İÇİNDEKİLER
İçindekiler
6. Baskıya Önsöz 7
Giriş 21
1. Bölüm
DOĞAL VE YAPAY ZEKA
YAPAY ZEKANIN TANIMI 27
ZEKA 28
Zeka Testleri 34
Psikolojik Bilgiler Kaynağı 36
Beynin İşleyişi 37
Beyin Görev Haritası 40
Bellek ve Yapısı 43
Becerilerin Geliştirilmesi 44
Zeka Etmenleri 45
Hayvanlar Zeki mi? 47
SİBERNETİK 52
TURİNG TESTİ VE ÇİN ODASI TESTİ 54
BİLGİSAYARLAR DÜŞÜNEBİLİR Mİ? 56
YAPAY ZEKANIN EVRELERİ 64
YAPAY ZEKANIN PROBLEMLERİ 66
2. Bölüm
SEZGİSEL PROBLEM ÇÖZÜMLEME
SEZGİSEL PROBLEM ÇÖZÜMLEME 71
Sezgisellik 71
NP Problemler 74
Graflar 77
Problem Çözümleme 78
Durum Uzayı 82
Turistler ve Yamyamlar Problemi 86
“Kurt–Kuzu–Lahana” Problemi 88
“Köprü” Problemi 90
6 Kurbağa Problemi 91
Reti’nin Satranç Etüdü 95
Problemin Alt Problemlere Parçalanması 95
Ve/Veya (AND/OR) Graflar 95
Hanoi Kulesi Problemi 97
Durum Uzayında Arama Yöntemleri 101
Labirentte Yolun Bulunması 106
A* Algoritması 108
SEZGİSEL PROBLEM ÖRNEKLERİ 119
Dört At Problemi 119
64 At Problemi 120
8 Vezir Problemi 122
Sihirli Kare Problemi 131
8 Vezir Problemi ve Sihirli Kareler 141
Mantık Bilmecelerinin Çözümü 142
3. Bölüm
OYUNLAR
OYUNLAR 147
Oyun Teorisi 148
SIFIR TOPLAMLI OYUNLAR 149
Oyunların Doğrusal Programlama ile Çözümü 161
Simpleks Yöntemi 161
Sıfır Toplamlı Olmayan Oyunlar. NASH Dengesi 168
Stratejiler 170
Minimaks Yöntemi 172
Alfa–Beta (Budama 179
SATRANÇ 190
Psikolojik Yönler 201
Plana Göre Arama 203
İnsan ve Bilgisayarın Karşılaştırılması 208
Go 212
Dama 214
Oyunlarda Öğrenme 214
Öğretmensiz Öğrenme 217
Rastgele Sonuçlu Oyunlar 218
Tavla 218
Oyunlarda Sezgisel Çözümler 222
Nim Oyunu 222
Grundy Oyunu 223
Sprague–Grundy Sayısı 224
Keyles Oyunu 226
Bergson Kibritleri 227
Sim Oyunu 229
Kalah 231
Othello 233
Top–Piyon 234
Algoritma Karmaşıklığına Göre Oyunların Sınıflandırılması 234
4. Bölüm
UYGULAMA PROBLEMLERİ
MİNİMUM YOLUN BULUNMASI PROBLEMİ 239
GEZGİN SATICI PROBLEMİ VEYA HAMİLTON DÖNGÜLERİNİN BULUNMASI 245
HARİTANIN RENKLENMESİ 256
İLİŞKİLENDİRME YÖNTEMLERİ 260
Dalga Algoritması 261
Işın Algoritmaları 264
YAPBOZLAR VE PARÇALARINA AYRILMIŞ BELGELERİN ONARILMASI 268
5. Bölüm
BİLGİLERİN MODELLENMESİ
ANLAMA 275
ANLAMBİLİM GÖSTERİMLER 277
MİNSKY TEORİSİ 278
Kavram Alanı 279
Bilgi ve Bilgi Tabanı 281
ANLAMSAL AĞLAR 283
BİLGİLERİN ÇERÇEVE MODELİ 290
SAHNE MODELİ 293
6. Bölüm
YÜKLEM MANTIĞI
MANTIK 299
YÜKLEM MANTIĞININ SENTAKSI VE SEMANTİĞİ 310
Mantıksal Çıkarım 314
Özdeş Çevirmeler 316
Yantümce Biçimine Geçiş Kuralları (Clause Form) 317
