İÇİNDEKİLER
İçindekiler
Onuncu Baskı Önsözü 5
1. Bölüm
GENEL ESASLAR
I. “PARLAMENTO” KAVRAMI 15
II. TÜRK PARLAMENTO TARİHİNDE GELİŞMELER 17
III. PARLAMENTERİZM VE PARLAMENTER SİSTEMLER 26
IV. PARLAMENTOLARIN GELECEĞİ VE TEMEL SORUN ALANLARI 31
A. Parlamento Reformu 31
B. Parlamentolar ve Temsil Krizi 36
C. Parlamentonun Yapısı ve Çift Meclis Tartışmaları 38
1. Demokratik Yönden 39
2. Yasama ve Denetim İşlemleri Yönünden 39
V. TEMEL KAVRAMLAR VE İLKELER 43
A. Anayasa ve Parlamento Hukuku 43
B. Parlamento Hukukunun Kaynakları 44
C. Parlamento Hukukunun Temel İlkeleri 49
1. Parlamentonun Sürekliliği ve Süreksizliği İlkeleri 49
a. Karşılaştırmalı Parlamento Hukukunda “Süreksizlik ve Süreklilik” 49
b. Türk Parlamento Hukukunda Süreklilik İlkesi 50
2. Parlamentonun Otonom Konumu ve Özerklik İlkeleri 53
a. Parlamentonun idari (Yönetsel) Özerkliği İlkesi 55
b. Parlamentonun Usuli (Yöntemsel) Özerkliği 60
D. Parlamento İçtüzüğü 61
1. İçtüzük Kavramı ve Hukuki Niteliği 61
2. İçtüzüğün Tarihçesi 63
3. Parlamenton Hukukunun Dinamik Karakteri 67
4. Parlamento Taktikleri ve İçtüzük Oyunları 68
E. Yasama Yetkisi ve İşlevi 69
1. Yasama Yetkisi 69
2. Yasama İşlevi ve İşlemleri 72
a. Genel Olarak Yasama İşlemleri 72
b. Yasama İşlevinin Nitelikleri 73
3. Yasama Kısıntısı 74
2. Bölüm
TBMM’NİN ÇALIŞMA DÜZENİ VE YASAMA DİLİ
I. TBMM Üyeliği ve Seçimi 79
1. Milletvekilliği Sıfatının Başlangıcı 81
2. Milletvekilliğinin Sona Ermesi 83
3. Yasama Bağışıklıkları 86
a. Yasama Sorumsuzluğu 87
b. Yasama Dokunulmazlığı 89
4. Yasama Uyumsuzluğu (Bağdaşmazlık) Yaptırımı 93
5. Milletvekili Devamsızlığının Yaptırımı 94
II. TOPLANTI DÜZENİ 95
A. Toplantı Birimleri 95
1. Oturum 95
2. Birleşim 97
3. Yasama Yılı 98
4. Yasama Dönemi 98
B. Toplantı Türleri 102
1. Çağrılı (olağanüstü) / Çağrısız Toplantı 102
C. Toplantı Gündemi 104
1. Gündem ve Gündem–Dışı 104
2. Özel Gündem 107
3. TBMM Gündeminde “Sunuşlar” 108
4. Doğrudan Gündeme Alma Önergesi 110
5. TBMM Gündeminde “Yarım Kalan İşler” 111
6. Yetersayı (Nisap) İstemleri 111
a. Toplantı Yeter Sayısı 111
b. Karar Yeter Sayısı 114
c. Toplantı Yetersayısı–Karar Yetersayısı İlişkisi 115
III. KONUŞMA VE GÖRÜŞME DÜZENİ 116
A. Konuşma Düzeni 116
1. Genel Olarak 116
2. Sataşma 117
3. Teşekkür Konuşması 118
4. “Son Söz Milletvekilinin” Kuralı 118
5. “Son Konuşma ya da Oyunun Rengini Açıklama Konuşması” 119
6. Usul Görüşmesi 119
7. Genel Kurulda Saygı Duruşu 120
8. Geçen Tutanak Hakkında Yazılı Düzeltme 121
9. Yabancı Devlet Adamlarının Meclisi Selamlaması ve Konuşma Yapması 121
10. “Konu Dışına Çıkmama” ve “Temiz Dil” İlkeleri 121
B. Görüşme Düzeni 123
1. Öncelikle Görüşme 123
2. İvedilikle Görüşme 124
3. Tekrir–i Müzakere (Yeniden Görüşme) 124
a. Genel Kurulda 124
b. Komisyonda 125
4. Serinleme (48 Saat Bekleme) Süresi 125
5. Erteleme 126
6. Kadük ve Yenileme 127
7. Özel Görüşme/Yasama Yöntemi 128
a. Temel Kanun ve Torba Kanun 128
8. Kanun Yapma ve Norm Yazma Tekniği 134
a. Kanun Türleri 135
b. madde Türleri 147
9. Yasama Tefsiri 160
a. Tefsir İşlemi Nedir? 160
b. Yasama Tefsiri ne Değildir? 162
IV. OYLAMA DÜZENİ VE TÜRLERİ 164
A. İşaretle Oylama 164
B. Açık Oylama 165
C. Gizli Oylama 167
V. CUMHURBAŞKANI MESAJI 167
VI. YASAMA BELGELERİ VE İÇ KURULUŞ 171
A. Gelen Kâğıtlar Listesi 171
B. Komisyon Raporu (Sıra Sayısı) 172
C. Gündem Kitapçığı 173
D. Geri Alma ve “Ters İşlem İlkesi” 173
E. Komisyonlar Bülteni ve Kadük (Hükümsüz) Listesi 174
