İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Önsöz 5
Tablolar Listesi 17
Birinci Bölüm
GENEL KAVRAM VE AÇIKLAMALAR
I. MAHALLÎ İDARE KAVRAMI 19
II. MAHALLÎ İDARELERİN NİTELİĞİ 20
III. MAHALLİ İDARELERİN ÖNEMİ 22
IV. MAHALLİ İDARELERİN TÜRLERİ 27
V. MAHALLİ İDARELERİN DENETİMİ 29
VI. MAHALLİ İDARELER DEMOKRASİ İLİŞKİSİ 32
VII. MAHALLÎ İDARELER VE ÖZERKLİK 34
VIII. HİZMETTE YERELLİK (SUBSIDIARITY) İLKESİ 39
IX. MAHALLİ İDARELER MALİYESİ KAVRAMI 43
BÖLÜM DİPNOTLARI 44
İkinci Bölüm
MAHALLÎ İDARELERİN VAROLUŞ NEDENLERİ
I. MAHALLÎ İDARELERİN VAROLUŞ NEDENLERİ 49
A. Siyasal Nedenler 50
B. Ekonomik Nedenler 52
C. Mahalli İdarelerin Tarihi, Sosyal ve Kültürel Gerekçesi 55
D. İdari Nedenler 55
1. Merkezden Yönetim (Centralization) 57
a. Yetki Genişliği (Tevsii Mezuniyet–Deconcentration) 58
2. Yerinden Yönetim (Âdem–i Merkeziyet–Decentralization) 58
a. Yerinden Yönetim Çeşitleri 59
aa. Siyasal Yerinden Yönetim 60
ab. İdari Yerinden Yönetim 60
aba. Yer Yönünden (veya Coğrafi Bakımdan) Yerinden Yönetim 60
abb. Hizmet (veya Fonksiyonel) Yönünden Yerinden Yönetim 62
ac. Mali Yerinden Yönetim 62
ad. Ekonomik Yerinden Yönetim 63
3. Merkezden Yönetim ve Yerinden Yönetimin Olumlu Yönleri 63
a. Merkezden Yönetimin Olumlu Yönleri 63
b. Yerinden Yönetimin Olumlu Yönleri 64
4. Türkiye’de Yerinden Yönetim Yapıları 64
a. Türkiye’de Yer Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları 65
aa. İl Özel İdareleri 67
ab. Belediye Yönetimleri 67
ac. Köy Yönetimleri 68
ad. Mahalle ve Bölge Yönetimlerinin Durumu 68
ada. Mahalle Yönetimi 68
adb. Bölge Yönetimi 69
b. Türkiye’de Hizmet Yönünden Yerinden Yönetim Kuruluşları 70
BÖLÜM DİPNOTLARI 71
Üçüncü Bölüm
İDARELERARASI İLİŞKİLERİN DÜZENLENMESİ
I. İDARELERARASI İLİŞKİLERİN MAHİYETİ 73
II. İDARELERARASI İLİŞKİLERİN DÜZENLENMESİNİ GEREKTİREN SEBEPLER 74
III. İDARELERARASI İLİŞKİLERİN TÜRLERİ 79
A. Dikey Mali İlişkiler 79
B. Yatay Mali İlişkiler 80
IV. MERKEZİ–MAHALLİ İDARE ARASINDA GÖREV BÖLÜŞÜMÜ 80
A. Görev Bölüşümünün Tanımı 80
B. Görev Bölüşümünün Ölçütleri 81
1. İktisadi Kriterler 82
a. Etkinlik 83
b. Hizmetlerin Bölünebilirliği 83
c. Ölçek Ekonomileri 85
d. Hizmetin Faydasının Yayıldığı Alan 86
e. Fayda Maliyet Taşmaları (Dışsallıklar) 87
2. İdari Kriterler 87
a. Yasal Yeterlilik 88
b. İdarelerarası Esneklik 88
c. Coğrafi Yeterlilik 89
d. Yönetim Kapasitesi 89
3. Geleneksel Kriterler 89
C. Görev Bölüşümünün Yöntemleri (İlkeleri) 90
D. Optimum Hizmet Alanı 91
1. Hizmet Arzına Göre Optimal Büyüklüğün Belirlenmesi 93
a. Hizmet Maliyetleri ve Kişi Başına Gelir Ölçütü 93