Yüksek Dereceli Yüklemler 321
OTOMATİK TEOREM İSPATI ÖRNEKLERİ 324
7. Bölüm
MANTIKSAL PROGRAMLAMA
GİRİŞ 333
LISP DİLİ 333
Dilin Sözdizimi 333
Fonksiyonların Hesaplanması 334
Listeler 335
Listelerin İşlenmesi – İç fonksiyonlar 335
Yüklemler veya Şart Fonksiyonları 336
LISP’in Veri Yapısı 340
Yinelemeler: MAPCAR ve APPLY 342
LAMBDA–Fonksiyon 343
Yeni Fonksiyonların Oluşturulması 343
PROLOG 346
Dilin Sözdizimi, Yapısı ve Özellikleri 346
Listeler ve Listeler Üzerinde İşlemler 353
Listeler 353
Listeye Üyelik 353
Listelerin Birleştirilmesi 354
Listeye Eleman Eklenmesi ve Silinmesi 356
Alt Listeler 358
Yer Değişmeler 359
Problem Çözümünde Prolog Uygulamaları 361
1. Tam Sayıların Karelerinin Hesaplanması 361
2. Palindrom Arama 361
3. 8–Vezir Problemi 363
4. Sayı Parçalama Problemi 365
5. Para Bozdurma Problemi 367
6. Hanoi Problemi 369
7. Graflarda Olası Yolların Bulunması 371
8. Kaplar Problemi 375
9. Labirentte Yolun Bulunması Problemi 379
PROLOG VE GELECEĞİN BİLGİSAYARLARI 383
PROLOG MAKİNELER 387
5. NESİL BİLGİSAYARLAR 390
8. Bölüm
UZMAN SİSTEMLER
UZMAN SİSTEMLER 399
Uzman Sistemlerin Genel Yapısı 399
ÜRETİM SİSTEMLERİ 404
GÜVENLİK KATSAYI (GK) 407
İSTATİSTİK YAKLAŞIM 410
Bayes Kuralı 416
9. Bölüm
DOĞAL DİL İŞLEME
DİLLER HAKKINDA 421
DİLBİLGİSİNE GENEL BAKIŞ (DİL UNSURLARI) 423
BİLGİSAYAR DESTEKLİ DOĞAL DİL İŞLEME 426
Doğal Dilde Verilmiş Metinlerin Bilgisayarlı Analizi 428
Morfolojik (Biçimbilim) Analiz 430
Türkçe’nin Bilgisayar Destekli Morfolojik Analizi 431
Sözdizimsel Analiz 435
Sentaks Gramer Türleri 436
Genişlendirilmiş Geçiş Ağları 440
Anlamsal Analiz 443
İMLA HATALARININ DÜZELTİLMESİ 447
OTOMATİK ÇEVİRİ SİSTEMLERİ 456
GOOGLE SİNİRSEL MAKİNE ÇEVİRİSİ (GNMT) 460
Akraba Diller İçin Çeviri Sistemi (Türkçe – Azerice Çeviri Sistemi) 462
BİLGİSAYAR VE YARATICILIK 470
Müzik Eserlerinin Modellenmesi 473
BÜYÜK VERİLER ÜZERİNDE GİZLİ ANLAM ANALİZİ 475
10. Bölüm
BİLGİSAYARLI ÖRÜNTÜ TANIMA
TANIMANIN PSİKOLOJİK YÖNLERİ 481
BİYOMETRİDE YAPAY ZEKA UYGULAMALARI 483
İNSAN YÜZÜNÜN TANINMASI VE YÜZLE İLGİLİ ORANLAR 484
Yüz Geometrisi 488
PARMAK İZİ TANIMA 491
Parmak İzinin Özellikleri 491
Bilgisayarla Parmak İzine Göre İnsan Tanıma 494
Henry Sistemi 494
AFIS (Automatic Fingerprint Identificition System) 495
Sınıflandırma (Classification) Yöntemleri 495
AVUÇ İÇİ ÇİZGİLERİN TANINMASI 497
KARAKTER TANIMA 499
Giriş 499
Doküman İşleme 500
OCR Sistemleri 500