F. TBMM Başkanı Seçimi 175
G. TBMM Başkanlık Divanının Kuruluş ve İşleyişi 180
H. Geçici Başkan ve Geçici Başkanlık Divanı 183
I. Siyasi Parti Grupları 185
İ. Danışma Kurulu 188
J. TBMM Komisyonları 191
K. Uzlaşma (Uyum) Komisyonu 195
L. Karma Komisyon 196
1. Yasama Dokunulmazlıklarının Kaldırılması Hakkındaki Karma Komisyonlar 196
2. Yasama Uyumsuzluğu Karma Komisyonu 196
3. Devamsızlık Karma Komisyonu 196
4. Dilekçe ve İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Üyelerinden Kurulu Karma Komisyon 197
3. Bölüm
YASAMA VE DENETİM İŞLEMLERİ VE UYGULAMALARI
I. YASAMA UYGULAMALARI 201
A. Kanun Teklifi Hazırlama 201
B. Gerekçe (Genel ve Madde Gerekçesi) 205
C. Kanun Numaraları 206
D. Komisyonlara Havale 210
E. Değişiklik Önergeleri 212
F. Ret Raporu 216
G. Anayasa Değişikliği Yöntemi 216
H. İçtüzük Değişikliği Yöntemi 218
I. Bütçe Görüşmeleri 219
İ. TBMM Kararlarının Yayımlanması 220
J. Milletvekillerinin Devamsızlığı 222
K. Milletvekillerinin Ödenek ve Yollukları 224
L. TBMM Başkanının Meclisi Toplantıya Çağırma Görev ve Yetkisinin Çerçevesi 225
M. TBMM Başkanının Genel Kurula, Başkanlık Divanı, Danışma Kurulu Gibi Bazı Kurullara Başkanlık Yapma Görev ve Yetkisinin Çerçevesi 226
N. TBMM Başkanının Kanun Tekliflerine İlişkin Görev ve Yetkileri 229
O. TBMM Başkanının Bilgi Edinme ve Denetim Yollarına İlişkin Görev ve Yetkileri 237
Ö. TBMM Başkanının Komisyonlara İlişkin Görev ve Yetkileri 241
P. Komisyonların Kuruluşuna İlişkin 242
R. TBMM Başkanının Personel ve Güvenlik Güçleriyle İlgili Görev ve Yetkileri 245
S. TBMM Başkanının ve Başkanvekillerinin Tarafsızlığı 246
Ş. Sayıştay, RTÜK, Kamu Baş Denetçisi, Kişisel Verileri Koruma Kuruluna ve Anayasa Mahkemesine Üye Seçimi 248
1. Sayıştay Başkanı ve Üye seçimi 248
2. RTÜK Üye Seçimi 249
3. Kamu Baş Denetçisi ve Üye Seçimi 250
4. Kişisel Verileri Koruma Kuruluna Üye Seçimi 250
5. Anayasa Mahkemesi’ne Üye Seçimi 251
T. “Erken Seçim Kararı” ve “Küskünler Harekâtı” 251
II. DENETİM YOLLARI 253
A. Yazılı Soru 253
B. Başkanlıktan Soru 254
C. Genel Görüşme Önergesi 255
D. Meclis Araştırması 258
E. Meclis Araştırması Komisyonlarının Kuruluş ve İşleyişi 261
F. Yürütmenin Cezai Sorumluluğu ve Meclis Soruşturması 264
1. Cumhurbaşkanın Cezai Sorumluluğu 265
2. Cumhurbaşkanı Yardımcıları ve Bakanlar Hakkında Meclis Soruşturması 267
G. Meclis soruşturması Komisyonları, Meclis Soruşturması Raporları ve Yüce Divan 273
H. Denetim Rolü Olan Daimi Komisyonlar 278
1. Avrupa Birliği Uyum Komisyonu 278
2. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 279
3. Dilekçe Komisyonu 280
4. Kamu İktisadi Teşebbüsleri (KİT) 281
5. Güvenlik ve İstihbarat Komisyonu 282
6. Dijital Mecralar Komisyonu 282
III. PARLAMENTONUN YÜRÜTMEYİ GÖZETİM VE DENETİMİ BAĞLAMINDA BİREYSEL BAŞVURU YOLLARI 282
A. Dilekçe Komisyonu 283
B. İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu 284
C. KEFEK (Kadın Erkek Fırsat Eşitliği Komisyonu) 284
D. Kamu Denetçiliği Kurumu (Ombudsman) 285
1. Kısa Tarihçe ve Kavram 285
2. Anayasal Konum 286
3. Kamu Denetçisinin Statüsü ve Rolü 287
IV. YENİ DENETİM VE GÖZETİM ARACI OLARAK BİLGİLENİM (HEARING) 288
V. MİLLETVEKİLLERİNE DİSİPLİN İŞLEMLERİ 291
A. Disiplin Cezaları 291
B. TBMM Genel Kurulunda ve Komisyonlarda Gürültü ve Kavga 293
C. TBMM’de Suç İşlenmesi 293
TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ İÇTÜZÜĞÜ 295
Kaynakça 347
Kavramlar Dizini 357 |