ağırlaşan Suçlar ve Teşebbüs 274
V. Gönüllü Vazgeçme 276
A. Genel Olarak 276
B. Şartları 277
1. TCK m. 36’nın Şartları 277
2. TCK m. 41’in Şartları 283
C. Sonucu 286
VII. Etkin Pişmanlık 286
§13. İŞTİRAK 287
I. Genel Olarak 287
II. Dolaylı Faillik ve Yan Faillik 289
A. Dolaylı Faillik 289
1. Tanım ve niteliği 289
2. Özgü Suçlarda ve Bizzat İşlenebilen Suçlarda Dolaylı Faillik 289
3. Dolaylı Faillik Durumları 290
4. Dolaylı Failin Hata İçinde Olması 292
5. İhmali Suçlarda Dolaylı Faillik 293
6. Dolaylı Faillikle İlgili Diğer Konular 293
B. Yan Faillik 293
III. Ceza Kanunumuzda Düzenlenen İştirak Şekilleri 294
A. Genel Olarak 294
B. Müşterek Faillik 295
1. Fiilin İcrası Üzerinde Müşterek Hâkimiyet 296
2. Birlikte Suç işleme Kararı 298
3. Özgü Suçlarda Müşterek Faillik 300
4. Müşterek Faillik İle İlgili Diğer Konular 301
C. Şeriklik 303
1. Şeriklerin Cezalandırılmasının Esası ve Sınırlı Bağlılık Kuralı 303
2. Şartları 305
3. Azmettirme 307
4. Yardım Etme 311
D. Nitelikli Unsurların Ortaklara Uygulanması 315
§14. İÇTİMA 317
I. Genel Olarak 317
A. Kavram 317
B. İçtimanın Önemi 318
C. Fiil Tekliği–Fiil Çokluğu 319
1. Fiil Tekliği 319
a. Doğal Anlamda Hareket Tekliği 319
b. Doğal Hareket Tekliği 320
c. Tipik Hareket Tekliği 321
d. İhmali Suçlarda Fiil Tekliği 324
2. Fiil Çokluğu 324
II. İçtima Şekilleri 325
A. Normların İçtimaı 325
B. Zincirleme Suç 326
1. Genel Olarak 326
2. Şartları 327
a. Birden Çok Fiilin Bulunması 327
b. Fiillerin Aynı Suçları Oluşturması 329
c. Suçların Aynı Kişiye Karşı İşlenmesi 330
d. Bir (Aynı) Suç İşleme Kararı 331
3. Zincirleme Suçun Uygulanmayacağı Suçlar 333
4. Zincirleme Suçun Sonuçları 333
C. Fikri İçtima 333
1. Genel Olarak 333
2. Şartları 334
a. Fiil Tekliği 334
b. Birden Fazla Suçun Gerçekleşmesi 335
aa. Genel Olarak 335
bb. Aynı Suçların İşlenmesi 335
cc. Farklı Suçların İşlenmesi 337
3. Sonuçları 339
4. Fikri İçtimada Özel Durumlar 339
Üçüncü Bölüm
YAPTIRIMIN ESASLARI
§15. CEZA HUKUKU YAPTIRIMLARI 341
I. Yaptırım 341
A. Genel Olarak 341
B. Yaptırım Kavramı 341
II. Yaptırım Türleri 342
A. Ceza 342
1. Cezanın nitelikleri 342
2. Cezanın Türleri 343
a. Genel Olarak 343
b. Hapis Cezası 343
aa. Ağırlaştırılmış Müebbet Hapis Cezası 344
bb. Müebbet Hapis Cezası 345
cc. Süreli Hapis Cezası 346
aaa. Kısa Süreli Hapis Cezalarının Seçenek Yaptırımlara Çevrilmesi 347
aaaa. Şartları 347
bbbb. Seçenek Yaptırımlar 349
cccc. Seçenek Yaptırımların Gereklerinin Yerine Getirilmemesi 353
bbb. Hapis Cezasının Özel İnfaz Usulleri 354
dd. Hapis Cezasının Ertelenmesi 354
aaa. Şartları 355
aaaa. İki Yıl veya Daha Az Hapis Cezasına Mahkum Olmak 355
bbbb. Daha Önce Kasıtlı Bir Suçtan Dolayı Üç Aydan Fazla Hapis Cezasına Mahkum Edilmemiş Olmak 356
cccc. Yargılama Sürecinde Gösterdiği Pişmanlık Dolayısıyla Tekrar Suç İşlemeyeceği Konusunda Mahkemede Bir Kanaatin Oluşması 356
bbb. Erteleme Kararı 357
ccc. Ertelemenin Sonuçları 357
ee Koşullu Salıverilme 359
aaa. Genel Olarak 359
bbb. Koşullu Salıvermenin Şartları 359
aaaa. Cezanın Belli Bir Bölümünün Çekilmiş Olması 359
bbbb. İyi Halli Olması 365
ccc. Koşullu Salıverme Kararı 365
ddd. Koşullu Salıvermenin Sonuçları 366