Doküman Parçalama 503
Kelime Tanıma Teknikleri 503
Karakter Tanıma 504
Karakter Görüntüsünün İşlenmesi 506
Önişlemler 506
Stentiford İnceltme Algoritması 510
Karakter Tanıma Teknikleri 512
El Yazısının Tanınması 517
El Yazısına Göre Yazı Sahibinin Belirlenmesi 518
El Yazısının Tanınması Yöntemleri 520
El Yazısı ve Basılı Karakterler İçin Yapısal Ayırma ve Tanıma 521
Özellik Noktalarının Tanımlanması 522
Karakterin Yapısal Tanımlanması 523
Karakterlerin Graf Biçiminde Tanınması 523
Topolojik Özellikler 523
2. Ek Özellikler 525
BARKOD (Çubuk Kodlama) Tanıma 527
İSTENMEYEN CİSİMLERİN RESİMDEN KALDIRILMASI 536
11. Bölüm
ÖĞRENME
ÖĞRENME, ÖĞRENMENİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ 545
BİLGİSAYARLI ÖĞRENME 548
Veri – Büyük veri – Veri Madenciliği – Karar ağaçları 554
DANIŞMANSIZ ÖĞRENME: K–ORTALAMA KÜMELEME YÖNTEMİ 568
k yakın komşu (k–NN) algoritması 570
k–NN Algoritması 570
12. Bölüm
YAPAY SİNİR AĞLARI VE DERİN ÖĞRENME
GİRİŞ 577
BİYOLOJİK NÖRONLER 578
YAPAY SİNİR AĞLARI 582
YAPAY SİNİR AĞLARINDA ÖĞRENME 590
Perceptronlar 590
Perceptron Öğrenme Kuralı 593
Geri Yayılımlı Öğrenme 596
XOR Probleminin Çok Katmanlı Yapay Sinir Ağı Modeli ile Çözümü 601
DERİN ÖĞRENME 607
Evrişimsel Sinir Ağlarının (CNN) Yapısı 608
Giriş Katmanı 609
Evrişim (Konvolüsyon) katmanı 609
Düzleştirilmiş Doğrusal Birim Katmanı – ReLU 610
Piksel Ekleme 611
Havuzlama Katmanı 611
Normalizasyon katmanı 612
Düzleştirme (Flattening Layer) 612
Tam Bağlantılı Katman 613
Seyreltme (DropOut) Katmanı 613
Sınıflandırma Katmanı 614
SİNİRSEL STİL AKTARIMI. ÇEKİŞMELİ ÜRETİCİ AĞLAR (GAN) 615
13. Bölüm
GENETİK ALGORİTMALAR VE
KARINCA KOLONİSİ SİSTEMİ
GENETİK BİLGİ 625
GENETİK ALGORİTMALAR 627
GA Operatörleri 630
Kromozomun Şifrelenmesi (Encoding) 630
Gen Takası ve Mutasyon 632
Genetik Algoritmanın Parametreleri 635
Örneklerle GA Yordamı 638
1. Goldberg Problemi 638
2. Gezgin Satıcı Probleminin Genetik Yordamı 641
3. GA Yardımı ile Doğrusal Fonksiyonun Şeklinin Belirlenmesi 643
4. GA Yardımı ile 8–Vezir Probleminin Çözümü 649
KARINCA KOLONİSİ SİSTEMİ 651
Karıncaların Davranışı 651
KKO Algoritmasının Gezgin Satıcı Problemine (GSP) Uyarlanması 653
GSP için KKO Yordamı 654
Karınca Kolonisi Algoritması İle Örnek Çözümü 657
14. Bölüm
BULANIK MANTIK
BULANIK MANTIK 661
Giriş 661
Bulanık ve Klasik Kümelerin Karşılaştırılması 663
Bulanık Mantıkta Küme İşlemleri 665
Bulanık İlişkiler 668
Bulanık Çıkarım 670