b. Hizmet Maliyetleri ve Nüfus Yoğunlaşması 94
c. Dışsal Ekonomiler 97
d. Üretim Tekniği 98
2. Optimum Hizmet Alanını Belirlemede Talebe İlişkin Faktörler 99
a. Topluluktaki Kişilerin İmkân ve İstek Benzerliği (Tiebout Hipotezi) 99
b. Mahalli İdarelerin Organizasyon Maliyetleri 100
V. MERKEZİ YÖNETİM – MAHALLÎ İDARE ARASINDA GELİR BÖLÜŞÜMÜ 101
A. Gelir Bölüşümünün Tanımı 101
B. Gelir Bölüşümünde İlkeler 102
C. Gelir Paylaşımının Yöntemleri 103
1. Vergiler Yoluyla Gelir Sağlanması Yöntemi 103
a. Vergiler Yoluyla Gelir Sağlanmasının Türleri 107
aa. Bağımsız Vergileme Yetkisi Verilmesi 107
ab. Bağımlılık Sistemi 108
ac. Vergi Kaynaklarının Paylaştırılması 109
ad. Ek Vergi – Ek Oran Yöntemi 110
2. İdarelerarası Transferler 111
a. İdarelerarası Transferlerin Türleri 112
aa. Gelir Paylaşımı Düzenlemeleri 112
ab. Bağış ve Yardımlar 114
3. Şerefiye, Harç ve Harcamalara İştirakler 118
4. İktisadi Teşebbüs Gelirleri 120
5. Borçlanmalar 121
6. Mülk Gelirleri 123
7. Para Cezaları 123
BÖLÜM DİPNOTLARI 125
Dördüncü Bölüm
DÜNYADA MAHALLÎ İDARELER
I. ALMANYA’DA MAHALLÎ İDARELER 129
A. Mahalli İdarelerin Türleri 131
1. Belediyeler 132
2. İlçeler 133
B. Almanya’da Mahallî İdarelerin Görevleri 134
C. Mahalli İdarelerin Mali Yapıları 135
D. Mahallî İdarelerin Denetimi 139
II. AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDE MAHALLÎ İDARELER 140
A. Mahallî İdarelerin Türleri 141
1. County 142
2. Belediye Yönetimi 143
3. Kasaba Yönetimi 144
4. Özel Amaçlı Yönetim Birimleri (Special Districh ve School Districh’ler) 145
B. Mahallî İdarelerin Mali Yapısı 146
C. Mahallî İdarelerin Denetimi 151
III. İSVİÇRE’DE MAHALLÎ İDARELER 151
A. Mahallî İdarelerin Türleri 153
B. Mahallî İdarelerin Mali Yapısı 155
C. Mahallî İdarelerin Denetimi 160
IV. İTALYA’DA MAHALLÎ İDARELER 161
A. Mahallî İdarelerin Türleri 161
1. Bölgeler 163
2. İller 165
3. Metropolitan Şehirler 166
4. Belediyeler 166
B. Mahalli İdarelerin Mali Yapısı 167
C. Mahallî İdarelerin Denetimi 172
V. FRANSA’DA MAHALLÎ İDARELER 173
A. Mahallî İdarelerin Türleri 174
1. Belediyeler (Komünler) 175
2. İl Mahallî İdaresi (Departmentler) 177
3. Bölgeler 178
B. Mahallî İdarelerin Mali Yapıları 179
C. Mahalli İdarelerin Denetimi 183
VI. JAPONYA’DA MAHALLÎ İDARELER 185
A. Mahallî İdarelerin Türleri 186
1. Genel Amaçlı Yerel Yönetimler 186
1.1. Belediyeler 187
1.2. Valilikler 188
2. Özel Nitelikli Mahalli İdare Birimleri 189
B. Mahallî İdarelerin Mali Yapıları 190
C. Mahallî İdarelerin Denetimi 194
BÖLÜM DİPNOTLARI 195
Beşinci Bölüm
İL ÖZEL İDARELERİ
