İÇİNDEKİLER
 İçindekiler 
Onuncu Baskı Önsözü  5 
1. Bölüm 
GENEL ESASLAR 
I. “PARLAMENTO” KAVRAMI  15 
II. TÜRK PARLAMENTO TARİHİNDE GELİŞMELER  17 
III. PARLAMENTERİZM VE PARLAMENTER SİSTEMLER  26 
IV. PARLAMENTOLARIN GELECEĞİ VE TEMEL SORUN ALANLARI  31 
A. Parlamento Reformu  31 
B. Parlamentolar ve Temsil Krizi  36 
C. Parlamentonun Yapısı ve Çift Meclis Tartışmaları  38 
1. Demokratik Yönden  39 
2. Yasama ve Denetim İşlemleri Yönünden  39 
V. TEMEL KAVRAMLAR VE İLKELER  43 
A. Anayasa ve Parlamento Hukuku  43 
B. Parlamento Hukukunun Kaynakları  44 
C. Parlamento Hukukunun Temel İlkeleri  49 
1. Parlamentonun Sürekliliği ve Süreksizliği İlkeleri  49 
a. Karşılaştırmalı Parlamento Hukukunda “Süreksizlik ve Süreklilik”  49 
b. Türk Parlamento Hukukunda Süreklilik İlkesi  50 
2. Parlamentonun Otonom Konumu ve Özerklik İlkeleri  53 
a. Parlamentonun idari (Yönetsel) Özerkliği İlkesi  55 
b. Parlamentonun Usuli (Yöntemsel) Özerkliği  60 
D. Parlamento İçtüzüğü  61 
1. İçtüzük Kavramı ve Hukuki Niteliği  61 
2. İçtüzüğün Tarihçesi  63 
3. Parlamenton Hukukunun Dinamik Karakteri  67 
4. Parlamento Taktikleri ve İçtüzük Oyunları  68 
E. Yasama Yetkisi ve İşlevi  69 
1. Yasama Yetkisi  69 
2. Yasama İşlevi ve İşlemleri  72 
a. Genel Olarak Yasama İşlemleri  72 
b. Yasama İşlevinin Nitelikleri  73 
3. Yasama Kısıntısı  74 
2. Bölüm 
TBMM’NİN ÇALIŞMA DÜZENİ VE YASAMA DİLİ 
I. TBMM Üyeliği ve Seçimi  79 
1. Milletvekilliği Sıfatının Başlangıcı  81 
2. Milletvekilliğinin Sona Ermesi  83 
3. Yasama Bağışıklıkları  86 
a. Yasama Sorumsuzluğu  87 
b. Yasama Dokunulmazlığı  89 
4. Yasama Uyumsuzluğu (Bağdaşmazlık) Yaptırımı  93 
5. Milletvekili Devamsızlığının Yaptırımı  94 
II. TOPLANTI DÜZENİ  95 
A. Toplantı Birimleri  95 
1. Oturum  95 
2. Birleşim  97 
3. Yasama Yılı  98 
4. Yasama Dönemi  98 
B. Toplantı Türleri  102 
1. Çağrılı (olağanüstü) / Çağrısız Toplantı  102 
C. Toplantı Gündemi  104 
1. Gündem ve Gündem–Dışı  104 
2. Özel Gündem  107 
3. TBMM Gündeminde “Sunuşlar”  108 
4. Doğrudan Gündeme Alma Önergesi  110 
5. TBMM Gündeminde “Yarım Kalan İşler”  111 
6. Yetersayı (Nisap) İstemleri  111 
a. Toplantı Yeter Sayısı  111 
b. Karar Yeter Sayısı  114 
c. Toplantı Yetersayısı–Karar Yetersayısı İlişkisi  115 
III. KONUŞMA VE GÖRÜŞME DÜZENİ  116 
A. Konuşma Düzeni  116 
1. Genel Olarak  116 
2. Sataşma  117 
3. Teşekkür Konuşması  118 
4. “Son Söz Milletvekilinin” Kuralı  118 
5. “Son Konuşma ya da Oyunun Rengini Açıklama Konuşması”  119 
6. Usul Görüşmesi  119 
7. Genel Kurulda Saygı Duruşu  120 
8. Geçen Tutanak Hakkında Yazılı Düzeltme  121 
9. Yabancı Devlet Adamlarının Meclisi Selamlaması ve Konuşma Yapması  121 
10. “Konu Dışına Çıkmama” ve “Temiz Dil” İlkeleri  121 
B. Görüşme Düzeni  123 
1. Öncelikle Görüşme  123 
2. İvedilikle Görüşme  124 
3. Tekrir–i Müzakere (Yeniden Görüşme)  124 
a. Genel Kurulda  124 
b. Komisyonda  125 
4. Serinleme (48 Saat Bekleme) Süresi  125 
5. Erteleme  126 
6. Kadük ve Yenileme  127 
7. Özel Görüşme/Yasama Yöntemi  128 
a. Temel Kanun ve Torba Kanun  128 
8. Kanun Yapma ve Norm Yazma Tekniği  134 
a. Kanun Türleri  135 
b. madde Türleri  147 
9. Yasama Tefsiri  160 
a. Tefsir İşlemi Nedir?  160 
b. Yasama Tefsiri ne Değildir?  162 
IV. OYLAMA DÜZENİ VE TÜRLERİ  164 
A. İşaretle Oylama  164 
B. Açık Oylama  165 
C. Gizli Oylama  167 
V. CUMHURBAŞKANI MESAJI  167 
VI. YASAMA BELGELERİ VE İÇ KURULUŞ  171 
A. Gelen Kâğıtlar Listesi  171 
B. Komisyon Raporu (Sıra Sayısı)  172 
C. Gündem Kitapçığı  173 
D. Geri Alma ve “Ters İşlem İlkesi”  173 
E. Komisyonlar Bülteni ve Kadük (Hükümsüz) Listesi  174 