Bulanık Denetim Sistemi 673
15. Bölüm
SES İŞLEME
GİRİŞ 685
SESİN OLUŞUMU VE ÖZELLİKLERİ 686
Sesin Oluşumu 686
KONUŞMA 691
Fonemler 691
Konuşma 695
SESİN SENTEZİ VE ANALİZİ 698
Sesin Analizi (Ses – Metin Dönüşümü) 699
Sesin Sayısallaştırılması 700
Öznitelik Vektörünün Çıkarılması 701
Sesin Tayf Analizi (Spectral Analysis) 701
Hızlı Fourier Dönüşümü (Fast Fourier Transform, FFT) 702
Dilimleme (Segmentation) 703
Zaman Normalizasyonu (Time Normalization) 703
MFCC Özniteliğinin Belirlenmesi 705
Ön vurgulama 705
Çerçeveleme ve Pencereleme 706
FFT ve Mel Spektrum 706
Mel cepstrum 707
Sınıflandırma 708
Sesin Sentezi (Metin – Ses Dönüşümü) 708
Sesi Anlama 711
16. Bölüm
ROBOTBİLİM
ROBOTLAR 715
Robotbilimin Gelişim Evreleri 715
Bir Robotun Anatomisi ve Çalışma İlkesi 718
MOBİL ROBOTLAR, DRONLAR VE YAPAY ZEKA 724
ENGELLİ BİR ORTAMDA ROBOT HAREKETİNİN KONTROLÜ 728
SLAM algoritması 729
RRT (Rastgele ağaçları hızlı keşfetme) ALGORİTMASI 731
ÇOK AJANLI SİSTEMLERİN ÇARPIŞMADAN HAREKETİ VE KUŞLARIN DANSI 733
Günümüzün Robotlarından Seçmeler 734
2004 EcoBotII 734
ASIMO 735
FESTO HAYVAN ROBOT AİLESİ 735
MELTANT–α AVATAR ROBOTU 736
SOPHIA robotu 737
DÜNYANIN EN DİNAMİK İNSANSI ROBOTU ATLAS 737
ATRON/EMROS 737
ORANGUTAN ROBOT 738
17. Bölüm
İNSAN – BİLGİSAYAR ETKİLEŞİMİ
İNSAN BİLGİSAYAR ETKİLEŞİMİ 741
İnsan Bilgisayar Etkileşimli Sistemlere Genel Bakış 741
İŞARET DİLİNİN TANINMASI 743
İşaret Dili 744
İşaret Dili Tanıma Sistemleri 747
KABARTMALI YAZILARIN BİLGİSAYARLI TANINMASI 749
Braille Alfabesi 750
KARAKTER–BRAİLLE DÖNÜŞÜMÜ 752
Braille–Karakter dönüşümü 754
SANAL PİYANO 757
Müziğin Öğeleri ve Notalar 757
Virtüöz Klavye 759
El Geometrisi 760
El Görüntüsünün İşlenmesi 761
Otsu Algoritması ve El Görüntüsünün İşlenmesi 761
Parmakların Yorumlanabilmesi İçin Özellik Vektörünün Belirlenmesi 763
BİLGİSAYAR–İNSAN ETKİLEŞİMLİ SİSTEMLERDE YÜZ İFADELERİNİN TANINMASI 765
Gülme Olgusu 766
Yüz İfadelerinin Tanınması 767
Ten Bulma 768
Yüz İfadesinin Değerlendirilmesi 769
Yerel İkili Örnekler 769
Örnek Tanıma (Sınıflama) 771
MORFLEME 773
Yüz Resimlerinin Alınması 774
Özellik Noktalarının Belirlenmesi 774
Resimlerin Özellik Noktalarına Göre Bölgelere Ayrılması 775
Koordinat Dönüşümlerinin Gerçekleştirilmesi 776
Bilineer Dönüşüm 776
Affine Dönüşüm 779
Resimlerin Birleştirilmesi 780
Yüz Güzelliği Kararı 781
YAPAY ZEKANIN KARŞILAŞTIĞI SORUNLAR 788
Sonsöz 791
Kaynaklar 793
Türkçe – İngilizce Terimler Sözlüğü 809
Dizin 812 |