I. İL ÖZEL İDARELERİNİN MAHİYETİ 203
II. İL ÖZEL İDARELERİNİN KURULUŞU 204
III. TARİHÇE 206
IV. İL ÖZEL İDARELERİNİN GÖREVLERİ 210
V. İL ÖZEL İDARELERİNİN YETKİLERİ VE İMTİYAZLARI 212
VI. İL ÖZEL İDARELERİNİN ORGANLARI 214
A. Vali 214
B. İl Genel Meclisi 216
C. İl Encümeni 222
VII. İL ÖZEL İDARESİ TEŞKİLÂTI 224
VIII. İL ÖZEL İDARESİ MALİYESİ 224
A. Gelirler 224
1. Öz Gelirler 225
a. İl Özel İdaresi Kanunu ile Sağlanan Gelirler 225
b. Diğer Mevzuatla Sağlanan Gelirler 226
2. İdarelerarası Transferler 227
a. Gelir Paylaşımı Düzenlemeleri Çerçevesinde Elde Edilen Gelirler (İl Özel İdarelerinin Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Aldığı Paylar) 227
b. Bağış ve Yardım Gelirleri 230
3. Borçlanma 231
B. İl Özel İdaresi Giderleri 236
C. İl Özel İdarelerinin Bütçeleri 239
IX. İL ÖZEL İDARELERİNİN DENETİMİ 246
BÖLÜM DİPNOTLARI 249
Altıncı Bölüm
BELEDİYELER
I. GENEL AÇIKLAMALAR 251
II. BELEDİYELERİN TARİHÇESİ 256
A. Tanzimat Öncesi Dönemde Belediye Hizmetlerinin Yerine Getirilişi 256
B. Tanzimat Dönemi ve Belediyecilik Alanındaki Gelişmeler 258
C. Cumhuriyet Döneminde Belediyecilik Alanında Yaşanan Gelişmeler 260
III. BELEDİYELERİN ORGANLARI 264
A. Belediye Meclisi 264
B. Belediye Encümeni 271
C. Belediye Başkanı 273
IV. BELEDİYE TEŞKİLATI VE PERSONELİ 276
V. BELEDİYELERİN GÖREVLERİ 278
VI. BELEDİYELERİN YETKİ VE İMTİYAZLARI 279
VII. BELEDİYELERİN MALİ YAPISI 283
A. Belediyelerin Gelirleri 283
1. Belediyelerin Öz Gelir Kaynakları 284
a. Vergiler 284
b. Resim ve Harçlar 296
ba. Toptancı Hali Resmi 296
bb. Harçlar 296
c. Harcamalara Katılma Payları 305
d. Ticari ve Sınai İşletmelerden Sağlanan Gelirler 306
e. Para Cezaları 308
f. Ücretler ve Diğer Gelirler 308
2. İdarelerarası Transfer Gelirleri 309
a. Gelir Paylaşımı Düzenlemeleri Sonucu Elde Edilen Gelirler (Genel Bütçe Vergi Gelirlerinden Alınan Paylar) 309
b. Bağış ve Yardım Gelirleri 311
3. Borçlanma Gelirleri 313
B. Belediyelerin Giderleri 317
C. Belediye Bütçesi ve Hazırlanması 321
VIII. BELEDİYELERİN DENETİMİ 327
BÖLÜM DİPNOTLARI 331
Yedinci Bölüm
KENTLEŞME OLGUSU VE BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİ
I. KENTLEŞMENİN TANIMI 333
II. KENTLEŞMENİN GELİŞİMİ 334
III. HIZLI KENTLEŞME VE SORUNLARI 335
IV. KENTLEŞMENİN ÇEVRE ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ 338
V. BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİ 339
VI. BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİNE AİT GÖREVLER 343
A. İlçe Belediyelerine Ait Görevler 347
B. Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisindeki Görev ve Hizmetlerin Yerine Getirilmesinde Uyum ve Koordinasyon 348
C. Büyükşehir Belediyesi ve İlçe Belediyelerinin Yetkileri ve İmtiyazları 351
VII. BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİNİN ORGANLARI 352
A. Büyükşehir Belediye Meclisi 352
B. Büyükşehir Belediye Encümeni 355
C. Büyükşehir Belediye Başkanı 355
VIII. BÜYÜKŞEHİR BELEDİYESİ TEŞKİLÂTI VE PERSONELİ 357
IX. BÜYÜKŞEHİR BELEDİYELERİNİN MALİYESİ 358
A. Büyükşehir Belediyelerinin Gelir Kaynakları 358
1. Büyükşehir Belediyelerinin Öz Gelirleri 358
2. İdarelerarası Transferler 359
a. Gelir Paylaşımı Düzenlemeleri Sonucu Elde Edilen Gelirler 359
b. Bağış ve Yardımlar 365
3. Borçlanma 366
B. Büyükşehir Belediyesinin Giderleri 367
C. Büyükşehir Belediye Bütçeleri 371
BÖLÜM DİPNOTLARI 377
Sekizinci Bölüm
KÖYLER
I. KÖYÜN TANIMI 379
II. KÖY İDARESİNİN TARİHÇESİ 381
III. KÖY YERLEŞİMLERİNİN KURULMASI VE SINIRLARI 385
IV. KÖY İDARELERİNİN GÖREVLERİ 387
V. KÖY İDARELERİNİN ORGANLARI 388
A. Köy Derneği 388
B. İhtiyar Meclisi 389
C. Muhtar 390
VI. KÖY İDARESİNİN PERSONELİ 392
A. Köy İmamları 392
B. Köy Kâtibi 393
C. Köy Korucusu 393
VII. KÖY İDARELERİNİN MALİYESİ 394
A. Köy İdarelerinin Giderleri 394
B. Köy İdarelerinin Gelirleri 395
1. İmece 397
2. Salma 397
3. Resim ve Harç Hasılatı 398
4. Asker Ailelerine Yardım 400
5. Bakaya 401
C. Köy Bütçesi 401
BÖLÜM DİPNOTLARI 403
Dokuzuncu Bölüm
MAHALLÎ İDARE BİRLİKLERİ
I. BİRLİKLER 405
II. MAHALLÎ İDARE BİRLİKLERİNİ DOĞURAN ETMENLER 406
A. Hizmet Gereksinimi 406
B. Yerel Görevlerde Farklılaşma 407
C. Ekonomik Gereksinmeler 408
D. Hemşehrilik Etmeni 408
E. Politik Tatmin 409
III. BİRLİKLERİN YASAL DAYANAĞI 409
IV. BİRLİKLERİN KURULMASI 411
V. BİRLİKLERİN ORGANLARI 412
A. Birlik Meclisi 412
B. Birlik Encümeni 415
C. Birlik Başkanı 416
D. Birlik Teşkilatı 417
VI. BİRLİK TÜRLERİ 417
A. Birliği Oluşturan Mahalli İdarelere Göre Birlik Türleri 418
1. İllerarası Birlikler 418
2. Belediyelerarası Birlikler 418
3. Köyler Arası Birlikler 418
4. İl, Belediye ve Köylerarası Birlikler 419
B. Birliklerin Faaliyet Alanlarına Göre Birlik Türleri 420
C. Amaçlarının Sayısına Göre Birlikler 423
VII. BİRLİKLERİN SAYISI VE GELİŞİMİ 423
VIII. BİRLİKLERİN MALİ DURUMLARI 425
A. Birliklerin Gelirleri 425
B. Birliklerin Giderleri 427
C. Birlik Bütçeleri 429
BÖLÜM DİPNOTLARI 432
Onuncu Bölüm
MAHALLÎ İDARE BANKACILIĞI
I. MAHALLÎ İDARE BANKACILIĞI VE ORTAYA ÇIKIŞI 433
II. MAHALLÎ İDARE BANKALARININ VAROLUŞ NEDENLERİ 434
III. DÜNYADA MAHALLÎ İDARE BANKACILIĞI 437
A. Fransa’da Mahallî İdare Bankacılığı 437