F. TBMM Başkanı Seçimi  175 
G. TBMM Başkanlık Divanının Kuruluş ve İşleyişi  180 
H. Geçici Başkan ve Geçici Başkanlık Divanı  183 
I. Siyasi Parti Grupları  185 
İ. Danışma Kurulu  188 
J. TBMM Komisyonları  191 
K. Uzlaşma (Uyum) Komisyonu  195 
L. Karma Komisyon  196 
1. Yasama Dokunulmazlıklarının Kaldırılması Hakkındaki Karma Komisyonlar  196 
2. Yasama Uyumsuzluğu Karma Komisyonu  196 
3. Devamsızlık Karma Komisyonu  196 
4. Dilekçe ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon  197 
3. Bölüm 
YASAMA VE DENETİM İŞLEMLERİ VE UYGULAMALARI 
I. YASAMA UYGULAMALARI  201 
A. Kanun Teklifi Hazırlama  201 
B. Gerekçe (Genel ve Madde Gerekçesi)  205 
C. Kanun Numaraları  206 
D. Komisyonlara Havale  210 
E. Değişiklik Önergeleri  212 
F. Ret Raporu  216 
G. Anayasa Değişikliği Yöntemi  216 
H. İçtüzük Değişikliği Yöntemi  218 
I. Bütçe Görüşmeleri  219 
İ. TBMM Kararlarının Yayımlanması  220 
J. Milletvekillerinin Devamsızlığı  222 
K. Milletvekillerinin Ödenek ve Yollukları  224 
L. TBMM Başkanının Meclisi Toplantıya Çağırma Görev ve Yetkisinin Çerçevesi  225 
M. TBMM Başkanının Genel Kurula, Başkanlık Divanı, Danışma Kurulu Gibi Bazı Kurullara Başkanlık Yapma Görev ve Yetkisinin Çerçevesi  226 
N. TBMM Başkanının Kanun Tekliflerine İlişkin Görev ve Yetkileri  229 
O. TBMM Başkanının Bilgi Edinme ve Denetim Yollarına İlişkin Görev ve Yetkileri  237 
Ö. TBMM Başkanının Komisyonlara İlişkin Görev ve Yetkileri  241 
P. Komisyonların Kuruluşuna İlişkin  242 
R. TBMM Başkanının Personel ve Güvenlik Güçleriyle İlgili Görev ve Yetkileri  245 
S. TBMM Başkanının ve Başkanvekillerinin Tarafsızlığı  246 
Ş. Sayıştay, RTÜK, Kamu Baş Denetçisi, Kişisel Verileri Koruma Kuruluna ve Anayasa Mahkemesine Üye Seçimi  248 
1. Sayıştay Başkanı ve Üye seçimi  248 
2. RTÜK Üye Seçimi  249 
3. Kamu Baş Denetçisi ve Üye Seçimi  250 
4. Kişisel Verileri Koruma Kuruluna Üye Seçimi  250 
5. Anayasa Mahkemesi’ne Üye Seçimi  251 
T. “Erken Seçim Kararı” ve “Küskünler Harekâtı”  251 
II. DENETİM YOLLARI  253 
A. Yazılı Soru  253 
B. Başkanlıktan Soru  254 
C. Genel Görüşme Önergesi  255 
D. Meclis Araştırması  258 
E. Meclis Araştırması Komisyonlarının Kuruluş ve İşleyişi  261 
F. Yürütmenin Cezai Sorumluluğu ve Meclis Soruşturması  264 
1. Cumhurbaşkanın Cezai Sorumluluğu  265 
2. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar Hakkında Meclis Soruşturması  267 
G. Meclis soruşturması Komisyonları, Meclis Soruşturması Raporları ve Yüce Divan  273 
H. Denetim Rolü Olan Daimi Komisyonlar  278 
1. Avrupa Birliği Uyum Komisyonu  278 
2. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu  279 
3. Dilekçe Komisyonu  280 
4. Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT)  281 
5. Güvenlik ve İstihbarat Komisyonu  282 
6. Dijital Mecralar Komisyonu  282 
III. PARLAMENTONUN YÜRÜTMEYİ GÖZETİM VE DENETİMİ BAĞLAMINDA BİREYSEL BAŞVURU YOLLARI  282 
A. Dilekçe Komisyonu  283 
B. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu  284 
C. KEFEK (Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu)  284 
D. Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman)  285 
1. Kısa Tarihçe ve Kavram  285 
2. Anayasal Konum  286 
3. Kamu Denetçisinin Statüsü ve Rolü  287 
IV. YENİ DENETİM VE GÖZETİM ARACI OLARAK BİLGİLENİM (HEARING)  288 
V. MİLLETVEKİLLERİNE DİSİPLİN İŞLEMLERİ  291 
A. Disiplin Cezaları  291 
B. TBMM Genel Kurulunda ve Komisyonlarda Gürültü ve Kavga  293 
C. TBMM’de Suç İşlenmesi  293 
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İÇTÜZÜĞÜ  295 
Kaynakça  347 
Kavramlar Dizini  357  |