ff. Denetimli Serbestlik Tedbiri Uygulanarak Cezanın İnfazı 368
c. Adlî Para Cezası 371
aa. Genel Olarak 371
bb. Adlî Para Cezasının Tespiti 372
cc. Adlî Para Cezasının İnfazı 373
B. Güvenlik Tedbiri 376
1. Genel Özellikleri 376
2. Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 377
a. Ceza Mahkumiyetinin Kanuni Sonucu Olan Belli Hakları Kullanmaktan Yoksun Bırakılma 377
b. Hak ve Yetkilerden Birinin Kötüye Kullanılması Suretiyle İşlenen Suçlar Dolayısıyla Karar Verilmesi Zorunlu Olan Yasaklılık 381
c. Taksirli Suçlardan Mahkumiyet Halinde Karar Verilebilen Hak Yoksunluğu 382
3. Müsadere 384
a. Genel Olarak 384
b. Eşya Müsaderesi 384
c. Kazanç Müsaderesi 387
4. Çocuklara Özgü Güvenlik Tedbirleri 389
5. Akıl Hastalarına Özgü Güvenlik Tedbirleri 390
6. Suçta Tekerrür ve Özel Tehlikeli Suçlular 393
a. Tekerrürün Hukuki Niteliği 393
b. Tekerrürün Şartları 393
aa. Önceden İşlenen Suçtan Dolayı Verilen Hüküm Kesinleştikten Sonra Yeni Bir Suçun İşlenmesi 393
bb. Yeni Bir Suçun İşlenmiş Olması 394
cc. Yeni Suçun Belirli Sürede İşlenmesi 395
c. Tekerrürün Sonuçları 395
d. Özel Tehlikeli Suçlular 398
7. Tüzel Kişiler Hakkında Güvenlik Tedbiri 399
§16. CEZANIN BELİRLENMESİ VE BİREYSELLEŞTİRİLMESİ 400
I. Hapis Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 400
II. Adli Para Cezasının Belirlenmesi ve Bireyselleştirilmesi 405
III. Ceza Sürelerinin Hesaplanması 406
IV. Takdiri İndirim Nedenleri 406
V. Mahsup 408
§17. DAVA VE CEZA İLİŞKİSİNİ DÜŞÜREN SEBEPLER 409
I. Genel Olarak 409
II. Sanığın veya Hükümlünün Ölümü 410
A. Sanığın Ölümü 410
B. Hükümlünün Ölümü 411
III. Af 411
A. Genel Olarak 411
B. Ceza Kanunumuzda Düzenlenen Af Çeşitleri 412
1. Genel Af 412
2. Özel Af 413
IV. Dava ve Ceza Zamanaşımı 414
A. Genel Olarak 414
B. Dava Zamanaşımı 414
1. Dava Zamanaşımı Sürelerinin Uygulanmayacağı Suçlar 415
2. Dava Zamanaşımı Süreleri ve Belirlenmesi 416
3. Dava Zamanaşımı Sürelerinin İşlemeye Başlaması 417
a. Genel Olarak 417
b. Aynı Fiilden Dolayı Yeniden Yargılama Halinde Dava Zamanaşımı Süresinin İşlemeye Başlaması 417
c. Dava Zamanaşımı Sürelerinin İşlemeye Başlaması 418
aa. Tamamlanmış Suçlarda 418
bb. Teşebbüs Halinde Kalmış Suçlarda 418
cc. İştirak Halinde İşlenen Suçlarda 418
dd. Zincirleme Suçlarda 419
ee. Objektif Cezalandırılabilme Şartları İçeren Suçlarda 419
ff. Çocuklara Karşı Belirli Kişiler Tarafından İşlenen Suçlarda 419
gg. Kovuşturma Şartlarına Bağlı Suçlarda 420
hh. Dava Zamanaşımına İlişkin Özel Belirleme İçeren Suçlarda 420
4. Dava Zamanaşımı Süresinin Durması ve Kesilmesi 420
a. Genel Olarak 420
b. Dava Zamanaşımı Süresinin Durması 421
c. Dava Zamanaşımı Süresinin Kesilmesi 422
C. Ceza Zamanaşımı 423
1. Genel Olarak 423
2. Ceza Zamanaşımı Süreleri 424
3. Ceza Zamanaşımı Sürelerinin Başlaması 425
4. Ceza Zamanaşımının Uygulanmayacağı Suçlar 425
5. Ceza Zamanaşımı Süresinin Durması ve Kesilmesi 425
a. Ceza Zamanaşımı Süresinin Durması 425
b. Ceza Zamanaşımı Süresinin Kesilmesi 426
6. Zamanaşımının Hesabı ve Uygulanması 427
V. Şikâyetten Vazgeçme 428
A. Genel Olarak 428
B. Şikâyetten Feragat 429
C. Şikâyetten Vazgeçme 429
Kaynakça 433
Kavram Dizini 447 |