B. İngiltere’de Mahallî İdare Bankacılığı 440
C. İtalya’da Mahallî İdare Bankacılığı 441
D. Almanya’da Mahallî İdare Bankacılığı 443
E. ABD’de Mahallî İdare Bankacılığı 444
F. Hollanda’da Mahalli İdare Bankacılığı 447
IV. TÜRKİYE’DE MAHALLÎ İDARE BANKACILIĞI 449
A. İller Bankası ve Kuruluşu 449
B. İller Bankasının Yapısı 451
C. Bankanın Görev ve Fonksiyonları 456
1. Aracılık Fonksiyonu 457
2. Yatırım Fonksiyonu 459
3. Kredi Fonksiyonu 461
D. İller Bankasının Güçlü ve Zayıf Yanları 466
V. ÇAĞDAŞ MAHALLÎ İDARE BANKALARININ ORTAK ÖZELLİKLERİ 468
BÖLÜM DİPNOTLARI 471
Onbirinci Bölüm
MAHALLÎ İDARELERDE YENİDEN YAPILANMA
I. GENEL AÇIKLAMALAR 473
II. MAHALLÎ İDARELERİN SORUNLARI 473
A. Yürürlükteki Kanunların Yetersizliği ve Yasal Düzenlemelerdeki İstikrarsızlıklar 473
B. Optimum Hizmet Alanın Tesis Edilmemesi 475
C. İdarelerarası Görev Bölüşümü Sorunları 476
D. İdarelerarası Gelir Bölüşümü Sorunları 478
E. İdari Vesayet Uygulamasına İlişkin Sorunlar 480
F. Koordinasyon Eksikliğinden Kaynaklanan Sorunlar 481
G. Yerel Demokrasiyi Yerleştirmede Karşılaşılan Sorunlar 481
III. MAHALLÎ İDARELERİN YENİDEN YAPILANDIRILMASI 482
A. Mahallî ve Merkezi İdarelerdeki Yeniden Yapılanmanın Birlikte Ele Alınması 482
B. İdarelerarası İlişkilerin Sağlam, Öngörülebilir ve Tutarlı Bir Temele Oturtulması 483
C. Yerel Demokrasinin Geliştirilmesi 484
D. Hemşehrilerin Tatmini ve Şeffaflık 485
E. Mahallî Sayıştay Kurulması ve Mahalli İdarelerin Denetiminin Geliştirilmesi 485
F. Mahalli İdareler Maliyesinin Islahına Yönelik Öneriler 486
1. Gelir Kaynaklarına İlişkin Öneriler 486
a. İkamet Vergisi 487
b. Kent Vergisi 487
c. Konaklama Vergisi 488
d. Evcil Hayvan Vergisi 488
e. Harçların Yaygınlaştırılması ve Etkinleştirilmesi 489
f. Para Cezalarının Etkin Olması 490
g. Şerefiye Yükümlülüğünün Gerçekleştirilmesi 490
2. Giderlere İlişkin Öneriler 491
a. Mahalli İdare Harcamalarının Yeniden Düzenlenmesine İlişkin Öneriler 491
b. Personel Harcamaları ve Yönetiminin Geliştirilmesi 494
c. Organizasyon Yapısının ve Verimliliğinin Geliştirilmesi 495
d. Mahallî İdare Hizmetlerinin Özelleştirilmesi 496
da. Mahalli İdare Hizmetlerinin Özelleştirilmesini Gerekli Kılan Nedenler 497
daa. Mahalli İdare Hizmetlerinin Özelleştirilmesini Gerekli Kılan Genel Nedenler 498
daaa. Siyasi Nedenler 498
daab. İdari Nedenler 499
daac. İktisadi ve Mali Nedenler 499
dab. Mahalli İdare Hizmetlerinin Özelleştirilmesini Gerekli Kılan Özel Nedenler 500
db. Mahallî İdare Hizmetlerinin Özelleştirilmesinde Kullanılabilecek Yöntemler 501
BÖLÜM DİPNOTLARI 505
Kaynakça 509 |